Panultihon 15
1 Ang malumo nga tubag makapahupay sa kapungot, apan ang sakit nga pulong makapasamot sa kasuko.
La amable respuesta aplaca la ira, Pero la palabra hiriente aumenta el furor.
2 Ang dila sa mga tawong maalamon magasulti ug kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang magasulti ug mga binuang.
La lengua de los sabios hace aceptable el conocimiento, La boca de los necios expresa insensatez.
3 Ang mata ni Yahweh anaa sa bisan asa, nagabantay sa mga daotan ug sa mga maayo.
Los ojos de Yavé están en todo lugar, Y observan a malos y a buenos.
4 Ang makapaayo nga dila mao ang kahoy sa kinabuhi, apan ang dila nga malimbongon makapasubo sa espiritu.
Árbol de vida es la boca apacible, Pero la perversa es quebrantamiento de espíritu.
5 Ang buangbuang adunay pagtamay sa pagpanton sa iyang amahan, apan siya nga nakakat-on sa mga pagbadlong usa ka maampingon.
El necio desprecia el consejo de su padre, Pero el que acepta la corrección es sagaz.
6 Adunay dakong bahandi sa balay niadtong nagbuhat ug matarong, apan ang kinitaan sa mga tawong daotan naghatag kanila ug kasamok.
En la casa del justo hay gran riqueza, Pero en las ganancias del perverso hay aflicción.
7 Ang mga ngabil sa mga tawong maalamon nagasabwag ug kahibalo, apan dili sama niini ang mga kasingkasing sa mga buangbuang.
Los labios de los sabios esparcen conocimiento, No así el corazón de los necios.
8 Gidumtan ni Yahweh ang mga sakripisyo sa mga tawong daotan, apan ang pag-ampo sa mga tawong matarong maoy iyang kalipay.
Repugnancia a Yavé es el sacrificio de los perversos, Pero la oración de los rectos es su deleite.
9 Gidumtan ni Yahweh ang dalan sa mga tawong daotan, apan gihiguma niya kadtong nagtinguha sa matarong.
Repugnancia a Yavé es el camino del perverso, Pero Él ama al que sigue la justicia.
10 Mapintas nga pagpanton ang naghulat kang bisan kinsa nga mibiya sa ilang dalan, ug mamatay kadtong mga nagdumot sa pagbadlong.
La disciplina molesta al que abandona el camino. El que aborrece la corrección morirá.
11 Ang Sheol ug ang kalaglagan dayag sa atubangan ni Yahweh; unsa pa kaha ang mga kasingkasing sa mga anak sa katawhan? (Sheol h7585)
El Seol y el Abadón están delante de Yavé, ¡Cuánto más los corazones de los hijos de hombres! (Sheol h7585)
12 Ang mga bugalbugalon nagsalikway sa pagbadlong; dili siya moadto sa mga manggialamon.
El escarnecedor no ama al que lo reprende, Ni busca a los sabios.
13 Ang malipayon nga kasingkasing makapasadya sa nawong, apan ang kaguol makapasubo sa espiritu.
Un corazón alegre hermosea el rostro, Pero el dolor del corazón abate el ánimo.
14 Ang kasingkasing nga adunay panabot nagapangita sa kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang nagtagbaw sa kabuang.
El corazón entendido busca el conocimiento, Pero la boca de los necios se apacienta de la insensatez.
15 Alaot ang tanang adlaw sa mga dinaogdaog, apan ang kasingkasing nga malipayon adunay kombira nga walay kataposan.
Todos los días del afligido son difíciles, Pero el de corazón alegre [tiene] un banquete continuo.
16 Mas maayo pa ang diyutay nga adunay kahadlok kang Yahweh kaysa dako nga bahandi nga puno sa kalibog.
Más vale poco con el temor a Yavé, Que grandes tesoros con tumulto.
17 Mas maayo pa ang pagkaon nga adunay mga gulay diin anaay gugma kaysa tambok nga nating baka nga gidalit uban sa pagdumot.
Mejor es ración de legumbres donde hay amor, Que buey engordado donde hay rencor.
18 Ang masuk-anon nga tawo makapakutaw sa mga panaglantugi, apan ang tawo nga dili daling masuko makahupay sa panaglalis.
El hombre iracundo provoca contiendas, Pero el lento para la ira apacigua la rencilla.
19 Ang dalan sa mga tapolan sama sa dapit nga adunay daghang mga tunok, apan ang dalan sa mga matarong halapad ug patag.
El camino del perezoso es como un cercado de espinos, Pero la senda de los rectos es llana.
20 Ang maalamon nga anak nagdala ug kalipay sa iyang amahan, apan ang buangbuang nga tawo nagtamay sa iyang inahan.
El hijo sabio alegra al padre, Pero el hombre necio menosprecia a su madre.
21 Ang kabuang makalipay sa tawong walay alamag, apan kadtong adunay panabot magalakaw sa tul-id nga dalan.
La necedad divierte al falto de entendimiento, Pero el hombre prudente endereza su andar.
22 Ang plano mapakyas kung walay mga panambagon, apan magmalamposon sila kung daghan ang mga magtatambag.
Sin consulta, los planes se frustran, Pero tienen éxito con muchos consejeros.
23 Ang tawo makakaplag ug kalipay kung siya mohatag ug hustong tubag; pagkamaayo nalang sa tukma nga pulong!
El hombre se alegra con la respuesta de su boca. ¡Cuán buena es la palabra oportuna!
24 Ang dalan sa kinabuhi mogiya pataas alang niadtong mga maampingon nga mga tawo, aron mobiya sila gikan sa kinahiladman sa Sheol (Sheol h7585)
El prudente sube por el camino de la vida, Que lo aparta de la bajada al Seol. (Sheol h7585)
25 Gun-obon ni Yahweh ang kabilin sa mga mapagarbohon, apan panalipdan niya ang kabtangan sa mga balo.
Yavé destruye la casa del soberbio, Pero afirma el lindero de la viuda.
26 Gidumtan ni Yahweh ang mga panghunahuna sa mga tawong daotan, apan putli ang mga pulong sa mga matarong.
Repugnancia a Yavé son los pensamientos del perverso, Pero las palabras de los puros le son placenteras.
27 Ang kawatan nagdala ug kasamok sa iyang pamilya, apan ang usa nga nagdumili sa suhol mabuhi.
El que aspira a ganancias deshonestas arruina su casa, Pero el que aborrece el soborno vivirá.
28 Ang kasingkasing niadtong nagabuhat ug matarong nagahunahuna sa dili pa motubag, apan ang baba sa mga tawong daotan mosulti sa tanang kadaotan.
El corazón del justo medita la respuesta, Pero la boca del perverso derrama malas cosas.
29 Halayo si Yahweh niadtong mga tawong daotan, apan paminawon niya ang pag-ampo niadtong nagbuhat ug matarong.
Yavé está lejos de los perversos, Pero escucha la oración de los justos.
30 Ang kahayag sa mga mata nagdala ug kalipay sa kasingkasing ug ang maayong balita kaayohan alang sa lawas.
La luz de los ojos alegra el corazón, Y una buena noticia nutre los huesos.
31 Kung patalinghogan mo ang tawo nga magbadlong kanimo kung giunsa nimo pagkinabuhi, magpabilin ka uban sa mga tawong maalamon.
Oído que escucha sana reprensión, Vivirá entre los sabios.
32 Kadtong nagdumili sa pagpanton nagtamay sa iyang kaugalingon, apan siya nga nagapaminaw ug pagbadlong makaangkon ug panabot.
El que rechaza la corrección menosprecia su vida, El que escucha la amonestación adquiere entendimiento.
33 Ang pagkahadlok kang Yahweh nagatudlo ug kaalam, ug diha sa pagpaubos moabot ang kadungganan.
El temor a Yavé es escuela de sabiduría, Y antes del honor está la humildad.
