Panultihon 10
1 Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
Proverbios de Salomón. El hijo sabio alegra al padre, Pero el hijo necio es tristeza de su madre.
2 Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
Los tesoros de perversidad no son de provecho, Pero la justicia libra de la muerte.
3 Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
Yavé no deja padecer hambre al justo, Pero impide que se sacie el apetito de los perversos.
4 Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
La mano negligente empobrece, Pero la mano de los diligentes enriquece.
5 Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
El que recoge en verano es hijo sensato, Pero el que duerme en la cosecha es un hijo que avergüenza.
6 Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Hay bendiciones sobre la cabeza del justo, Pero la boca de los perversos oculta violencia.
7 Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
La memoria del justo será bendita, Pero el nombre del perverso se pudrirá.
8 Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
El sabio de corazón acepta los mandamientos, Pero el insensato charlatán se hunde.
9 Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
El que camina en integridad anda confiado, Pero el que pervierte sus caminos será puesto en descubierto.
10 Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
El que guiña el ojo causa tristeza, Pero el que reprende francamente hace la paz.
11 Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
La boca del justo es manantial de vida, Pero la boca del necio oculta violencia.
12 Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
El odio provoca rencillas, Pero el amor cubre todas las faltas.
13 Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
La sabiduría está en los labios del entendido, Pero la vara es para la espalda del que carece de entendimiento.
14 Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
Los sabios atesoran conocimiento, Pero la boca del necio es ruina cercana.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
La fortuna del rico es su fortaleza, La ruina de los necesitados es su pobreza.
16 Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
El salario del justo es para vida, El lucro del perverso, para pecado.
17 Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
El que acepta la instrucción está en senda de vida, Pero el que desecha la reprensión se extravía.
18 Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
Los labios rectos aplacan el odio, Pero el que esparce calumnia es un necio.
19 Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
En las muchas palabras no falta pecado, Pero el que refrena sus labios es prudente.
20 Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
La boca del justo es plata pura, Pero el corazón del perverso es nada.
21 Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
Los labios del justo nutren a muchos, Pero los necios mueren por falta de entendimiento.
22 Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
La bendición de Yavé es la que enriquece, Y Él no le añade tristeza.
23 Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
La perversidad es como deporte para el necio. Así es la sabiduría para el hombre de entendimiento.
24 Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
Lo que teme el perverso, eso le vendrá, Pero el deseo de los justos les será concedido.
25 Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
Cuando pasa el remolino de viento, desaparece el perverso, Pero el justo tiene fundamento eterno.
26 Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
Como vinagre a los dientes y humo a los ojos, Así es el perezoso para quienes lo comisionan.
27 Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
El temor a Yavé aumenta los días, Pero los años de los perversos serán acortados.
28 Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
La esperanza de los justos es alegría, Pero la esperanza de los perversos perecerá.
29 Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
El camino de Yavé es fortaleza para el íntegro, Pero ruina para los malhechores.
30 Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
El justo no será sacudido jamás, Pero los perversos no habitarán la tierra.
31 Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
La boca del justo destila sabiduría, Pero la lengua perversa será cortada.
32 Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
Los labios del justo destilan lo aceptable, Pero la boca de los perversos lo que es pervertido.
