Acts 17
1 Bu bamana vioka Amfipolisi ayi Apoloni, Polo ayi Sila batula ku Tesalonika; kuna kuba nzo lukutukunu yi Bayuda.
διοδευσαντες δε την αμφιπολιν και απολλωνιαν ηλθον εις θεσσαλονικην οπου ην η συναγωγη των ιουδαιων
2 Polo wukota mu nzo lukutukunu banga bubela kifu kiandi. Zimbingu zitatu kasoludila yawu mu masonoko.
κατα δε το ειωθος τω παυλω εισηλθεν προς αυτους και επι σαββατα τρια διελεγετο αυτοις απο των γραφων
3 Wuba kuba sudikisa ayi kuba monisa bumboti ti Klisto kafuetimona ziphasi ayi kafueti fuluka mu bafua; wuba kamba ti: —Yesu diodi ndilembo lulongi niandi Klisto!
διανοιγων και παρατιθεμενος οτι τον χριστον εδει παθειν και αναστηναι εκ νεκρων και οτι ουτος εστιν ο χριστος ιησους ον εγω καταγγελλω υμιν
4 Bayuda bankaka mu bawu bawilukila, bafubakana kuidi Polo ayi Sila. Buawu bobo basi Ngelese, bawombo bobo bankizikanga Nzambi, va kimosiayi baketo baluzitu bakutakana yawu.
και τινες εξ αυτων επεισθησαν και προσεκληρωθησαν τω παυλω και τω σιλα των τε σεβομενων ελληνων πολυ πληθος γυναικων τε των πρωτων ουκ ολιγαι
5 Vayi Bayuda bankaka bamona kikhenene, bakambisila bivungisi biobi bieti diengila phamba-phamba mu zinzila muingi batotula khindu. Bawizana ayi batotula khindu mu divula. Bakota mu nzo yi Yasonimu tomba Polo ayi Sila mu diambu di kuba nata kuidi nkangu wu batu.
ζηλωσαντες δε οι απειθουντες ιουδαιοι και προσλαβομενοι των αγοραιων τινας ανδρας πονηρους και οχλοποιησαντες εθορυβουν την πολιν επισταντες τε τη οικια ιασονος εζητουν αυτους αγαγειν εις τον δημον
6 Bu bakambu kuba mona, bakanga Yasoni ayi basi dibundu bobo babayandi, babanata kuidi bapfumu zi divula ayi bayamikina: —Batu bobo balembo nikuna tsi, beka kuaku.
μη ευροντες δε αυτους εσυρον τον ιασονα και τινας αδελφους επι τους πολιταρχας βοωντες οτι οι την οικουμενην αναστατωσαντες ουτοι και ενθαδε παρεισιν
7 Yasoni niandi wuba tambula ku nzoꞌandi! Baboso babundudi Mina mi Sezali, bila balembo tubanga ti ntinu wunkaka widi, dizina diandi Yesu!
ους υποδεδεκται ιασων και ουτοι παντες απεναντι των δογματων καισαρος πραττουσιν βασιλεα λεγοντες ετερον ειναι ιησουν
8 Nkangu wu batu ayi bapfumu bu bawa bobo, bafuema ngolo.
εταραξαν δε τον οχλον και τους πολιταρχας ακουοντας ταυτα
9 Diawu bafutisila Yasoni ayi baklisto bankaka lumandi, bosi babayekula.
και λαβοντες το ικανον παρα του ιασονος και των λοιπων απελυσαν αυτους
10 Muna builu, bakhomba zitinisa Polo ayi Sila ku Bele. Bu bayetula kuna, bakota mu nzo lukutukunu lu Bayuda.
οι δε αδελφοι ευθεως δια της νυκτος εξεπεμψαν τον τε παυλον και τον σιλαν εις βεροιαν οιτινες παραγενομενοι εις την συναγωγην των ιουδαιων απηεσαν
11 Muaki Basi Bele baba batu ba mintima mimboti viokila basi Tesalonika. Bakikinina Mambu ma Nzambi mu luzolo loso lumboti; ayi kadika lumbu baba fionguninanga masonoko mu diambu di zaba kani mambu momo baba kuba longanga maba makiedika.
ουτοι δε ησαν ευγενεστεροι των εν θεσσαλονικη οιτινες εδεξαντο τον λογον μετα πασης προθυμιας το καθ ημεραν ανακρινοντες τας γραφας ει εχοι ταυτα ουτως
12 Buna bawombo mu bawu bawilukila va kimosi ayi baketo ba luvalu ba basi Ngelese buela ayi babakala bawombo.
πολλοι μεν ουν εξ αυτων επιστευσαν και των ελληνιδων γυναικων των ευσχημονων και ανδρων ουκ ολιγοι
13 Vayi Bayuda ba basi Tesalonika bu bawa ti Polo wulembo longi mambu ma Nzambi ku Bele, bayiza kuna, batona divunzi ayi khindu mu batu.
ως δε εγνωσαν οι απο της θεσσαλονικης ιουδαιοι οτι και εν τη βεροια κατηγγελη υπο του παυλου ο λογος του θεου ηλθον κακει σαλευοντες τους οχλους
14 Bakhomba batinisa Polo ku ndambu mbu. Vayi Sila ayi Timote basiala kuna.
ευθεως δε τοτε τον παυλον εξαπεστειλαν οι αδελφοι πορευεσθαι ως επι την θαλασσαν υπεμενον δε ο τε σιλας και ο τιμοθεος εκει
15 Batu bobo banata Polo, bantudisa nate ku Atene bosi bavutukaku Bele. Bawu banatina Sila ayi Timote thumu ti Polo wuba kamba bavikaku nlandakana.
οι δε καθιστωντες τον παυλον ηγαγον αυτον εως αθηνων και λαβοντες εντολην προς τον σιλαν και τιμοθεον ινα ως ταχιστα ελθωσιν προς αυτον εξηεσαν
16 Polo bu kaba vingidila bakundi bandi ku Atene, buna wumonakiadi mu ntima mu mona ti bitumba biwombo biba mu divula.
εν δε ταις αθηναις εκδεχομενου αυτους του παυλου παρωξυνετο το πνευμα αυτου εν αυτω θεωρουντι κατειδωλον ουσαν την πολιν
17 Wuba solulanga ayi Bayuda ayi batu bankaka baba sambilanga Nzambi mu nzo lukutukunu. Kadika lumbu Polo wuba solulanga va nyalu-nguba va kimosi ayi batu bobo kaba dengananga kuna.
διελεγετο μεν ουν εν τη συναγωγη τοις ιουδαιοις και τοις σεβομενοις και εν τη αγορα κατα πασαν ημεραν προς τους παρατυγχανοντας
18 Ndambu yi batu bankaka baba mu dikabu di Baepikuli ayi dikabu di Basitoyika, bafindana yandi ziphaka. Bankaka batuba: —Kiololoko kioki mbi kantuba e? Vayi bankaka batuba ti: —Tumueni ti niandi wulembo longi zinzambi banzenza! Bayolukila bobo mu diambu di Polo kaba nlonga nsamu wu Yesu ayi wu mfulukulu yi bafua.
τινες δε των επικουρειων και των στωικων φιλοσοφων συνεβαλλον αυτω και τινες ελεγον τι αν θελοι ο σπερμολογος ουτος λεγειν οι δε ξενων δαιμονιων δοκει καταγγελευς ειναι οτι τον ιησουν και την αναστασιν αυτοις ευηγγελιζετο
19 Vayi babuila Polo ayi bannata va buangu kiba ntedilanga “Aleyopaze”, vovo bayuku findininanga ziphaka. Bankamba: —Tulenda kueto zaba tsundu yi malongi momo ma mona wulembo longi e?
επιλαβομενοι τε αυτου επι τον αρειον παγον ηγαγον λεγοντες δυναμεθα γνωναι τις η καινη αυτη η υπο σου λαλουμενη διδαχη
20 Bila mambu momo wuntuba madi mamona kuidi beto ayi tutidi zaba tsundu yi mambu momo.
ξενιζοντα γαρ τινα εισφερεις εις τας ακοας ημων βουλομεθα ουν γνωναι τι αν θελοι ταυτα ειναι
21 Muaki basi Atene ayi banzenza babakalanga ku Atene, kisalu baluta sala viokisanga thangu mu tuba ayi mu wa mambu mamona.
αθηναιοι δε παντες και οι επιδημουντες ξενοι εις ουδεν ετερον ευκαιρουν η λεγειν τι και ακουειν καινοτερον
22 Polo wutelama vana khatitsika Aleyopaze, wutuba: —A basi Atene, ndimmona ti lueti zola buwombo sambila
σταθεις δε ο παυλος εν μεσω του αρειου παγου εφη ανδρες αθηναιοι κατα παντα ως δεισιδαιμονεστερους υμας θεωρω
23 bila bu ndibedi zieta mu divula dieno, ndimueni bitumba biwombo biobi lueti sambila. Tala, ndimueni va diziku dietitambukulu makaba vasonama: “kuidi nzambi yoyi tukambulu zaba!” Diawu Nzambi yoyi lueti sambila mu kambu kunzaba niandi ndikulusamunina.
διερχομενος γαρ και αναθεωρων τα σεβασματα υμων ευρον και βωμον εν ω επεγεγραπτο αγνωστω θεω ον ουν αγνοουντες ευσεβειτε τουτον εγω καταγγελλω υμιν
24 Nzambi yoyi yivanga nza ayi bibioso bidi mu nza ayi niandi Pfumu yi Diyilu ayi ntoto, kakalanga mu zinzo zi Nzambi zitungulu mu mioko mi batu ko.
ο θεος ο ποιησας τον κοσμον και παντα τα εν αυτω ουτος ουρανου και γης κυριος υπαρχων ουκ εν χειροποιητοις ναοις κατοικει
25 Bosi mioko mi batu milendi kunsadila ko, bila kasukamanga ko! Niandi weti vana luzingu ayi weti vana batu boso phumukunu; niandi weti vana bima kuidi batu boso.
ουδε υπο χειρων ανθρωπων θεραπευεται προσδεομενος τινος αυτος διδους πασιν ζωην και πνοην κατα παντα
26 Mu mutu wumosi kavangila batu boso mu diambu bavuanda va ntoto wumvimba. Wuvasa zithangu; wutula zindilu zi bibuangu biobio balenda vuanda muingi batomba Nzambi.
εποιησεν τε εξ ενος αιματος παν εθνος ανθρωπων κατοικειν επι παν το προσωπον της γης ορισας προτεταγμενους καιρους και τας οροθεσιας της κατοικιας αυτων
27 Mu mamoso mama kavanga, wuntomba ti batu bantomba bila thangu yinkaka balenda kunsimba mu fifita ayi kumbakula ka diambu ko kasi ko thama kuidi kadika mutu buna tuididi.
ζητειν τον κυριον ει αρα γε ψηλαφησειαν αυτον και ευροιεν καιτοιγε ου μακραν απο ενος εκαστου ημων υπαρχοντα
28 Bila mu diambu diandi tulembo zingila, tundiatila ayi tuididi. Banga minsoniki mieno minkaka misonika: “Bila beto mamveto tuidi mu nkunꞌandi.”
εν αυτω γαρ ζωμεν και κινουμεθα και εσμεν ως και τινες των καθ υμας ποιητων ειρηκασιν του γαρ και γενος εσμεν
29 Bu tuidi mu nkuna Nzambi buna tubika banza ti kinzambi kidedikinibanga nolo, palata voti banga ditadi; bima bivangulu mu mioko mi batu ayi mu mabanza ma batu.
γενος ουν υπαρχοντες του θεου ουκ οφειλομεν νομιζειν χρυσω η αργυρω η λιθω χαραγματι τεχνης και ενθυμησεως ανθρωπου το θειον ειναι ομοιον
30 Mu thama Nzambi wuvibidila kambu ku diela ku batu, buabu wulembokambi batu boso badi mu bibuangu bioso ti babalula mavanga mawu.
τους μεν ουν χρονους της αγνοιας υπεριδων ο θεος τα νυν παραγγελλει τοις ανθρωποις πασιν πανταχου μετανοειν
31 Bila wukubika lumbu kioki kela sambisa batu ba nza mu busonga, mu nzila yi mutu wowo kakubika bu kavana dimbu kuidi batu boso mu fulukisa mutu beni mu bafua!
διοτι εστησεν ημεραν εν η μελλει κρινειν την οικουμενην εν δικαιοσυνη εν ανδρι ω ωρισεν πιστιν παρασχων πασιν αναστησας αυτον εκ νεκρων
32 Buna bawa nsamu wu mfulukulu yi batu bafua; bankaka banseva bosi bankaka bankamba: —Tuela kuwa mu khumbu yinkaka.
ακουσαντες δε αναστασιν νεκρων οι μεν εχλευαζον οι δε ειπον ακουσομεθα σου παλιν περι τουτου
33 Diawu Polo kaba bikila.
και ουτως ο παυλος εξηλθεν εκ μεσου αυτων
34 Muaki batu bankaka bafubakana yandi ayi bawilukila. Mu bawu muba Denisi wuba mu dikabu di Aleyopaze, nketo wumosi baba tedilanga Damali ayi bankaka mu bawu.
τινες δε ανδρες κολληθεντες αυτω επιστευσαν εν οις και διονυσιος ο αρεοπαγιτης και γυνη ονοματι δαμαρις και ετεροι συν αυτοις
