Châm Ngôn 6
1 Hỡi con, nếu con có bảo lãnh cho kẻ lân cận mình, Nếu con giao tay mình vì người ngoại,
My son, if you have taken a pledge on behalf of your friend, then you have bound your hand to an outsider,
2 Thì con đã bị lời miệng mình trói buộc, Mắc phải lời của miệng con.
then you are ensnared by the words of your own mouth, and taken captive by your own words.
3 Hỡi con, bởi vì con đã sa vào tay kẻ lân cận con, Hỡi làm điều nầy và giải cứu mình con: Hãy đi hạ mình xuống, nài xin người lân cận con;
Therefore, my son, do what I say, and free yourself, for you have fallen into the hand of your neighbor. Run, hurry, awaken your friend.
4 Chớ để cho hai mắt con ngủ, Hoặc mí mắt con chợp lại;
Do not grant sleep to your eyes, nor let your eyelids slumber.
5 Hãy giải cứu mình khỏi người như con hoàng dương thoát khỏi tay thợ săn, Như con chim thoát khỏi tay kẻ đánh rập.
Rescue yourself like a gazelle from the hand, and like a bird from the hand of the fowler.
6 Hỡi kẻ biếng nhác, hãy đi đến loài kiến; Khá xem xét cách ăn ở nó mà học khôn ngoan.
Go to the ant, you lazy one, and consider her ways, and so learn wisdom.
7 Tuy nó không có hoặc quan tướng, Hoặc quan cai đốc, hay là quan trấn,
For though she has no ruler, nor instructor, nor leader,
8 Thì nó cũng biết sắm sửa lương phạn mình trong lúc mùa hè, Và thâu trữ vật thực nó trong khi mùa gặt.
she provides meals for herself in the summer, and she gathers at the harvest what she may eat.
9 Hỡi kẻ biếng nhác, ngươi sẽ nằm cho đến chừng nào? Bao giờ ngươi sẽ ngủ thức dậy?
How long will you slumber, you lazy one? When will you rise up from your sleep?
10 Ngủ một chút, chợp mắt một chút, Khoanh tay nằm một chút,
You will sleep a little, you will slumber a little, you will fold your hands a little to sleep,
11 Thì sự nghèo khổ của ngươi sẽ đến như kẻ đi rảo, Và sự thiếu thốn của ngươi tới như người cầm binh khí.
and then destitution will meet with you, like a traveler, and poverty, like an armed man. Yet truly, if you would be diligent, then your harvest will arrive like a fountain, and destitution will flee far from you.
12 Người nào đi đứng có miệng giả dối, Là một kẻ vô loại, một người gian ác;
An apostate man, a harmful man, walks with a perverse mouth;
13 Hắn liếc con mắt, dùng chân mình bày ý, Và lấy ngón tay mình ra dấu;
he winks with the eyes, touches with the foot, speaks with the finger.
14 Trong lòng hắn vẫn có sự gian tà; Nó toan mưu ác luôn luôn, Và gieo sự tranh cạnh.
With a depraved heart he devises evil, and at all times he sows conflict.
15 Bới cớ ấy, tai họa sẽ xảy đến nó thình lình; Bỗng chúc nó bị bại hoại, không phương thế chữa được.
To this one, his perdition will arrive promptly, and he shall be crushed suddenly: he will no longer have any remedy.
16 Có sáu điều Đức Giê-hô-va ghét, Và bảy điều Ngài lấy làm gớm ghiếc:
Six things there are that the Lord hates, and the seventh, his soul detests:
17 Con mắt kiêu ngạo, lưỡi dối trá, Tay làm đổ huyết vô tội
haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,
18 Lòng toan những mưu ác, Chân vội vàng chạy đến sự dữ,
a heart that devises the most wicked thoughts, feet running swiftly unto evil,
19 Kẻ làm chứng gian và nói điều dối, Cùng kẻ gieo sự tranh cạnh trong vòng anh em.
a deceitful witness bringing forth lies, and he who sows discord among brothers.
20 Hỡi con, hãy giữ lời răn bảo của cha, Chớ lìa bỏ các phép tắc của mẹ con.
My son, preserve the precepts of your father, and do not dismiss the law of your mother.
21 Khá ghi tạc nó nơi lòng con luôn luôn, Và đeo nó nơi cổ con.
Bind them to your heart unceasingly, and encircle them around your throat.
22 Khi con đi, các lời đó sẽ dẫn dắt con; Lúc con ngủ, nó gìn giữ con; Và khi con thức dậy, thì nó sẽ trò chuyện với con.
When you walk, let them keep step with you. When you sleep, let them guard you. And when you keep watch, speak with them.
23 Vì điều răn là một cái đèn, luật pháp là ánh sáng, Và sự quở trách khuyên dạy là con đường sự sống,
For commandment is a lamp, and law is a light, and the reproofs of discipline are the way of life.
24 Đặng giữ con khỏi người đàn bà ác nghiệp, Và khỏi lưỡi dua nịnh của dâm phụ.
So may they guard you from an evil woman, and from the flattering tongue of the outsider.
25 Lòng con chớ tham muốn sắc nó, Đừng để mình mắc phải mí mắt nó.
Let not your heart desire her beauty; do not be captivated by her winks.
26 Vì tại kỵ nữ có người nông nổi chỉ còn một miếng bánh mà thôi; Người dâm phụ vẫn lừa sẵn linh hồn quí báu.
For the price of a prostitute is only one loaf. Yet the woman seizes the precious soul of a man.
27 Há có người nào để lửa trong lòng mình, Mà áo người lại chẳng bị cháy sao?
Would a man be able to conceal fire in his bosom, so that his garments would not burn?
28 Há có ai đi trên than lửa hực, Mà chân mình lại chẳng bị phồng chăng?
Or could he walk over burning coals, so that his feet would not be burned?
29 Kẻ nào đi tới cùng vợ người lân cận mình cũng vậy; Phàm ai đụng đến nàng ắt chẳng được khỏi bị phạt.
So also, he who enters to the wife of his neighbor shall not be clean when he touches her.
30 Người ta chẳng khinh dị kẻ trộm, Nếu nó ăn cắp đặng phỉ lòng mình khi đói khát;
Not so great is the fault when someone has stolen. For he steals so as to satisfy a hungry soul.
31 Hễ nó bị bắt, chắc phải thường bồi gấp bảy lần; Nó sẽ nộp hết tài sản của nhà nó.
Also, if he is apprehended, he shall repay sevenfold and hand over all the substance of his house.
32 Kẻ nào phạm tội ngoại tình với người đàn bà, tất vô tâm vô trí: Ai làm như vậy, khiến cho linh hồn mình bị hư mất.
But whoever is an adulterer, because of the emptiness of his heart, will destroy his own soul.
33 Người ấy sẽ bị thương tích và khinh bỉ, Sự sỉ nhục người sẽ chẳng bôi mất đi;
He gathers shame and dishonor to himself, and his disgrace will not be wiped away.
34 Vì sự ghen ghét là điều giận dữ của người nam, Trong ngày báo thù, người không dung thứ;
For the jealousy and fury of the husband will not spare him on the day of vindication,
35 Người sẽ chẳng nhận giá đền tội nào hết, Mặc dầu con gia tăng của lễ, người cũng không đặng phỉ ý đâu.
nor will he agree to the pleadings of anyone, nor will he accept, as repayment, a multitude of gifts.
