Châm Ngôn 22
1 Danh tiếng tốt còn hơn tiền của nhiều; Và ơn nghĩa quí hơn bạc và vàng.
A fair name is better than much wealth, and good favour is above silver and gold.
2 Kẻ giàu và người nghèo đều gặp nhau; Đức Giê-hô-va đã dựng nên cả hai.
The rich and the poor meet together; but the Lord made them both.
3 Người khôn ngoan thấy điều tai vạ, và ẩn mình; Nhưng kẻ ngu muội cứ đi luôn, và mắc phải vạ.
An intelligent man seeing a bad man severely punished is himself instructed, but fools pass by and are punished.
4 Phần thưởng của sự khiêm nhượng và sự kính sợ Đức Giê-hô-va, Aáy là sự giàu có, sự tôn trọng, và mạng sống.
The fear of the Lord is the offspring of wisdom, and wealth, and glory, and life.
5 Trong đường kẻ gian tà có gai chông và cái bẫy; Ai gìn giữ linh hồn mình sẽ cách xa nó.
Thistles and snares are in perverse ways; but he that keeps his soul will refrain from them.
6 Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.
7 Người giàu quản hạt kẻ nghèo; Kẻ nào mượn là tôi tớ của kẻ cho mượn.
The rich will rule over the poor, and servants will lend to their own masters.
8 Kẻ nào giao sự bất công sẽ gặt điều tai họa; Và cây roi thạnh nộ nó sẽ bị gãy đi.
He that sows wickedness shall reap troubles; and shall fully receive the punishment of his deeds. God loves a cheerful and liberal man; but [a man] shall fully prove the folly of his works.
9 Người nào có mắt từ thiện sẽ được phước; Vì người ban bánh mình cho kẻ nghèo khó.
He that has pity on the poor shall himself be maintained; for he has given of his own bread to the poor. He that gives liberally secures victory an honour; but he takes away the life of them that posses [them].
10 Hãy đuổi kẻ nhạo báng ra, thì sự cãi lẫy cũng sẽ đi; Điều tranh cạnh và sự sỉ nhục sẽ hết.
Cast out a pestilent person from the council, and strife shall go out with him; for when he sits in the council he dishonours all.
11 Ai ái mộ lòng thánh sạch, Và có duyên nơi môi miệng mình, sẽ được vua làm bạn nghĩa.
The Lord loves holy hearts, and all blameless persons are acceptable with him: a king rules with his lips.
12 Mắt của Đức Giê-hô-va coi giữ người có tri thức; Nhưng Ngài đánh đổ lời kẻ gian tà.
But the eyes of the Lord preserve discretion; but the transgressor despises [wise] words.
13 Kẻ biếng nhác nói: Có con sư tử ở ngoài đó; Tôi sẽ bị giết tại giữa đường.
The sluggard makes excuses, and says, [There is] a lion in the ways, and murderers in the streets.
14 Miệng của dâm phụ vốn là một cái hố sâu; Ai bị Đức Giê-hô-va giận sẽ sa ngã vào đó.
The mouth of a transgressor is a deep pit; and he that is hated of the Lord shall fall into it. Evil ways are before a man, and he does not like to turn away from them; but it is needful to turn aside from a perverse and bad way.
15 Sự ngu dại vốn buộc vào lòng con trẻ; Song roi răn phạt sẽ làm cho sự ấy lìa xa nó.
Folly is attached to the heart of a child, but the rod and instruction are [then] far from him.
16 Người nào hà hiếp kẻ nghèo ắt sẽ làm cho nó giàu có; Và ai cho kẻ giàu có chỉ làm cho người sa vào sự thiếu thốn.
He that oppresses the poor, increases his own substance, yet gives to the rich so as to make it less.
17 Hãy lắng tai nghe lời kẻ khôn ngoan, Khá chuyên lòng con về sự tri thức ta.
Incline your ear to the words of wise men: hear also my word, and apply your heart,
18 Vì nếu con gìn giữ nó trong lòng con, Lập nó ở chung nhau trên môi miệng con, thì ấy thật một sự tốt đẹp.
that you may know that they are good: and if you lay them to heart, they shall also gladden you on your lips.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con hiểu biết các điều đó, Để con có lòng tin cậy Đức Giê-hô-va.
That your hope may be in the Lord, and he may make your way known to you.
20 Ta há chẳng có chép cho con Những điều tốt về mưu luận và về tri thức sao,
And do you too repeatedly record them for yourself on the table of your heart, for counsel and knowledge.
21 Để làm cho con biết sự quả quyết của lời chân lý, Hầu cho con lấy lời thật mà đáp lại với những người sai con?
I therefore teach you truth, and knowledge good to hear; that you may answer words of truth to them that question you.
22 Chớ bóc lột kẻ nghèo, bởi vì họ nghèo, Cũng đừng hà hiếp người khốn khổ nơi cửa thành;
Do no violence to the poor, for he is needy: neither dishonour the helpless [man] in the gates.
23 Vì Đức Giê-hô-va sẽ binh vực duyên cớ của họ, Và đoạt lấy sự sống của kẻ có cướp lột họ.
For the Lord will plead his cause, and you shall deliver your soul in safety.
24 Chớ làm bạn với người hay giận; Chớ giao tế cùng kẻ cường bạo,
Be not companion to a furious man; neither lodge with a passionate man:
25 E con tập theo đường lối nó, Và linh hồn con bị bẫy hãm hại chăng.
lest you learn of his ways, and get snares to your soul.
26 Chớ đồng bọn cùng những kẻ giao tay nhau, Hoặc cùng kẻ bảo lãnh nợ:
Become not surety from respect of a man's person.
27 Nếu con không có gì trả, Cớ sao con muốn chúng đoạt lấy cái giường con đi?
For if those have not whence to give compensation, they will take the bed [that is] under you.
28 Chớ dời đi các mộc giới cũ, Mà tổ phụ con đã dựng.
Remove not the old landmarks, which your fathers placed.
29 Con có thấy người nào siêng năng trong công việc mình chăng? Người ấy hẳn sẽ đứng ở trước mặt các vua, chớ chẳng phải ở trước mặt người hèn hạ đâu.
It is fit that an observant man and [one] diligent in his business should attend on kings, and not attend on slothful men.
