Châm Ngôn 14
1 Người nữ khôn ngoan xây cất nhà mình; Song kẻ ngu dại lấy tay mình mà phá hủy nó đi.
The wise woman builds her house, but a foolish woman tears it down with her own hands.
2 Ai đi theo sự ngay thẳng kính sợ Đức Giê-hô-va; Còn ai ăn ở tà vạy khinh bỉ Ngài,
The one who walks uprightly fears Yahweh, but the one who is dishonest in his ways despises him.
3 Trong miệng kẻ ngu dại có cây roi đánh phạt sự kiêu ngạo nó; Song môi người khôn ngoan giữ lấy người.
From the mouth of a fool comes an offshoot of his pride, but the lips of the wise will preserve them.
4 Đâu không có bò, đó máng cỏ trống không; Nhưng nhiều hoa lợi do nơi sức bò đực mà ra.
Where there are no cattle the feeding trough is clean, but an abundant crop can come by the strength of an ox.
5 Người chứng trung thành không hề nói dối; Còn kẻ làm chứng gian buông lời dối trá.
A faithful witness does not lie, but a false witness breathes out lies.
6 Kẻ nhạo báng tìm khôn ngoan, mà không gặp; Song sự tri thức lấy làm dễ cho người thông sáng.
A mocker seeks wisdom and there is none, but knowledge comes easy to the one who is discerning.
7 Hãy dan xa khỏi mặt kẻ ngu muội, Con sẽ chẳng tìm được môi khôn ngoan nơi nó.
Walk away from a foolish person, for you will not find knowledge on his lips.
8 Sự trí huệ của người khôn khéo, ấy là hiểu rõ đường lối mình; Nhưng sự điên cuồng của kẻ ngu muội là sự phỉnh gạt.
The wisdom of the prudent person is to understand his own way, but the folly of fools is deception.
9 Kẻ ngu dại bỉ báng tội lỗi; Nhưng người ngay thẳng có được ơn của Đức Chúa Trời.
Fools mock when the guilt offering is sacrificed, but among the upright favor is shared.
10 Lòng nhìn biết sự cay đắng của lòng; Một người ngoại không chia vui với nó được.
The heart knows its own bitterness and no stranger shares its joy.
11 Nhà kẻ gian ác sẽ bị đánh đổ; Song trại người ngay thẳng sẽ được hưng thạnh.
The house of wicked people will be destroyed, but the tent of upright people will flourish.
12 Có một con đường coi dường chánh đáng cho loài người; Nhưng đến cuối cùng nó thành ra nẻo sự chết.
There is a way that seems right to a man, but its end only leads to death.
13 Dầu trong lúc cười cợt lòng vẫn buồn thảm; Và cuối cùng sự vui, ấy là điều sầu não.
A heart can laugh but still be in pain and joy may end up being grief.
14 Lòng kẻ nào lìa xa Đức Chúa Trời sẽ được no nê sự kết quả của mình; Còn người lành nhờ chính mình mà được thỏa nguyện.
The one who is not faithful will get what his ways deserve, but a good person will get what is his.
15 Kẻ ngu dốt tin hết mọi lời; Nhưng người khôn khéo xem xét các bước mình.
The one who is naive believes everything, but the prudent man thinks about his steps.
16 Người khôn ngoan sợ và tránh khỏi điều ác; Song kẻ ngu muội ở xấc xược, và có lòng cậy mình.
A wise man fears and turns away from evil, but the fool confidently dismisses a warning.
17 Người nóng nảy làm điên làm dại; Và kẻ toan mưu ác bị ghét.
One who is quick to become angry does foolish things, and a person who makes evil schemes is hated.
18 Kẻ ngu muội được sự điên dại làm cơ nghiệp; Song người khôn ngoan được đội mão triều thiên bằng tri thức.
The naive inherit foolishness, but prudent people are crowned with knowledge.
19 Người ác phục trước mặt người thiện; Và kẻ dữ cúi lạy ở ngoài cửa người công bình.
Evil people will bow down before those who are good and those who are wicked will bow down at the gates of the righteous person.
20 Người nghèo khó dầu láng giềng cũng ghét bỏ; Nhưng bằng hữu của người giàu thì nhiều thay.
The poor person is hated even by his own companions, but the rich people have many friends.
21 Ai khinh bỉ kẻ lân cận mình phạm tội; Còn ai thương xót người khốn khó lấy làm có phước thay.
The one who shows contempt for his neighbor is sinning, but the one who shows favor to the poor is blessed.
22 Kẻ toan mưu ác há chẳng lầm lạc sao? Còn nhân từ và chân thật thuộc về người toan mưu thiện.
Do not those who plot evil go astray? But those who plan to do good will receive covenant faithfulness and trustworthiness.
23 Trong các thứ công việc đều có ích lợi; Nhưng miệng nói nhiều chỉ dẫn đến sự thiếu thốn.
With all hard work comes a profit, but when there is only talk, it leads to poverty.
24 Giàu có là mão triều thiên cho người khôn ngoan; Còn điên cuồng của kẻ ngây dại chỉ là điên cuồng.
The crown of wise people is their wealth, but the folly of fools brings them only more folly.
25 Kẻ làm chứng chân thật giải cứu linh hồn người ta; Song kẻ nào nói dối gây sự phỉnh gạt.
A truthful witness saves lives, but a false witness breathes out lies.
26 Trong sự kính sợ Đức Giê-hô-va có nơi nương cậy vững chắc; Và con cái Ngài sẽ được một nơi ẩn núp.
When someone fears Yahweh, he also has much confidence in him; these things will be like a strong place of protection for this man's children.
27 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va vốn một nguồn sự sống, Đặng khiến người ta tránh khỏi bẫy sự chết.
The fear of Yahweh is a fountain of life, so that a person may turn away from the snares of death.
28 Dân sự đông đảo, ấy là sự vinh hiển của vua; Còn dân sự ít, ấy khiến cho quan tướng bị bại.
The glory of a king is found in the great number of his people, but without people the prince is ruined.
29 Kẻ nào chậm nóng giận có thông sáng lớn; Nhưng ai hay nóng nảy tôn lên sự điên cuồng.
A patient person has great understanding, but the quick-tempered person exalts folly.
30 Lòng bình tịnh là sự sống của thân thể; Còn sự ghen ghét là đồ mục của xương cốt.
A tranquil heart is life for the body, but envy rots the bones.
31 Kẻ hà hiếp người nghèo khổ làm nhục Đấng Tạo hóa mình; Còn ai thương xót người bần cùng tôn trọng Ngài.
The one who oppresses the poor curses his Maker, but the one who shows favor to the needy honors him.
32 Kẻ ác bị đánh đổ trong sự gian ác mình; Nhưng kẻ công bình vẫn có nơi nương cậy, dầu trong khi chết.
The wicked person is brought down by his evil actions, but the righteous person has a refuge even in death.
33 Sự khôn ngoan ở tại lòng người thông sáng; Còn điều ở trong lòng kẻ ngu muội được lộ ra.
Wisdom rests in the heart of the discerning, but even among fools she lets herself be known.
34 Sự công bình làm cho nước cao trọng; Song tội lỗi là sự hổ thẹn cho các dân tộc.
Doing what is right exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
35 Vua làm ơn cho tôi tớ nào ăn ở khôn sáng; Nhưng cơn thạnh nộ vua nổi nghịch cùng kẻ gây sự hổ thẹn.
The favor of the king is with the servant who acts prudently, but his anger is for the one who acts shamefully.
