Châm Ngôn 14
1 Người nữ khôn ngoan xây cất nhà mình; Song kẻ ngu dại lấy tay mình mà phá hủy nó đi.
Every wise woman builds her house, but the stupid woman tears it down with her own hands.
2 Ai đi theo sự ngay thẳng kính sợ Đức Giê-hô-va; Còn ai ăn ở tà vạy khinh bỉ Ngài,
Those who live right respect the Lord, but those who live dishonestly despise him.
3 Trong miệng kẻ ngu dại có cây roi đánh phạt sự kiêu ngạo nó; Song môi người khôn ngoan giữ lấy người.
What stupid people say punishes their pride, but what wise people say will protect them.
4 Đâu không có bò, đó máng cỏ trống không; Nhưng nhiều hoa lợi do nơi sức bò đực mà ra.
Without oxen, the manger is empty, but a good harvest comes through the ox's strength.
5 Người chứng trung thành không hề nói dối; Còn kẻ làm chứng gian buông lời dối trá.
A trustworthy witness doesn't lie, but a false witness is deceptive.
6 Kẻ nhạo báng tìm khôn ngoan, mà không gặp; Song sự tri thức lấy làm dễ cho người thông sáng.
It's pointless for a scoffer to look for wisdom, but knowledge comes easily to someone who understands.
7 Hãy dan xa khỏi mặt kẻ ngu muội, Con sẽ chẳng tìm được môi khôn ngoan nơi nó.
Stay away from stupid people—you won't learn anything from them.
8 Sự trí huệ của người khôn khéo, ấy là hiểu rõ đường lối mình; Nhưng sự điên cuồng của kẻ ngu muội là sự phỉnh gạt.
Sensible people use their wisdom to decide where they're going, but the foolishness of stupid people is treacherous.
9 Kẻ ngu dại bỉ báng tội lỗi; Nhưng người ngay thẳng có được ơn của Đức Chúa Trời.
Stupid people laugh at sin, but good people want forgiveness.
10 Lòng nhìn biết sự cay đắng của lòng; Một người ngoại không chia vui với nó được.
The individual's mind alone knows its sadnesses, and no one else can share its happiness.
11 Nhà kẻ gian ác sẽ bị đánh đổ; Song trại người ngay thẳng sẽ được hưng thạnh.
The house of wicked people will be destroyed, but the tent of good people will prosper.
12 Có một con đường coi dường chánh đáng cho loài người; Nhưng đến cuối cùng nó thành ra nẻo sự chết.
There's a way that seems to be right, but in the end it's the way of death.
13 Dầu trong lúc cười cợt lòng vẫn buồn thảm; Và cuối cùng sự vui, ấy là điều sầu não.
Even when you're laughing you can be feeling sad—joy can end in grief.
14 Lòng kẻ nào lìa xa Đức Chúa Trời sẽ được no nê sự kết quả của mình; Còn người lành nhờ chính mình mà được thỏa nguyện.
Disloyal people are repaid for what they do, and good people are rewarded.
15 Kẻ ngu dốt tin hết mọi lời; Nhưng người khôn khéo xem xét các bước mình.
Stupid people believe whatever they're told, but sensible people think about what they're doing.
16 Người khôn ngoan sợ và tránh khỏi điều ác; Song kẻ ngu muội ở xấc xược, và có lòng cậy mình.
Wise people are careful and avoid evil, but stupid people are confidently reckless.
17 Người nóng nảy làm điên làm dại; Và kẻ toan mưu ác bị ghét.
Quick-tempered people act foolishly, while people who make evil plans are hated.
18 Kẻ ngu muội được sự điên dại làm cơ nghiệp; Song người khôn ngoan được đội mão triều thiên bằng tri thức.
The inheritance of stupid people is stupidity, but sensible people are rewarded with knowledge.
19 Người ác phục trước mặt người thiện; Và kẻ dữ cúi lạy ở ngoài cửa người công bình.
Evil people bow down before good people, and the wicked bow down at the doors of those who do right.
20 Người nghèo khó dầu láng giềng cũng ghét bỏ; Nhưng bằng hữu của người giàu thì nhiều thay.
The poor are hated even by their neighbors, while the rich have many friends.
21 Ai khinh bỉ kẻ lân cận mình phạm tội; Còn ai thương xót người khốn khó lấy làm có phước thay.
People who look down on their neighbors are sinners, but those who are kind to the poor are blessed.
22 Kẻ toan mưu ác há chẳng lầm lạc sao? Còn nhân từ và chân thật thuộc về người toan mưu thiện.
Aren't people who plan to do evil wrong? But those who plan to do good have trustworthy love and faithfulness.
23 Trong các thứ công việc đều có ích lợi; Nhưng miệng nói nhiều chỉ dẫn đến sự thiếu thốn.
There's profit in hard work, but chatting just leads to poverty.
24 Giàu có là mão triều thiên cho người khôn ngoan; Còn điên cuồng của kẻ ngây dại chỉ là điên cuồng.
The wise are rewarded with wealth, but stupid people are rewarded with stupidity.
25 Kẻ làm chứng chân thật giải cứu linh hồn người ta; Song kẻ nào nói dối gây sự phỉnh gạt.
A truthful witness saves lives, but a false witness is treacherous.
26 Trong sự kính sợ Đức Giê-hô-va có nơi nương cậy vững chắc; Và con cái Ngài sẽ được một nơi ẩn núp.
People who honor the Lord are completely safe; he will protect their children.
27 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va vốn một nguồn sự sống, Đặng khiến người ta tránh khỏi bẫy sự chết.
Respecting the Lord is like a fountain of life, so you can avoid the snares of death.
28 Dân sự đông đảo, ấy là sự vinh hiển của vua; Còn dân sự ít, ấy khiến cho quan tướng bị bại.
The glory of a king is the number of his subjects, for a ruler is nothing without them.
29 Kẻ nào chậm nóng giận có thông sáng lớn; Nhưng ai hay nóng nảy tôn lên sự điên cuồng.
If you're slow to get angry, you're very wise; but if you have a short fuse you glorify stupidity.
30 Lòng bình tịnh là sự sống của thân thể; Còn sự ghen ghét là đồ mục của xương cốt.
A peaceful mind makes your body healthy, but jealousy makes your bones rot.
31 Kẻ hà hiếp người nghèo khổ làm nhục Đấng Tạo hóa mình; Còn ai thương xót người bần cùng tôn trọng Ngài.
Anyone who oppresses the poor insults their Maker, but anyone who is kind to the needy honors him.
32 Kẻ ác bị đánh đổ trong sự gian ác mình; Nhưng kẻ công bình vẫn có nơi nương cậy, dầu trong khi chết.
Wicked people are brought down by their own evil actions, but those who live right are confident even in death.
33 Sự khôn ngoan ở tại lòng người thông sáng; Còn điều ở trong lòng kẻ ngu muội được lộ ra.
Wisdom is at home in a mind that understands, but it's not found among stupid people.
34 Sự công bình làm cho nước cao trọng; Song tội lỗi là sự hổ thẹn cho các dân tộc.
Doing right makes a nation successful, but sin is a disgrace to any people.
35 Vua làm ơn cho tôi tớ nào ăn ở khôn sáng; Nhưng cơn thạnh nộ vua nổi nghịch cùng kẻ gây sự hổ thẹn.
A servant who acts wisely is appreciated by the king, but he gets angry with a servant who acts disgracefully.
