Châm Ngôn 14
1 Người nữ khôn ngoan xây cất nhà mình; Song kẻ ngu dại lấy tay mình mà phá hủy nó đi.
Every wise woman builds her house, but a foolish one tears it down with her own hands.
2 Ai đi theo sự ngay thẳng kính sợ Đức Giê-hô-va; Còn ai ăn ở tà vạy khinh bỉ Ngài,
He who walks in uprightness fears the LORD, but the one who is devious in his ways despises Him.
3 Trong miệng kẻ ngu dại có cây roi đánh phạt sự kiêu ngạo nó; Song môi người khôn ngoan giữ lấy người.
The proud speech of a fool brings a rod to his back, but the lips of the wise protect them.
4 Đâu không có bò, đó máng cỏ trống không; Nhưng nhiều hoa lợi do nơi sức bò đực mà ra.
Where there are no oxen, the manger is empty, but an abundant harvest comes through the strength of the ox.
5 Người chứng trung thành không hề nói dối; Còn kẻ làm chứng gian buông lời dối trá.
An honest witness does not deceive, but a dishonest witness pours forth lies.
6 Kẻ nhạo báng tìm khôn ngoan, mà không gặp; Song sự tri thức lấy làm dễ cho người thông sáng.
A mocker seeks wisdom and finds none, but knowledge comes easily to the discerning.
7 Hãy dan xa khỏi mặt kẻ ngu muội, Con sẽ chẳng tìm được môi khôn ngoan nơi nó.
Stay away from a foolish man; you will gain no knowledge from his speech.
8 Sự trí huệ của người khôn khéo, ấy là hiểu rõ đường lối mình; Nhưng sự điên cuồng của kẻ ngu muội là sự phỉnh gạt.
The wisdom of the prudent is to discern his way, but the folly of fools deceives them.
9 Kẻ ngu dại bỉ báng tội lỗi; Nhưng người ngay thẳng có được ơn của Đức Chúa Trời.
Fools mock the making of amends, but goodwill is found among the upright.
10 Lòng nhìn biết sự cay đắng của lòng; Một người ngoại không chia vui với nó được.
The heart knows its own bitterness, and no stranger shares in its joy.
11 Nhà kẻ gian ác sẽ bị đánh đổ; Song trại người ngay thẳng sẽ được hưng thạnh.
The house of the wicked will be destroyed, but the tent of the upright will flourish.
12 Có một con đường coi dường chánh đáng cho loài người; Nhưng đến cuối cùng nó thành ra nẻo sự chết.
There is a way that seems right to a man, but its end is the way of death.
13 Dầu trong lúc cười cợt lòng vẫn buồn thảm; Và cuối cùng sự vui, ấy là điều sầu não.
Even in laughter the heart may ache, and joy may end in sorrow.
14 Lòng kẻ nào lìa xa Đức Chúa Trời sẽ được no nê sự kết quả của mình; Còn người lành nhờ chính mình mà được thỏa nguyện.
The backslider in heart receives the fill of his own ways, but a good man is rewarded for his ways.
15 Kẻ ngu dốt tin hết mọi lời; Nhưng người khôn khéo xem xét các bước mình.
The simple man believes every word, but the prudent man watches his steps.
16 Người khôn ngoan sợ và tránh khỏi điều ác; Song kẻ ngu muội ở xấc xược, và có lòng cậy mình.
A wise man fears and turns from evil, but a fool is careless and reckless.
17 Người nóng nảy làm điên làm dại; Và kẻ toan mưu ác bị ghét.
A quick-tempered man acts foolishly, and a devious man is hated.
18 Kẻ ngu muội được sự điên dại làm cơ nghiệp; Song người khôn ngoan được đội mão triều thiên bằng tri thức.
The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.
19 Người ác phục trước mặt người thiện; Và kẻ dữ cúi lạy ở ngoài cửa người công bình.
The evil bow before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
20 Người nghèo khó dầu láng giềng cũng ghét bỏ; Nhưng bằng hữu của người giàu thì nhiều thay.
The poor man is hated even by his neighbor, but many are those who love the rich.
21 Ai khinh bỉ kẻ lân cận mình phạm tội; Còn ai thương xót người khốn khó lấy làm có phước thay.
He who despises his neighbor sins, but blessed is he who shows kindness to the poor.
22 Kẻ toan mưu ác há chẳng lầm lạc sao? Còn nhân từ và chân thật thuộc về người toan mưu thiện.
Do not those who contrive evil go astray? But those who plan goodness find loving devotion and faithfulness.
23 Trong các thứ công việc đều có ích lợi; Nhưng miệng nói nhiều chỉ dẫn đến sự thiếu thốn.
There is profit in all labor, but mere talk leads only to poverty.
24 Giàu có là mão triều thiên cho người khôn ngoan; Còn điên cuồng của kẻ ngây dại chỉ là điên cuồng.
The crown of the wise is their wealth, but the effort of fools is folly.
25 Kẻ làm chứng chân thật giải cứu linh hồn người ta; Song kẻ nào nói dối gây sự phỉnh gạt.
A truthful witness saves lives, but one who utters lies is deceitful.
26 Trong sự kính sợ Đức Giê-hô-va có nơi nương cậy vững chắc; Và con cái Ngài sẽ được một nơi ẩn núp.
He who fears the LORD is secure in confidence, and his children shall have a place of refuge.
27 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va vốn một nguồn sự sống, Đặng khiến người ta tránh khỏi bẫy sự chết.
The fear of the LORD is a fountain of life, turning a man from the snares of death.
28 Dân sự đông đảo, ấy là sự vinh hiển của vua; Còn dân sự ít, ấy khiến cho quan tướng bị bại.
A large population is a king’s splendor, but a lack of subjects is a prince’s ruin.
29 Kẻ nào chậm nóng giận có thông sáng lớn; Nhưng ai hay nóng nảy tôn lên sự điên cuồng.
A patient man has great understanding, but a quick-tempered man promotes folly.
30 Lòng bình tịnh là sự sống của thân thể; Còn sự ghen ghét là đồ mục của xương cốt.
A tranquil heart is life to the body, but envy rots the bones.
31 Kẻ hà hiếp người nghèo khổ làm nhục Đấng Tạo hóa mình; Còn ai thương xót người bần cùng tôn trọng Ngài.
Whoever oppresses the poor taunts their Maker, but whoever is kind to the needy honors Him.
32 Kẻ ác bị đánh đổ trong sự gian ác mình; Nhưng kẻ công bình vẫn có nơi nương cậy, dầu trong khi chết.
The wicked man is thrown down by his own sin, but the righteous man has a refuge even in death.
33 Sự khôn ngoan ở tại lòng người thông sáng; Còn điều ở trong lòng kẻ ngu muội được lộ ra.
Wisdom rests in the heart of the discerning; even among fools she is known.
34 Sự công bình làm cho nước cao trọng; Song tội lỗi là sự hổ thẹn cho các dân tộc.
Righteousness exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
35 Vua làm ơn cho tôi tớ nào ăn ở khôn sáng; Nhưng cơn thạnh nộ vua nổi nghịch cùng kẻ gây sự hổ thẹn.
A king delights in a wise servant, but his anger falls on the shameful.
