Gióp 28
1 Bạc có mỏ để người ta đào lấy nó, Và vàng có nơi người ta luyện nó.
“It is true that there are places where men dig to find silver, and there are places where people refine/purify gold [that they have dug].
2 Sắt từ nơi đất lấy ra, Đá đúc chảy ra mà lấy được đồng.
People dig iron [ore] out of the ground, and they (smelt copper ore/heat copper ore to get the copper from it).
3 Loài người làm tan tăm tối, Dò xét đến cùng tột, Hòn đá ở nơi âm ẩm tối tăm đen kịch.
Men use lamps while they work far down under the ground to search for the ore inside the mines where it is very dark.
4 Người ta đào mỏ xa chỗ loài người ở trên thế, Tại trong nơi vắng vẻ không chân người đi đến; Chúng bị treo và đòng đưa xa cách loài người,
They dig (shafts/narrow holes very deep down into the ground) in places that are far from where people live, where travelers do not go. They work far away from [other] people, swinging back and forth on ropes [as they descend into the mine shafts].
5 Đất sanh ra lương thực, Còn ở bên dưới nó dường như bị lửa xao lộn.
Food grows on the surface of the ground, but down under the ground, [where there is no food, ] the miners make fires to break apart the rocks.
6 Các đá nó là chỗ có ngọc bích, Người ta tìm được mạt vàng tại đó.
The stones [that are dug from under the ground] contain (sapphires/very valuable blue stones), and the dirt contains bits of gold.
7 Chim ăn mồi chẳng biết đường lối nầy; Mắt chim ưng không tìm nó ra được;
[Some birds have very good eyes, ] but even hawks do not know [where the mines are], and falcons/vultures have not seen those places.
8 Thú dữ không hề bước trên nó, Sư tử chẳng có đi ngang qua đó.
Lions or [other] proud wild animals have not walked on the roads near those mines.
9 Loài người tra tay trên hòn đá cứng, Đánh đổ các núi từ nơi nền của nó.
Miners tear apart [MTY] very hard rock; [it is as though] they turn the mountains upside down [to get the ore].
10 Người đục hang trong hòn đá, Mắt nó tìm được mọi bửu vật ở trong.
They cut tunnels through the rocks, and they find (precious/very valuable) things.
11 Người ngăn nước sông để chẳng rịnh ra; Đem ra sáng điều chi ẩn bí.
They dam up small streams in order that water does not flow, and they bring up into the light valuable things that are hidden [in the ground and in the streams].
12 Còn sự khôn ngoan tìm được ở đâu? Tại nơi nào có sự thông sáng?
“But wisdom: Where can people find that? Where can we find out how to truly understand things?
13 Người ta chẳng biết được giá trị nó; Nó không ở tại trên đất của loài sống.
Humans do not know where to find it; no one can find it [here on this earth] where they are living.
14 Vực sâu rằng: Nó chẳng có trong tôi, Và biển rằng: Nó không ở cùng tôi.
[It is as though] water that is deep [inside the earth] and [water that is in] the seas say [PRS], ‘Wisdom is not here!’
15 Chẳng dùng vàng ròng đổi lấy nó đặng, Cũng không hề cân bạc mà mua được nó.
[People] cannot buy wisdom by paying for it with silver or gold.
16 Người ta không đánh giá nó với vàng Ô-phia, Hoặc với ngọc hồng mã não hay là với ngọc bích.
Wisdom is worth much more than fine gold from Ophir [land] or other very valuable stones.
17 Chẳng sánh nó được với vàng hay là pha lê, Cũng không đổi nó để lấy khí dụng bằng vàng ròng.
It is worth much more than gold or beautiful glass, worth more than vases made from fine gold.
18 Còn san hô và thủy tinh, thì chẳng cần nói đến; Giá trị sự khôn ngoan thật cao hơn châu báu.
Wisdom is worth more than coral or crystal/pure quartz; the price of wisdom is higher/more than the price of pearls.
19 Ngọc sắc vàng Ê-thi-ô-bi nào sánh cùng nó được đâu; Cũng không hề đánh giá nó với vàng ròng.
The prices of (topaz/very valuable yellow stones) from Ethiopia and of pure gold are lower/less than the price of wisdom.
20 Vậy thì sự khôn ngoan ở đâu đến? Sự thông sáng ở tại nơi nào?
“So, where does wisdom come from? Where can we find out how to truly understand things?
21 Nó vẫn giấu khuất mắt các loài sống. Và tránh ẩn các chim trời.
No living humans can see it [MTY]; and birds cannot see it while they are flying [MTY].
22 Chốn trầm luân và sự chết nói rằng: Lỗ tai chúng tôi có nghe tiếng đồn về nó.
[It is as though] the places where people go after they die say [PRS], ‘We have only heard rumors about [where to find wisdom].’
23 Đức Chúa Trời thông hiểu con đường nó, Và rõ biết chỗ ở của nó.
God [is the only one who] knows how to find wisdom; he knows where it is,
24 Vì Ngài nhìn thấu tận các đầu thế gian, Và thấy rõ khắp thiên hạ.
because he can see things even in the most remote/distant places on the earth; he can see everything that is below the sky.
25 Khi Ngài định sức nặng cho gió, độ lượng cho các nước,
When he decided how strongly the winds should blow, and how much rain would be in the clouds,
26 Định luật lệ cho mưa, Và lập đường lối cho chớp và sấm.
and when he decided where rain [should fall], and what path lightning should take [from the clouds down to the ground],
27 Bấy giờ Ngài thấy sự khôn ngoan, và bày tỏ nó ra, Ngài lập nó và dò xét nó nữa;
at that time he saw wisdom and decided that it is extremely valuable. He examined it and (approved it/said that it was very good).
28 Đoạn, phán với loài người rằng: Kính sợ Chúa, ấy là sự khôn ngoan; Tránh khỏi điều ác, ấy là sự thông sáng.
And [then] he said to humans, ‘Listen! To have an awesome respect for me is [what will enable you to become] wise; and to truly understand everything, you must first turn away from doing what is evil.’”
