Ê-xê-ki-ên 31
1 Năm thứ mười một, ngày mồng một tháng ba, có lời Đức Giê-hô-va phán cùng ta như vầy:
Almost eleven years [after we had been taken to Babylonia], on the first day of the third month [of that year], Yahweh gave me another message. He said,
2 Hỡi con người, hãy nói cùng Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, và cùng cả đoàn dân người rằng: Sự tôn đại của ngươi so sánh cùng ai?
“You human, say to the King of Egypt and all of his people, ‘[You think that] there is [RHQ, IRO] no country whose power is as great as the power of your country.
3 Hãy xem A-si-ri: ngày trước nó giống như cây hương bách của Li-ban, nhánh đẹp đẽ, bóng diềm dà, cây cao, và ngọn nó lên đến mây.
You think that your country is as great as Assyria was: Assyria was previously like [MET] a tall cedar tree in Lebanon; [it was as though] it had big beautiful branches that provided shade for [other trees in] the forest. It was very tall; its top was above the leaves of the other trees.
4 Các dòng nước nuôi nó, có vực sâu chảy nước chung quanh chỗ nó trồng mà làm cho nó lớn lên, và tưới các suối mình cho mọi cây cối ở trong đồng.
Water came from deep springs, and as a result that cedar tree grew tall and very green. Then water flowed around the base of the tree into channels that took water to other nearby trees.
5 Vậy nên cây hương bách ấy cao hơn hết thảy các cây trong đồng; nhánh nó lớn lên, và tược nó nứt thêm ra, là nhờ có nhiều nước làm cho nó nẩy nở.
That huge tree grew very tall, higher than all the other trees around it. Its branches grew very thick and long [DOU] because of the abundant water [at the base of the tree].
6 Mọi giống chim trời làm ổ trong những nhánh nó; mọi giống thú đồng đẻ con dưới những tược nó, và hết thảy các dân tộc lớn đều ở dưới bóng nó.
Birds built their nests in the branches, and wild animals gave birth to their babies under those branches. [And it was as though people of] all the great nations lived in the shade of that tree.
7 Nó là xinh tốt bởi thân nó cao, bởi tược nó dài; vì rễ nó đâm trong chỗ nhiều nước.
It was majestic and beautiful; its branches spread out widely because the roots of the tree grew down into the ground where there was a plentiful supply of water.
8 Chẳng có cây hương bách nào trong vườn Đức Chúa Trời che khuất nó được; cây tùng không bằng cái nhánh nó, cây bàng không bằng cái tược nó. Chẳng có cây nào của vườn Đức Chúa Trời xinh tốt bằng nó cả.
The cedar trees in my garden [in Eden] were not as great as that tree, and the branches of the pine/cypress trees were not as long and thick as the branches of that cedar tree. And the branches of the plane trees were not as long and thick, either. No tree in my garden was as beautiful as that cedar tree.
9 Ta đã làm cho nó xinh tốt bởi muôn vàn nhánh nó, và hết thảy những cây của Ê-đen, là những cây trong vườn Đức Chúa Trời đều ganh gỗ nó.
Because I caused that tree to become very beautiful with its magnificent green branches, [all the leaders of other countries represented by] [MET] those other trees in Eden envied [the country represented by] that tree.’
10 Vậy nên, Chúa Giê-hô-va phán như vầy: Vì ngươi cao lớn, và nó đã vượt ngọn nó đến tận mây, và lòng nó đã kiêu ngạo vì mình cao lớn;
Therefore, this is what I, Yahweh the Lord, say: ‘That tree, which [represents Assyria], grew very tall, and its top was higher than the other trees, and it became very proud because of being very tall.
11 nên ta sẽ phó nó trong tay một đấng mạnh của các nước, người chắc sẽ xử với nó; ta đã đuổi nó ra vì những tội ác nó.
Therefore, I enabled another mighty nation to conquer it and to destroy it as it deserved to be destroyed. I have already discarded it.
12 Một dân hung bạo trong hết thảy các dân ngoại đã chặt nó và bỏ lại. Những nhánh nó rớt xuống trên các núi và trong mọi nơi trũng; những tược nó bị gãy nơi bờ khe, và mọi dân trên đất tránh xa bóng nó và lìa bỏ nó.
A foreign army, one that has caused people of other nations to be terrified, cut it down and left it. Its branches fell on the mountains and in the valleys. Some of its branches lay broken in all the ravines in the land. All the people of other nations came out from being under its shade and left it.
13 Mọi loài chim trời sẽ đậu trên sự đổ nát của nó, và mọi loài thú đồng sẽ đến nghỉ trên những tược nó,
Birds (settled/went to live) on the fallen tree, and wild animals lived among its branches.
14 hầu cho chẳng có cây nào trồng gần nước dám kiêu ngạo về sự cao mình, hay là vượt ngọn lên đến tận mây, và cho không có những cây nào được các dòng nước tưới rộng cho mà khoe mình cao lớn; vì chúng nó hết thảy bị phó cho sự chết, cho vực sâu của đất, ở giữa con cái loài người, với những kẻ xuống trong hầm hố!
The result of what I have done is that no other trees, even if they have plenty of water, will ever grow very high and become proud, and lift their tops above the branches of other trees. I do not want any other tree to grow high like that cedar tree did; trees will all certainly die and decay in the ground, like people die and go down to their graves.’
15 Chúa Giê-hô-va phán như vầy: Ngày mà nó xuống nơi âm phủ, ta đã khiến kẻ thương khóc vì cớ nó, ta lấp vực sâu; ngăn cấm các sông chảy mạnh, và những dòng nước lớn bị tắt lại. Ta khiến Li-ban buồn rầu vì cớ nó, và mọi cây ngoài đồng vì nó bị suy tàn. (Sheol h7585)
This is what I, Yahweh the Lord, say: ‘When that great tree was cut down, [it was as though] the springs that watered it mourned for it, because I caused the plentiful water [from the springs] to dry up. I caused [the mountains in] Lebanon to become black, and all the trees there to wither. (Sheol h7585)
16 Ta làm cho các dân tộc nghe tiếng nó đổ xuống mà rúng động, khi ta quăng nó xuống đến âm phủ, với hết thảy những kẻ xuống trong hầm hố! Bấy giờ mọi cây của Ê-đen, những cây rất xinh, những cây rất tốt của Li-ban, hết thảy những cây ngày trước được nhiều nước tưới, đều được yên ủi trong nơi vực sâu của đất. (Sheol h7585)
I caused the people of other nations to tremble when they heard that tree fall to the ground. [They realized] that it would decay, like all people who die and are buried decay. And all the [leaders of other countries represented by] other beautiful trees in my garden in Eden and in Lebanon, were like beautiful trees [that were very proud]. They were ones which had roots that grew down deep into the [ground where there was plenty of] water. They were comforted when [the king represented by] [MET] that cedar tree was there with them in the place where the dead people are. (Sheol h7585)
17 Chúng nó cũng đã xuống với nó trong nơi âm phủ, kề những kẻ đã bị gươm giết, những kẻ ngày trước vốn là cánh tay của nó và ở dưới bóng nó giữa các dân. (Sheol h7585)
The [leaders of other countries represented by] [MET] trees that grew in the shade of the huge tree, [the allies of] the great nation [that the cedar tree represents], had also joined those who had been killed by the sword and gone down to where the dead people are. (Sheol h7585)
18 Trong những cây của vườn Ê-đen, thì ngươi là giống ai về sự vinh hiển tôn trọng? Ngươi cũng sẽ bị xô xuống cùng với các cây của Ê-đen trong nơi vực sâu của đất; ngươi sẽ nằm chính giữa những kẻ không chịu cắt bì, với những kẻ đã bị gươm giết. Pha-ra-ôn và hết thảy dân chúng người sẽ như vậy, Chúa Giê-hô-va phán.
[This parable is about you] people of Egypt. [You think that] [RHQ, IRO] there is no other nation that is as great and glorious as yours is. But your nation will also be destroyed, [as Assyria was], along with those other nations. Your people will be there among the other people who are not fit to worship me, people who have been killed by their enemies’ swords. That is what will happen to the king of Egypt and all his people. [That will surely happen because] I, Yahweh, [have predicted it].’”
