Công Vụ Các Sứ đồ 19
1 Trong khi A-bô-lô ở thành Cô-rinh-tô, Phao-lô đã đi khắp những miền trên, rồi xuống thành Ê-phê-sô, gặp một vài người môn đồ ở đó.
NOW it came to pass that during the time Apollos was at Corinth, Paul, after passing through the upper provinces, came to Ephesus; and finding certain disciples,
2 Người hỏi rằng: Từ khi anh em tin, có lãnh được Đức Thánh Linh chăng! Trả lời rằng: Chúng tôi cũng chưa nghe có Đức Thánh Linh nào. Người lại hỏi: Vậy thì anh em đã chịu phép báp-tem nào?
said unto them, Have ye received the Holy Ghost since ye believed? And they said unto him, We have not even heard if the Holy Ghost is given.
3 Trả lời rằng: Phép báp-tem của Giăng.
And he asked them, Into what then were ye baptised? And they replied, Into John’s baptism.
4 Phao-lô bèn nói rằng: Giăng đã làm phép báp-tem về sự ăn năn tội, mà truyền dân phải tin Đấng sẽ đến sau mình, nghĩa là tin Đức Chúa Jêsus.
Then said Paul, John indeed baptised with the baptism of repentance, saying to the people, That they should believe on him who was coming after him, that is, in Christ Jesus.
5 Chúng nghe bấy nhiêu lời, bèn chịu phép báp-tem nhân danh Đức Chúa Jêsus.
Now when they heard it, they were baptised into the name of the Lord Jesus.
6 Sau khi Phao-lô đã đặt tay lên, thì có Đức Thánh Linh giáng trên chúng, cho nói tiếng ngoại quốc và lời tiên tri.
And Paul laying on them his hands, the Holy Ghost came upon them; and they spake with tongues, and prophesied.
7 Cộng hết thảy độ mười hai người.
And the men were in all about twelve.
8 Phao-lô vào nhà hội, và trong ba tháng giảng luận một cách dạn dĩ ở đó; giải bày những điều về nước Đức Chúa Trời mà khuyên dỗ các kẻ nghe mình.
And entering into the synagogue, he spake boldly during three months, reasoning and persuading the things that concern the kingdom of God.
9 Song vì có mấy người cứng lòng, từ chối không tin, gièm chê đạo Chúa trước mặt dân chúng, thì người phân rẽ họ mà nhóm các môn đồ riêng ra, và dạy dỗ hằng ngày trong trường học Ti-ra-nu.
And when some were hardened, and infidel, speaking evil of the way before the people, he withdrew from them, and separated the disciples, discoursing daily in the school of one Tyrannus.
10 Việc đó cứ luôn hai năm, đến nỗi mọi người ở trong cõi A-si, hoặc người Giu-đa hay là người Gờ-réc, đều nghe đạo Chúa.
And this he did for two years; so that all who dwelt in Asia heard the word of the Lord Jesus, both Jews and Greeks.
11 Đức Chúa Trời lại dùng tay Phao-lô làm các phép lạ khác thường,
And God wrought by the hands of Paul extraordinary miracles;
12 đến nỗi người ta lấy khăn và áo đã bận vào mình người mà để trên các kẻ đau yếu; thì họ được lành bịnh, và được cứu khỏi quỉ dữ.
so that even from his skin there were brought handkerchiefs and aprons unto the diseased, and their disorders were chased from them, and the evil spirits came out of them.
13 Bấy giờ có mấy thầy trừ quỉ là người Giu-đa đi từ nơi nầy sang chỗ kia, mạo kêu danh Đức Chúa Jêsus trên những kẻ bị quỉ dữ ám, rằng: Ta nhân Đức Chúa Jêsus nầy, là Đấng mà Phao-lô giảng, để truyền khiến chúng bay.
Then certain of the Jews, who went about as exorcists, attempted to make mention of the name of the Lord Jesus over those who had evil spirits, saying, We adjure you by Jesus whom Paul preacheth.
14 Các kẻ làm việc đó là bảy con trai của Sê-va, tức là một người trong bọn thầy tế lễ cả Giu-đa.
And they were seven sons of Sceva a Jew, a chief priest, who did this.
15 Song quỉ dữ đáp lại rằng: Ta biết Đức Chúa Jêsus, và rõ Phao-lô là ai; nhưng các ngươi là kẻ nào?
Then the evil spirit replied, Jesus I know, and Paul I know; but who are ye?
16 Người bị quỉ dữ ám bèn sấn vào chúng, thắng được hai người trong bọn và hành hạ dữ lắm, đến nỗi phải trần truồng và bị thương, trốn ra khỏi nhà.
And the man sprang upon them, in whom was the evil spirit, and getting the mastery over them, prevailed against them, so that they fled out of that house naked and wounded.
17 Phàm người Giu-đa và người Gờ-réc nào ở tại thành Ê-phê-sô đều biết việc đó, thì sợ hãi, và danh Đức Chúa Jêsus được tôn trọng.
And this was known to all, both Jews and Greeks, who dwelt at Ephesus: and fear fell on them all, and they magnified the name of the Lord.
18 Phần nhiều kẻ đã tin, đến xưng tội và tỏ ra việc mình đã làm.
And many of those who believed came, confessing and declaring their practices.
19 Có lắm người trước theo nghề phù phép đem sách vở mình đốt trước mặt thiên hạ; người ta tính giá sách đó, cộng là năm muôn đồng bạc.
And many of those who practised magical arts brought the books, and burned them before all men; and they calculated the prices of them, and found them worth fifty thousand pieces of silver.
20 Aáy vậy, nhờ quyền phép của Chúa, đạo bèn đồn ra, càng ngày càng được thắng.
So mightily did the word of God increase and prevail.
21 Các việc đó rồi, Phao-lô toan đi ngang qua xứ Ma-xê-đoan và xứ A-chai, đặng đến thành Giê-ru-sa-lem. Người nói rằng: Khi ta đã thăm thành đó rồi, cũng phải thăm thành Rô-ma nữa.
Now when these things were accomplished, Paul purposed by the Spirit, passing through Macedonia and Achaia, to go to Jerusalem, saying, That after I have been there, I must see Rome also.
22 Người bèn sai hai người giúp đỡ mình là Ti-mô-thê và Ê-rát sang xứ Ma-xê-đoan, song chính người còn ở lại trong cõi A-si ít lâu nữa.
Then he dispatched into Macedonia two of those who attended upon him, Timothy and Erastus; while he himself continued a while longer in Asia.
23 Lúc đó, có sự loạn lớn sanh ra vì cớ đạo Tin Lành.
And there happened at that time no small disturbance about this way.
24 Một người thợ bạc kia, tên là Đê-mê-triu, vốn dùng bạc làm khám nữ thần Đi-anh, sinh nhiều lợi cho thợ làm công,
For a person named Demetrius, a silversmith, who made little temples in silver to represent that of Diana, brought to the artificers no small gain;
25 bèn nhóm những thợ đó và kẻ đồng nghiệp lại, mà nói rằng: Hỡi bạn ta, các ngươi biết sự thạnh lợi chúng ta sanh bởi nghề nầy:
whom collecting together, with the workmen also of such trinkets, he said, Sirs, ye know that by this employment we make our advantageous livelihood:
26 các ngươi lại thấy và nghe nói, không những tại thành Ê-phê-sô thôi, gần suốt hết cõi A-si nữa, rằng tên Phao-lô nầy đã khuyên dỗ và trở lòng nhiều người, mà nói rằng các thần bởi tay người ta làm ra chẳng phải là chúa.
and ye see and hear how not only at Ephesus, but almost through all Asia, this fellow Paul, by his persuasions, hath perverted a vast multitude, affirming that they are not gods which are made with hands:
27 Chúng ta chẳng những sợ nghề nghiệp mình phải bị gièm chê, lại cũng e rằng đền thờ của đại nữ thần Đi-anh bị khinh dể nữa, và nữ thần ta bị tiêu diệt về sự vinh hiển mà cõi A-si cùng cả thế giới đều tôn kính chăng.
so that not only is this our trade in danger of falling into contempt, but also that this temple of the great goddess Diana should be counted as nothing, and that henceforth also her magnificence should be utterly destroyed, whom all Asia and the whole world worshippeth.
28 Chúng nghe bấy nhiêu lời, bèn nỗi giận lắm, cất tiếng kêu rằng: Lớn thay là nữ thần Đi-anh của người Ê-phê-sô!
On hearing this then, and being filled with rage, they cried out, saying, Great is Diana of the Ephesians.
29 Cả thành thảy đều rối loạn; chúng đồng lòng đến rạp hát, kéo theo mình Gai-út, A-ri-tạc, là người Ma-xê-đoan, bạn đồng đi với Phao-lô.
And the whole city was filled with confusion; and they rushed unanimously into the theatre, dragging with them Gaius and Aristarchus, Macedonians, Paul’s travelling companions.
30 Phao-lô muốn chính mình ra mặt trước dân chúng, nhưng môn đồ chẳng cho.
But though Paul wished to go in to the people, the disciples would not permit him.
31 Cũng có mấy quan lớn ở xứ A-si, là bạn hữu người, sai đến xin người chớ đi tới rạp hát.
And some of the Asiarchs also, who were his friends, sent unto him, admonishing him not to venture himself into the theatre.
32 Người thì reo lên thể nầy, kẻ thì la lên thể khác; vì trong hội om sòm, phần nhiều người cũng không biết vì cớ nào mình nhóm lại.
So they were crying out some one thing and some another: for the assembly was a scene of confusion, and the greater part knew not on what account they were collected together.
33 Chúng bèn kéo A-léc-xan-đơ từ trong đám đông ra, và người Giu-đa xô người ra đứng trước; người bèn lấy tay ra dấu, muốn nói cùng dân chúng để binh vực bọn mình.
Then out of the crowd they brought forward Alexander, the Jews pushing him on: and Alexander, waving his hand, would fain have addressed his apology to the people.
34 Nhưng vừa khi đoàn dân nhận người là người Giu-đa, thì kêu rập lên ước trong hai giờ, rằng: Lớn thay là nữ thần Đi-anh của người Ê-phê-sô.
But when they knew he was a Jew, one shout burst from all, crying for about the space of two hours, Great is Diana of the Ephesians.
35 Bấy giờ, có người thơ ký thành phố dẹp yên đoàn dân, nói rằng: Hỡi người Ê-phê-sô, há có ai chẳng biết thành Ê-phê-sô là kẻ canh giữ đền thờ nữ thần lớn Đi-anh và tượng thần ấy đã từ trên trời giáng xuống sao?
Then the recorder having quieted the multitude, said, Men of Ephesus, who indeed is the man that doth not know that the city of the Ephesians is wholly devoted to the great goddess Diana, and to the image which fell down from Jupiter?
36 Bởi điều đó thật chối cãi chẳng nỗi, nên các ngươi khá ở yên, đừng làm sự gì vội vã.
These things being then incontrovertible, it becomes you to be quiet, and to do nothing with precipitation.
37 Vì những tên mà các ngươi đã kéo đến đây, chẳng phải mắc tội hoặc phạm đến của thánh, hay là lộng ngôn với nữ thần chúng ta đâu.
For ye have brought hither these men, neither robbers of the temple, nor blasphemers of your goddess.
38 Vậy, nếu Đê-mê-triu và các thợ làm công ở với người có cần kiện cáo ai, thì đã có ngày xử đoán và quan trấn thủ; mặc họ kiện cáo nhau.
If then indeed Demetrius and the artificers that are with him have a charge against any man, the courts are held, and there are proconsuls: let them implead one another.
39 Ví bằng các ngươi có nài việc khác nữa, thì khá quyết định việc đó trong hội đồng theo phép.
And if ye have any dispute about other matters, it shall be terminated in a lawful assembly,
40 Vì e cho chúng ta bị hạch về sự dấy loạn xảy ra ngày hôm nay, không thể tìm lẽ nào để binh vực sự nhóm họp nầy.
For we are even in danger of being called to account for this day’s insurrection, there being no cause on account of which we can justify this tumultuary concourse:
41 Người nói bấy nhiêu lời, bèn cho chúng về.
and so saying, he dissolved the assembly.
