Châm Ngôn 22
1 Danh tiếng tốt còn hơn tiền của nhiều; Và ơn nghĩa quí hơn bạc và vàng.
A good name is more desirable than great riches; favor is better than silver and gold.
2 Kẻ giàu và người nghèo đều gặp nhau; Ðức Giê-hô-va đã dựng nên cả hai.
The rich and the poor have this in common: The LORD is Maker of them all.
3 Người khôn ngoan thấy đều tai vạ, và ẩn mình; Nhưng kẻ ngu muội cứ đi luôn, và mắc phải vạ.
The prudent see danger and take cover, but the simple keep going and suffer the consequences.
4 Phần thưởng của sự khiêm nhượng và sự kính sợ Ðức Giê-hô-va, Ấy là giàu có, sự tôn trọng, và mạng sống.
The rewards of humility and the fear of the LORD are wealth and honor and life.
5 Trong đường kẻ gian tà có gai chông và cái bẫy; Ai gìn giữ linh hồn mình sẽ cách xa nó.
Thorns and snares lie on the path of the perverse; he who guards his soul stays far from them.
6 Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.
Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
7 Người giàu quản hạt kẻ nghèo; Kẻ nào mượn là tôi tớ của kẻ cho mượn.
The rich rule over the poor, and the borrower is slave to the lender.
8 Kẻ nào giao sự bất công sẽ gặt điều tai họa; Và cây roi thạnh nộ nó sẽ bị gãy đi.
He who sows injustice will reap disaster, and the rod of his fury will be destroyed.
9 Người nào có mắt từ thiện sẽ được phước; Vì người ban bánh mình cho kẻ nghèo khó.
A generous man will be blessed, for he shares his bread with the poor.
10 Hãy đuổi kẻ nhạo báng ra, thì sự cãi lẫy cũng sẽ đi; Ðiều tranh cạnh và sự sỉ nhục sẽ hết.
Drive out the mocker, and conflict will depart; even quarreling and insults will cease.
11 Ai ái mộ lòng thánh sạch, Và có duyên nơi môi miệng mình, sẽ được vua làm bạn nghĩa.
He who loves a pure heart and gracious lips will have the king for a friend.
12 Mắt của Ðức Giê-hô-va coi giữ người có tri thức; Nhưng Ngài đánh đổ lời kẻ gian tà.
The LORD’s eyes keep watch over knowledge, but He frustrates the words of the faithless.
13 Kẻ biếng nhác nói: Có con sư tử ở ngoài đó; Tôi sẽ bị giết tại giữa đường.
The slacker says, “There is a lion outside! I will be slain in the streets!”
14 Miệng của dâm phụ vốn là một cái hố sâu; Ai bị Ðức Giê-hô-va giận sẽ sa ngã vào đó.
The mouth of an adulteress is a deep pit; he who is under the wrath of the LORD will fall into it.
15 Sự ngu dại vốn buộc vào lòng con trẻ; Song roi răn phạt sẽ làm cho sự ấy lìa xa nó.
Foolishness is bound up in the heart of a child, but the rod of discipline drives it far from him.
16 Người nào hà hiếp kẻ nghèo ắt sẽ làm cho nó giàu có; Và ai co kẻ giàu có chỉ làm cho người sa vào sự thiếu thốn.
Oppressing the poor to enrich oneself or giving gifts to the rich will surely lead to poverty.
17 Hãy lắng tai nghe lời kẻ khôn ngoan, Khá chuyên lòng con về sự tri thức ta.
Incline your ear and hear the words of the wise— apply your mind to my knowledge—
18 Vì nếu con gìn giữ nó trong lòng con, Lập nó ở chung nhau trên môi miệng con, thì ấy thật một sự tốt đẹp.
for it is pleasing when you keep them within you and they are constantly on your lips.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con hiểu biết các điều đó, Ðể con có lòng tin cậy Ðức Giê-hô-va.
So that your trust may be in the LORD, I instruct you today—yes, you.
20 Ta há chẳng có chép cho con Những điều tốt về mưu luận và về tri thức sao,
Have I not written for you thirty sayings about counsel and knowledge,
21 Ðể làm cho con biết sự quả quyết của lời chân lý, Hầu cho con lấy lời thật mà đáp lại với những người sai con?
to show you true and reliable words, that you may soundly answer those who sent you?
22 Chớ bóc lột kẻ nghèo, bởi vì họ nghèo, Cũng đừng hà hiếp người khốn khổ nơi cửa thành;
Do not rob a poor man because he is poor, and do not crush the afflicted at the gate,
23 Vì Ðức Giê-hô-va sẽ binh vực duyên cớ của họ, Và đoạt lấy sự sống của kẻ có cướp lột họ.
for the LORD will take up their case and will plunder those who rob them.
24 Chớ làm bạn với người hay giận; Chớ giao tế cùng kẻ cường bạo,
Do not make friends with an angry man, and do not associate with a hot-tempered man,
25 E con tập theo đường lối nó, Và linh hồn con bị bẫy hãm hại chăng.
or you may learn his ways and entangle yourself in a snare.
26 Chớ đồng bọn cùng những kẻ giao tay nhau, Hoặc cùng kẻ bảo lãnh nợ:
Do not be one who gives pledges, who puts up security for debts.
27 Nếu con không có gì trả, Cớ sao con muốn chúng đoạt lấy cái giường con đi?
If you have nothing with which to pay, why should your bed be taken from under you?
28 Chớ dời đi các mộc giới cũ, Mà tổ phụ con đã dựng.
Do not move an ancient boundary stone which your fathers have placed.
29 Con có thấy người nào siêng năng trong công việc mình chăng? Người ấy hẳn sẽ đứng ở trước mặt các vua, chớ chẳng phải ở trước mặt người hèn hạ đâu.
Do you see a man skilled in his work? He will be stationed in the presence of kings; he will not stand before obscure men.
