Châm Ngôn 20
1 Rượu khiến người ta nhạo báng, đồ uống say làm cho hỗn láo; Phàm ai dùng nó quá độ, chẳng phải là khôn ngoan.
Wine [is] a scorner—strong drink [is] noisy, And any going astray in it is not wise.
2 Sự oai khiếp của vua giống như sư tử gầm hét; Ai chọc giận người ắt phạm đến mạng sống mình.
The fear of a king [is] a growl as of a young lion, He who is causing him to be angry is wronging his soul.
3 Người nào giữ mình khỏi tranh cạnh, ấy là sự tôn vinh của người; Chỉ kẻ điên cuồng sa vào đó mà thôi.
Cessation from strife is an honor to a man, And every fool interferes.
4 Vì có mùa đông kẻ biếng nhác chẳng cày ruộng; Qua mùa gặt nó sẽ xin ăn, nhưng chẳng được gì hết.
The slothful does not plow because of winter, He asks in harvest, and there is nothing.
5 Mưu kế trong lòng người ta như nước sâu; Người thông sáng sẽ múc lấy tại đó.
Counsel in the heart of a man [is] deep water, And a man of understanding draws it up.
6 Phần nhiều người khoe khoang sự nhơn từ mình; Nhưng ai sẽ tìm được một người trung thành?
A multitude of men each proclaim his kindness, And a man of steadfastness who finds?
7 Người công bình ăn ở cách thanh liêm; Những con cháu người lấy làm có phước thay!
The righteous is habitually walking in his integrity, O the blessedness of his sons after him!
8 Vua ngồi trên ngôi xét đoán, Lấy mặt mình đánh tan các điều ác.
A king sitting on a throne of judgment, Is scattering all evil with his eyes,
9 Ai có thể nói: Ta đã luyện sạch lòng mình, Ta đã trong sạch tội ta rồi?
Who says, “I have purified my heart, I have been cleansed from my sin?”
10 Hai thứ trái cân, và hai thứ lường, Cả hai đều gớm ghiếc cho Ðức Giê-hô-va.
A stone and a stone, an ephah and an ephah, Even both of them [are] an abomination to YHWH.
11 Công việc con trẻ làm, hoặc trong sạch hoặc chánh đáng, Cũng đều tỏ bổn tánh nó ra.
Even by his actions a youth makes himself known, Whether his work is pure or upright.
12 Tai để nghe, mắt để thấy, Ðức Giê-hô-va đã làm ra cả hai.
A hearing ear, and a seeing eye—YHWH has even made both of them.
13 Chớ ưa ngủ, e cho người trở nên nghèo khổ chăng; Hãy mở mắt ra, thì sẽ được no nê bánh.
Do not love sleep, lest you become poor, Open your eyes—be satisfied [with] bread.
14 Kẻ mua nói rằng: Không tốt, không tốt! Ðoạn đi, và tự khoe khoang mình.
“Bad, bad,” says the buyer, And then he boasts himself going his way.
15 Có vàng và nhiều châu ngọc; Song miệng có tri thức là bửu vật quí giá.
Substance, gold, and a multitude of rubies, Indeed, a precious vessel, [are] lips of knowledge.
16 Hãy cầm lấy áo hắn, vì hắn có bảo lãnh cho người khác; Hãy buộc họ một của cầm, bởi họ đáp thế cho người đờn bà lạ.
When a stranger has been guarantor, take his garment, And pledge it for strangers.
17 Bánh nhờ dối gạt mà được lấy làm ngon ngọt cho người; Nhưng kế sau miệng người đầy sạn.
The bread of falsehood [is] sweet to a man, And afterward his mouth is filled [with] gravel.
18 Nhờ bàn luận, các mưu kế được định vững vàng; Hãy đánh giặc cách khôn khéo.
You establish purposes by counsel, And with plans you make war.
19 Kẻ nào đi thèo lẻo bầy tỏ điều kín đáo; Vậy, chớ giao thông với kẻ hay hở môi quá.
The busybody is a revealer of secret counsels, And do not make yourself guarantor for a deceiver [with] his lips.
20 Ngọn đèn của kẻ rủa cha mẹ mình Sẽ tắt giữa vùng tăm tối mờ mịt.
Whoever is vilifying his father and his mother, his lamp is extinguished in blackness of darkness.
21 Sản nghiệp mình được vội vã lúc ban đầu, Và cuối cùng sẽ chẳng đặng phước.
An inheritance gotten wrongly at first, Even its latter end is not blessed.
22 Chớ nói: Ta sẽ trả ác. Hãy chờ đợi Ðức Giê-hô-va, Ngài sẽ cứu rỗi con.
Do not say, “I repay evil,” Wait for YHWH, and He delivers you.
23 Trái cân hai thứ lấy làm gớm ghiếc cho Ðức Giê-hô-va; Và cây cân giả nào phải vật tốt lành.
A stone and a stone [are] an abomination to YHWH, And balances of deceit [are] not good.
24 Các bước của loài người do nơi Ðức Giê-hô-va nhứt định; Vậy, loài người hiểu đường lối mình sao được?
The steps of a man [are] from YHWH, And man—how does he understand his way?
25 Nói cách hớp tớp rằng: Vậy nầy là vật thánh! Và sau khi đã khấn nguyện rồi mới suy xét đến, ấy quả một cái bẫy cho người ta.
A snare to a man [that] he has swallowed a holy thing, And to make inquiry after vows.
26 Vua khôn ngoan làm tan kẻ ác, Và khiến bánh xe lăn cán chúng nó.
A wise king is scattering the wicked, And turns the wheel back on them.
27 Linh tánh loài người vốn một ngọn đèn của Ðức Giê-hô-va, Dò thấu các nơi ẩn bí của lòng.
The breath of man [is] a lamp of YHWH, Searching all the inner parts of the heart.
28 Sự nhân từ và chơn thật bảo hộ vua; Người lấy lòng nhân từ mà nâng đỡ ngôi nước mình.
Kindness and truth keep a king, And he has supported his throne by kindness.
29 Sức lực của gã trai trẻ là vinh hiển của người; Còn tóc bạc là sự tôn trọng của ông già.
The beauty of young men is their strength, And the honor of old men is grey hairs.
30 Những thương tích và dấu vít làm cho sạch điều ác, Và roi vọt thấm vào nơi kín đáo của lòng.
Blows that wound cleanse away evil, Also the scourges of the inner parts of the heart!
