< Châm Ngôn 20 >
1 Rượu khiến người ta nhạo báng, đồ uống say làm cho hỗn láo; Phàm ai dùng nó quá độ, chẳng phải là khôn ngoan.
Wine is a mocker, strong drink is a brawler, and whoever is led astray by them is not wise.
2 Sự oai khiếp của vua giống như sư tử gầm hét; Ai chọc giận người ắt phạm đến mạng sống mình.
The terror of a king is like the roar of a lion; whoever provokes him forfeits his own life.
3 Người nào giữ mình khỏi tranh cạnh, ấy là sự tôn vinh của người; Chỉ kẻ điên cuồng sa vào đó mà thôi.
It is honorable for a man to resolve a dispute, but any fool will quarrel.
4 Vì có mùa đông kẻ biếng nhác chẳng cày ruộng; Qua mùa gặt nó sẽ xin ăn, nhưng chẳng được gì hết.
The slacker does not plow in season; at harvest time he looks, but nothing is there.
5 Mưu kế trong lòng người ta như nước sâu; Người thông sáng sẽ múc lấy tại đó.
The intentions of a man’s heart are deep waters, but a man of understanding draws them out.
6 Phần nhiều người khoe khoang sự nhơn từ mình; Nhưng ai sẽ tìm được một người trung thành?
Many a man proclaims his loving devotion, but who can find a trustworthy man?
7 Người công bình ăn ở cách thanh liêm; Những con cháu người lấy làm có phước thay!
The righteous man walks with integrity; blessed are his children after him.
8 Vua ngồi trên ngôi xét đoán, Lấy mặt mình đánh tan các điều ác.
A king who sits on a throne to judge sifts out all evil with his eyes.
9 Ai có thể nói: Ta đã luyện sạch lòng mình, Ta đã trong sạch tội ta rồi?
Who can say, “I have kept my heart pure; I am cleansed from my sin”?
10 Hai thứ trái cân, và hai thứ lường, Cả hai đều gớm ghiếc cho Ðức Giê-hô-va.
Differing weights and unequal measures — both are detestable to the LORD.
11 Công việc con trẻ làm, hoặc trong sạch hoặc chánh đáng, Cũng đều tỏ bổn tánh nó ra.
Even a young man is known by his actions— whether his conduct is pure and upright.
12 Tai để nghe, mắt để thấy, Ðức Giê-hô-va đã làm ra cả hai.
Ears that hear and eyes that see— the LORD has made them both.
13 Chớ ưa ngủ, e cho người trở nên nghèo khổ chăng; Hãy mở mắt ra, thì sẽ được no nê bánh.
Do not love sleep, or you will grow poor; open your eyes, and you will have plenty of food.
14 Kẻ mua nói rằng: Không tốt, không tốt! Ðoạn đi, và tự khoe khoang mình.
“Worthless, worthless!” says the buyer, but on the way out, he gloats.
15 Có vàng và nhiều châu ngọc; Song miệng có tri thức là bửu vật quí giá.
There is an abundance of gold and rubies, but lips of knowledge are a rare treasure.
16 Hãy cầm lấy áo hắn, vì hắn có bảo lãnh cho người khác; Hãy buộc họ một của cầm, bởi họ đáp thế cho người đờn bà lạ.
Take the garment of the one who posts security for a stranger; get collateral if it is for a foreigner.
17 Bánh nhờ dối gạt mà được lấy làm ngon ngọt cho người; Nhưng kế sau miệng người đầy sạn.
Food gained by fraud is sweet to a man, but later his mouth is full of gravel.
18 Nhờ bàn luận, các mưu kế được định vững vàng; Hãy đánh giặc cách khôn khéo.
Set plans by consultation, and wage war under sound guidance.
19 Kẻ nào đi thèo lẻo bầy tỏ điều kín đáo; Vậy, chớ giao thông với kẻ hay hở môi quá.
He who reveals secrets is a constant gossip; avoid the one who babbles with his lips.
20 Ngọn đèn của kẻ rủa cha mẹ mình Sẽ tắt giữa vùng tăm tối mờ mịt.
Whoever curses his father or mother, his lamp will be extinguished in deepest darkness.
21 Sản nghiệp mình được vội vã lúc ban đầu, Và cuối cùng sẽ chẳng đặng phước.
An inheritance gained quickly will not be blessed in the end.
22 Chớ nói: Ta sẽ trả ác. Hãy chờ đợi Ðức Giê-hô-va, Ngài sẽ cứu rỗi con.
Do not say, “I will avenge this evil!” Wait on the LORD, and He will save you.
23 Trái cân hai thứ lấy làm gớm ghiếc cho Ðức Giê-hô-va; Và cây cân giả nào phải vật tốt lành.
Unequal weights are detestable to the LORD, and dishonest scales are no good.
24 Các bước của loài người do nơi Ðức Giê-hô-va nhứt định; Vậy, loài người hiểu đường lối mình sao được?
A man’s steps are from the LORD, so how can anyone understand his own way?
25 Nói cách hớp tớp rằng: Vậy nầy là vật thánh! Và sau khi đã khấn nguyện rồi mới suy xét đến, ấy quả một cái bẫy cho người ta.
It is a trap for a man to dedicate something rashly, only later to reconsider his vows.
26 Vua khôn ngoan làm tan kẻ ác, Và khiến bánh xe lăn cán chúng nó.
A wise king separates out the wicked and drives the threshing wheel over them.
27 Linh tánh loài người vốn một ngọn đèn của Ðức Giê-hô-va, Dò thấu các nơi ẩn bí của lòng.
The spirit of a man is the lamp of the LORD, searching out his inmost being.
28 Sự nhân từ và chơn thật bảo hộ vua; Người lấy lòng nhân từ mà nâng đỡ ngôi nước mình.
Loving devotion and faithfulness preserve a king; by these he maintains his throne.
29 Sức lực của gã trai trẻ là vinh hiển của người; Còn tóc bạc là sự tôn trọng của ông già.
The glory of young men is their strength, and gray hair is the splendor of the old.
30 Những thương tích và dấu vít làm cho sạch điều ác, Và roi vọt thấm vào nơi kín đáo của lòng.
Lashes and wounds scour evil, and beatings cleanse the inmost parts.