Ma-thi-ơ 13
1 Cũng ngày ấy, Ðức Chúa Jêsus ra khỏi nhà, ngồi bên mé biển.
Ce même jour, Jésus sortit de la maison et s'assit au bord de la mer
2 Ðoàn dân nhóm họp xung quanh Ngài đông lắm, đến nỗi Ngài phải xuống thuyền mà ngồi, còn cả đoàn dân đứng trên bờ.
et on se rassembla en si grand nombre autour de lui qu'il monta dans une barque et y prit place pour parler de là à toute la multitude restée sur le rivage.
3 Ngài dùng thí dụ mà giảng nhiều điều cùng họ. Ngài phán như vầy: Có người gieo giống đi ra đặng gieo.
Il leur dit beaucoup de choses en paraboles: «Voilà que le semeur est sorti pour semer.
4 Khi đương gieo, một phần giống rơi dọc đường, chim bay xuống và ăn.
Il jette sa semence, et des grains sont tombés le long du chemin et les oiseaux sont venus et les ont mangés.»
5 Một phần khác rơi nhằm chỗ đất đá sỏi, chỉ có ít đất thịt, bị lấp không sâu, liền mọc lên;
«D'autres sont tombés sur un sol pierreux, où il n'y avait pas beaucoup de terre, et ils ont immédiatement poussé, parce que la terre était sans profondeur.
6 song khi mặt trời mọc lên, thì bị đốt, và vì không có rễ, nên phải héo.
Mais le soleil s'est levé et a brûlé la plante qui, n'ayant point de racine, s'est desséchée.»
7 Một phần khác rơi nhằm bụi gai, gai mọc rậm lên, phải nghẹt ngòi.
«D'autres grains sont tombés parmi les épines et les épines ont grandi et les ont étouffés.»
8 Một phần khác nữa rơi nhằm chỗ đất tốt, thì sanh trái; hoặc một hột ra được một trăm, hoặc một hột sáu chục, hoặc một hột ba chục.
«D'autres sont tombés dans la bonne terre et ils ont donné du fruit, tel grain en a produit cent, tel autre soixante, tel autre trente.
9 Ai có tai, hãy nghe!
Que celui qui a des oreilles entende!»
10 Môn đồ bèn đến gần Ngài mà hỏi rằng: sao thầy dùng thí dụ mà phán cùng chúng vậy?
Ses disciples s'approchèrent et lui dirent: «Pourquoi leur parles-tu en paraboles?»
11 Ngài đáp rằng: bởi vì đã ban cho các ngươi được biết những điều mầu nhiệm của nước thiên đàng, song về phần họ, thì không ban cho biết.
Il leur répondit: «Parce qu'à vous il est donné de pénétrer les mystères du Royaume des cieux, mais à ceux-là, non point.
12 Vì sẽ cho thêm kẻ nào đã có, thì họ sẽ được dư dật; nhưng kẻ nào không có, thì lại cất luôn điều họ đã có nữa.
Car à celui qui a, il sera donné, et il sera dans l’abondance; mais à celui qui n'a pas, même ce qu'il a lui sera ôté.
13 Vậy nên ta phán thí dụ cùng chúng; vì họ xem mà không thấy, lắng tai mà không nghe, và không hiểu chi hết.
C'est pour cela que je leur parle en paraboles, c'est parce que tout en voyant, ils ne voient point; tout en entendant, ils n'entendent ni ne comprennent.
14 Vậy, về họ, đã được ứng nghiệm lời tiên tri của Ê-sai rằng: Các ngươi sẽ lắng tai nghe, mà chẳng hiểu chi; Lấy mắt xem mà chẳng thấy chi.
En eux s'accomplit la prophétie d'Ésaïe, qui dit: «De vos oreilles vous entendrez et vous ne comprendrez point; De vos yeux vous regarderez et vous ne verrez point;
15 Vì lòng dân nầy đã cứng cỏi; Ðã làm cho nặng tai Và nhắm mắt mình lại, E khi mắt mình thấy được, Tai mình nghe được, Lòng mình hiểu được, Họ tự hối cải lại, Và ta chữa họ được lành chăng.
Car le coeur de ce peuple s'est épaissi, Leurs oreilles sont devenues sourdes Et leurs yeux se sont fermés, De peur que leurs yeux ne voient, De peur que leurs oreilles n'entendent, De peur que leur coeur ne comprenne, De peur qu'ils ne se convertissent, De peur que je ne les guérisse.
16 Nhưng phước cho mắt các ngươi, vì thấy được; phước cho tai các ngươi, vì nghe được!
«Heureux vos yeux, à vous, parce qu’ils voient; heureuses vos oreilles, parce qu'elles entendent!
17 Quả thật, ta nói cùng các ngươi, có nhiều đấng tiên tri, nhiều người công chính đã ước ao thấy điều các ngươi thấy, mà chẳng được thấy; ước ao nghe điều các ngươi nghe, mà chẳng được nghe.
car, je vous le dis en vérité, nombre de prophètes et de justes ont désiré voir ce que vous voyez et ne l'ont pas vu, entendre ce que vous entendez et ne l'ont pas entendu.»
18 Ấy vậy, các ngươi hãy nghe nghĩa ví dụ về kẻ gieo giống là gì.
«Pour vous donc, écoutez le sens de la parabole du semeur:
19 Khi người nào nghe đạo nước thiên đàng, mà không hiểu, thì quỉ dữ đến cướp điều đã gieo trong lòng mình; ấy là kẻ chịu lấy hột giống rơi ra dọc đàng.
«Chaque fois qu'un homme entend la parole du Royaume et ne s'en pénètre pas, survient le Malin et il enlève ce qui a été semé dans son coeur; voilà celui qui a reçu la semence le long du chemin.»
20 Người nào chịu lấy hột giống nơi đất đá sỏi, tức là kẻ nghe đạo, liền vui mừng chịu lấy;
«Celui qui l'a reçue sur un sol pierreux, c'est l'homme qui entend la parole et qui tout d'abord l'accueille avec joie.
21 song trong lòng không có rễ, chỉ tạm thời mà thôi, đến khi vì đạo mà gặp sự cực khổ, sự bắt bớ, thì liền vấp phạm.
Mais il n'a pas de racine en lui-même; il n'est que pour un temps; une affliction ou une persécution survenant à cause de la parole, il y trouve aussitôt une occasion de chute.»
22 Kẻ nào chịu lấy hột giống nơi bụi gai, tức là kẻ nghe đạo; mà sự lo lắng về đời nầy, và sự mê đắm và của cải, làm cho nghẹt ngòi đạo và thành ra không kết quả. (aiōn g165)
«Celui qui a reçu la semence parmi les épines, c'est l'homme qui écoute la parole, mais les sollicitudes de ce monde et la séduction de la richesse étouffent la parole et la rendent stérile. » (aiōn g165)
23 Song, kẻ nào chịu lấy hột giống nơi đất tốt, tức là kẻ nghe đạo và hiểu; người ấy được kết quả đến nỗi một hột ra một trăm, hột khác sáu chục, hột khác ba chục.
«Celui qui a reçu la semence dans la bonne terre, c'est l'homme qui écoute la parole et s'en pénètre; celui-là porte des fruits et en donne, tantôt cent, tantôt soixante, tantôt trente.»
24 Ðức Chúa Jêsus phán ví dụ khác cùng chúng rằng: Nước thiên đàng giống như người kia gieo giống tốt trong ruộng mình.
Il leur proposa une autre parabole. «Voici, dit-il, une similitude du Royaume des cieux: Un homme avait semé du bon grain dans son champ;
25 Nhưng đương khi người ta ngủ, thì kẻ thù chủ ruộng liền đến, gieo cỏ lùng vào trong lúa mì, rồi đi.
mais pendant que ses gens dormaient, son ennemi vint semer de l'ivraie au milieu du froment et s'en alla.»
26 Ðến khi lúa mì lớn lên, và trổ bông, thì cỏ lùng cũng lòi ra.
«Lorsque l'herbe poussa et porta du fruit, on vit paraître l'ivraie.»
27 Các đầy tớ của chủ nhà bèn đến thưa rằng: Thưa chủ, chủ không gieo giống tốt trong ruộng chủ sao? Vậy thì cỏ lùng bởi đâu mà ra?
«Les serviteurs s'adressèrent au maître de la maison; ils lui dirent: «Seigneur, n'est-ce pas du bon grain que tu as semé dans ton champ? D'où provient donc l’ivraie?»
28 Chủ đáp rằng: Ấy là một kẻ thù đã làm điều đó. Các đầy tớ thưa rằng: Vậy chủ có muốn chúng tôi đi nhổ cỏ đó chăng?
Il leur répondit: «C'est un ennemi qui a fait cela.» Ils lui dirent alors: «Veux-tu que nous allions l'arracher?» —
29 Chủ rằng: Chẳng nên, e khi nhổ cỏ lùng, hoặc các ngươi nhổ lộn lúa mì đi chăng.
«Non, répondit-il, de peur qu'en arrachant l'ivraie, vous ne déraciniez en même temps le froment.
30 Hãy để cho cả hai thứ cùng lớn lên cho đến mùa gặt; đến mùa gặt, ta sẽ dặn con gặt rằng: trước hết hãy nhổ cỏ lùng, bó lại từng bó mà đốt đi; song hãy thâu trử lúa mì vào kho ta.
Laissez-les croître l'un et l'autre jusqu'à la moisson; au temps de la moisson, je dirai aux moissonneurs: arrachez d'abord l'ivraie et liez-la en gerbes pour la brûler; quant au froment, vous le recueillerez dans mon grenier.»
31 Ngài lấy ví dụ khác mà phán rằng: Nước thiên đàng giống như một hột cải mà người kia lấy gieo trong ruộng mình;
Il leur proposa une autre parabole: «Le Royaume des cieux est semblable à un grain de sénevé qu'un homme prend et sème dans son champ.
32 hột ấy thật nhỏ hơn cả các giống khác, song khi đã mọc lên, thì lớn hơn các thứ rau, và trở nên cây cối, cho đến nỗi chim trời tới làm ổ trên nhành nó được.
C'est bien la plus petite de toutes les semences, et quand il a pris sa croissance, il est plus grand que les plantes potagères; il devient un arbre, tellement que les oiseaux du ciel viennent faire leurs nids dans ses branches.»
33 Ngài lấy ví dụ khác nữa mà phán rằng: Nước thiên đàng giống như men mà người đờn bà kia lấy trộn vào trong ba đấu bột, cho đến chừng nào bột dậy cả lên.
Il leur raconta une autre parabole: «Le Royaume des cieux est semblable à du levain qu'une femme prend et qu'elle cache dans trois mesures de farine jusqu'à ce que le levain ait partout pénétré.»
34 Ðức Chúa Jêsus lấy lời ví dụ mà phán những điều đó cùng đoàn dân, Ngài chẳng phán điều gì cùng họ mà không dùng lời ví dụ,
Toutes ces choses, Jésus les dit en paraboles aux multitudes; il ne leur parlait qu'en paraboles
35 để được ứng nghiệm lời đấng tiên tri rằng: Ta sẽ mở miệng ra mà nói lời ví dụ, Ta sẽ rao bảo những điều kín nhiệm từ khi dựng nên trời đất.
(afin que fût accomplie la parole du prophète: «J'ouvrirai ma bouche pour parler en paraboles; Je révélerai des choses restées cachées depuis la création.»)
36 Bấy giờ, Ðức Chúa Jêsus cho chúng về, rồi vào nhà; môn đồ đến gần mà hỏi Ngài rằng: Xin thầy giải lời ví dụ về cỏ lùng trong ruộng cho chúng tôi.
Lorsqu'il eut congédié la foule et fut rentré dans la maison, ses disciples vinrent le trouver et lui dirent: «Explique-nous la parabole de l'ivraie dans le champ.»
37 Ngài đáp rằng: Kẻ gieo giống tốt, là Con người;
Il leur répondit: «Celui qui sème le bon grain, c'est le Fils de l'homme.»
38 ruộng là thế gian; giống tốt, là con cái nước thiên đàng; cỏ lùng, là con cái quỉ dữ;
«Le champ, c'est le monde.» «Le bon grain, ce sont les enfants du Royaume. L'ivraie, ce sont les enfants du Malin.»
39 kẻ nghịch thù gieo cỏ ấy, là ma quỉ; mùa gặt, là ngày tận thế; con gặt, là các thiên sứ. (aiōn g165)
«L'ennemi qui l'a semée, c'est le diable.» «La moisson, c'est la fin du monde; les moissonneurs, ce sont les anges.» (aiōn g165)
«De même donc qu'on arrache l'ivraie et qu'on la brûle dans le feu, de même, à la fin du monde, (aiōn g165)
41 Con người sẽ sai các thiên sứ Ngài thâu mọi gương xấu và những kẻ làm ác khỏi nước Ngài,
le Fils de l'homme enverra ses anges et ils arracheront de son Royaume tous les scandales et tous ceux qui opèrent l'iniquité
42 và quăng những người đó vào lò lửa, là nơi sẽ có khóc lóc và nghiến răng.
et ils les précipiteront dans l'ardente fournaise. Là seront les pleurs et le grincement des dents.
43 Khi ấy, những người công bình sẽ chói rạng như mặt trời trong nước của Cha mình. Ai có tai, hãy nghe!
C'est alors que les justes, dans le Royaume de leur Père, resplendiront comme le soleil. — Que celui qui a des oreilles entende»
44 Nước thiên đàng giống như của báu chôn trong một đám ruộng kia. Một người kia tìm được thì giấu đi, vui mừng mà trở về, bán hết gia tài mình, mua đám ruộng đó.
«Le Royaume des cieux est semblable à un trésor enfoui dans un champ. L'homme qui le trouve le tient caché et puis, débordant de joie, il s'en va vendre tout ce qu'il a et il achète ce champ.»
45 Nước thiên đàng lại giống như một người lái buôn kiếm ngọc châu tốt,
«Le Royaume des cieux est encore semblable à un marchand en quête de belles perles
46 khi đã tìm được một hột châu quí giá, thì đi bán hết gia tài mình mà mua hột châu đó.
et qui, en ayant trouvé une d'un grand prix, est allé vendre tout ce qu'il avait et a acheté cette perle.»
47 Nước thiên đàng cũng giống như một tay lưới thả xuống biển, bắt đủ mọi thứ cá.
«Le Royaume des cieux est encore semblable à un filet que l'on a jeté en mer et qui a ramassé des poissons de toutes sortes.
48 Khi lưới được đầy rồi, thì người đánh cá kéo lên bờ; đoạn, ngồi mà chọn giống tốt để riêng ra, đem bỏ vào rổ, còn giống xấu thì ném đi.
Quand il a été plein, les pêcheurs l'ont tiré à eux; puis, s'asseyant sur le rivage, ils ont mis tous ceux qui étaient bons dans des jarres et ils ont jeté les mauvaise.
49 Ðến ngày tận thế cũng như vầy: các thiên sứ sẽ đến và chia kẻ ác với người công bình ra, (aiōn g165)
Il en sera de même à la fin du monde: les anges viendront séparer les méchants du milieu des justes (aiōn g165)
50 ném những kẻ ác vào lò lửa; ở đó sẽ có khóc lóc và nghiến răng.
et ils précipiteront ces méchants dans l'ardente fournaise. Là seront les pleurs et le grincement des dents.»
51 Các ngươi có hiểu mọi điều đó chăng! Các môn đồ thưa rằng: Có hiểu.
«Avez-vous compris tout cela?» — «Oui, répondirent-ils.»
52 Ngài bèn phán rằng: Vì cớ ấy, mọi thầy thông giáo đã học thông đạo về nước thiên đàng, thì giống như một người chủ nhà kia, đem những vật mới và cũ ở trong kho mình ra.
Alors il leur dit: «Ainsi donc tout scribe instruit sur le Royaume des cieux est semblable à un homme, chef de maison, qui tire de son trésor des choses nouvelles et des choses anciennes.»
53 Ðức Chúa Trời phán các lời ví dụ ấy rồi, thì đi khỏi chỗ đó.
Quand Jésus eut achevé de raconter ces paraboles, il partit de là
54 Ngài về đến quê hương, rồi dạy dỗ trong nhà hội, đến nỗi ai nghe cũng lấy làm lạ, mà nói rằng: Bởi đâu mà người nầy được khôn ngoan và những phép lạ nầy?
et revint chez ses compatriotes. Il se mit à enseigner dans leur synagogue, ce dont ils furent extrêmement surpris; ils disaient: «D'où lui viennent cette sagesse et ces miracles?
55 Có phải là con người thợ mộc chăng? Mẹ người có phải là Ma-ri, và anh em người là Gia-cơ, Giô-sép, Si-môn, Giu-đê chăng?
N'est-ce pas là le fils du charpentier? Sa mère ne s'appelle-t-elle pas Marie? Et Jacques, et Joseph, et Simon et Jude ne sont-ils pas ses frères?
56 Chị em người đều ở giữa chúng ta chăng? Bởi đâu mà người nầy được mọi điều ấy như vậy?
Ses soeurs ne demeurent-elles pas toutes avec nous? D'où lui vient donc tout cela?»
57 Họ bèn vì cớ Ngài mà vấp phạm. Song Ðức Chúa Jêsus phán cùng họ rằng: Ðấng tiên tri chỉ bị trong xứ mình và người nhà mình khinh dể mà thôi.
Pour eux il était une occasion de chute. Alors Jésus leur dit: «Un prophète n'est sans honneur que dans sa patrie et dans sa maison.»
58 Ở đó, Ngài không làm nhiều phép lạ, vì chúng không có lòng tin.
Aussi ne fit-il là que peu de miracles, à cause de leur incrédulité.
