Lu-ca 12
1 Khi ấy, dân chúng nhóm lại kể hàng ngàn người, đến nỗi giày đạp nhau, Ðức Chúa Jêsus mới trước hết phán cùng môn đồ rằng: Hãy giữ mình về men của người Pha-ri-si, là sự giả hình.
Meanwhile, when the crowd had gathered together by the thousands, so that they were trampling on one another, Jesus began to speak first to his disciples: “Beware of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
2 Chẳng có sự gì giấu mà không phải lộ ra, chẳng có sự gì kín mà không được biết.
There is nothing covered up that will not be revealed, and nothing hidden that will not be made known.
3 Vậy nên mọi điều mà các ngươi đã nói nơi tối, sẽ nghe ra nơi sáng; mọi điều mà các ngươi đã nói vào lỗ tai trong buồng kín, sẽ giảng ra trên mái nhà.
Therefore whatever you have said in the darkness will be heard in the light, and what you have whispered in anyone's ear in private rooms will be proclaimed on the housetops.
4 Ta nói cùng các ngươi, là bạn hữu ta: Ðừng sợ kẻ giết xác rồi sau không làm gì được nữa.
“I tell you, my friends, do not be afraid of those who kill the body, and after that have nothing more they can do.
5 Song ta chỉ cho các ngươi biết phải sợ ai: phải sợ Ðấng khi đã giết rồi, có quyền bỏ xuống địa ngục; phải ta nói cùng các ngươi, ấy là Ðấng các ngươi phải sợ! (Geenna g1067)
But I will tell you whom you should fear: Fear him who has authority to throw you into hell after your body has been killed. Yes, I tell you, fear him! (Geenna g1067)
6 Người ta há chẳng bán năm con chim sẻ giá hai đồng tiền sao? Nhưng Ðức Chúa Trời không quên một con nào hết.
Are not five sparrows sold for two pennies? Yet not one of them is forgotten in the sight of God.
7 Dầu đến tóc trên đầu các ngươi cũng đã đếm cả rồi. Ðừng sợ chi, vì các ngươi trọng hơn nhiều chim sẻ.
Indeed, even the hairs of your head are all numbered. So do not be afraid; you are of more value than many sparrows.
8 Ta nói cùng các ngươi, ai sẽ xưng ta trước một thiên hạ, thì Con người cũng sẽ xưng họ trước mặt thiên sứ của Ðức Chúa Trời.
“I tell you, everyone who acknowledges me before men, the Son of Man will also acknowledge before the angels of God,
9 Nhưng ai chối ta trước mặt thiên hạ, thì họ sẽ bị chối trước mặt thiên sứ của Ðức Chúa Trời.
but whoever denies me before men will be denied before the angels of God.
10 Ai nói nghịch cùng Con người, thì sẽ được tha; song kẻ nói lộng ngôn đến Ðức Thánh Linh, thì không được tha đâu.
And everyone who speaks a word against the Son of Man will be forgiven, but whoever blasphemes against the Holy Spirit will not be forgiven.
11 Khi người ta đem các ngươi đến nhà hội, trước mặt quan án và quan cai trị, thì chớ lo về nói cách nào để binh vực mình, hoặc nói lời gì;
When you are brought before synagogues, rulers, and authorities, do not be anxious about how or what you should speak in your own defense, or what you should say,
12 bởi vì chính giờ đó Ðức Thánh Linh sẽ dạy các ngươi những lời phải nói.
for the Holy Spirit will teach you in that very hour what you should say.”
13 Bấy giờ, một người giữa dân chúng thưa rằng: Thưa thầy, xin biểu anh tôi chia gia tài cho tôi.
Then someone from among the crowd said to him, “Teacher, tell my brother to divide the family inheritance with me.”
14 Nhưng Ðức Chúa Jêsus đáp rằng: Hỡi người kia, ai đặt ta làm quan xử kiện hay là chia của cho các ngươi?
But Jesus said to him, “Man, who appointed me as a judge or arbitrator over you?”
15 Ðoạn, Ngài phán cùng chúng rằng: Hãy giữ cẩn thận chớ hà tiện gì hết; vì sự sống của người ta không phải cốt tại của cải mình dư dật đâu.
Then he said to them, “Watch out and be on your guard against covetousness, for one's life does not consist in the abundance of his possessions.”
16 Ngài lại phán cùng chúng lời vinh dự nầy: Ruộng của một người giàu kia sinh lợi nhiều lắm,
And he told them a parable: “The land of a certain rich man produced abundantly.
17 người bèn tự nghĩ rằng: Ta phải làm thể nào? Vì không có đủ chỗ chứa hết sản vật.
So he thought to himself, ‘What should I do, for I do not have anywhere to store my crops?’
18 Lại nói: Nầy, việc ta sẽ làm: ta phá cả kho tàng và cất cái khác lớn hơn, thâu trử sản vật và gia tài vào đó;
Then he said, ‘This is what I will do: I will tear down my barns and build larger ones, and there I will store all my produce and my goods.
19 rồi sẽ nói với linh hồn ta rằng: Linh hồn ơi, mầy đã được nhiều của để dành dùng lâu năm; thôi, hãy nghỉ, ăn uống, và vui vẻ.
And I will say to my soul, “Soul, yoʋ have many goods laid up for many years; relax, eat, drink, and be merry.”’
20 Song Ðức Chúa Trời phán cùng người rằng: Hỡi kẻ dại! Chính đêm nay linh hồn ngươi sẽ bị đòi lại; vậy những của cải ngươi đã sắm sẵn sẽ thuộc về ai?
But God said to him, ‘Yoʋ fool! This very night yoʋr life will be demanded back from yoʋ, and the things yoʋ have prepared, whose will they be?’
21 Hễ ai thâu trử của cho mình mà không giàu có nơi Ðức Chúa Trời thì cũng như vậy.
This is how it will be with anyone who lays up treasure for himself and is not rich toward God.”
22 Ðức Chúa Jêsus bèn phán cùng môn đồ rằng: Ấy vậy, ta nói cùng các ngươi, đừng vì sự sống mình mà lo đồ ăn, cũng đừng vì thân thể mình mà lo đồ mặc.
Then Jesus said to his disciples, “Therefore I tell you, do not be anxious about your life, what you will eat, or about your body, what you will wear.
23 Sự sống trọng hơn đồ ăn, thân thể trọng hơn đồ mặc.
Life is more than food, and the body is more than clothing.
24 Hãy xem con quạ: nó không gieo, không gặt, cũng không có hầm vựa kho tàng chi, mà Ðức Chúa Trời còn nuôi nó; huống chi các ngươi quí hơn chim chóc là dường nào!
Consider the ravens: They do not sow or reap; they have no storehouse or barn, yet God feeds them. Of how much more value are you than birds?
25 Có ai trong các ngươi lo lắng mà làm cho đời mình dài thêm một khắc không?
Which of you by being anxious can add a single moment to yoʋr span of life?
26 Vậy nếu đến việc rất nhỏ các ngươi cũng không có thể được sao các ngươi lo việc khác?
If then you cannot even do a very little thing like that, why are you anxious about the rest?
27 Hãy xem hoa huệ mọc lên thể nào: nó chẳng làm khó nhọc, cũng không kéo chỉ; song ta phán cùng các ngươi, dầu vua Sa-lô-môn sang trọng đến đâu, cũng không được mặc áo như một hoa nào trong giống ấy.
Consider the lilies, how they grow: They do not toil or spin, yet I tell you, not even Solomon in all his glory was clothed like one of these.
28 Hỡi kẻ ít đức tin, nếu loài cỏ ngoài đồng là loài nay sống mai bỏ vào lò, mà Ðức Chúa Trời còn cho mặc thể ấy, huống chi là các ngươi!
Now if God so clothes the grass in the field, which is alive today and tomorrow is thrown into the oven, how much more will he clothe you, O you of little faith?
29 Vậy các ngươi đừng kiếm đồ ăn đồ uống, cũng đừng có lòng lo lắng.
And do not be concerned about what you will eat or what you will drink; do not be anxious about such things.
30 Vì mọi sự đó, các dân ngoại ở thế gian vẫn thường tìm, và Cha các ngươi biết các ngươi cần dùng mọi sự đó rồi.
For the nations of the world seek after all these things, and your Father knows that you need them.
31 Nhưng thà các ngươi hãy tìm kiếm nước Ðức Chúa Trời, rồi mọi sự đó sẽ được cho thêm.
Rather, seek the kingdom of God, and all these things will be added to you.
32 Hỡi bầy nhỏ, đừng sợ chi; vì Cha các ngươi đã bằng lòng cho các ngươi nước thiên đàng.
Do not be afraid, little flock, for your Father is pleased to give you the kingdom.
33 Hãy bán gia tài mình mà bố thí. Hãy sắm cho mình túi không hư, và của báu không hề hao kém ở trên trời, là nơi kẻ trộm không đến gần, sâu mọt không làm hư nát.
Sell your possessions and give to the needy. Make yourselves moneybags that do not wear out, an inexhaustible treasure in heaven, where no thief comes near and no moth destroys.
34 Vì của báu các ngươi ở đâu, thì lòng cũng ở đó.
For where your treasure is, there will your heart be also.
35 Lưng các ngươi phải thắt lại, đèn các ngươi phải thắp lên.
“Be dressed for service and keep your lamps burning,
36 Hãy làm như người chờ đợi chủ mình ở tiệc cưới về, để lúc chủ đến gõ cửa thì liền mở.
like men who are waiting for their master to return from a wedding feast, so that they can immediately open the door for him when he comes and knocks.
37 Phước cho những đầy tớ ấy, khi chủ về thấy họ thức canh! Quả thật, ta nói cùng các ngươi, chủ sẽ thắt lưng mình, cho đầy tớ ngồi bàn mình, và đến hầu việc họ.
Blessed are those servants whom their master finds keeping watch when he comes. Truly I say to you, he will dress himself for service and have them recline at the table, and he will come and serve them.
38 Hoặc canh hai, canh ba, chủ trở về, nếu thấy đầy tớ như vậy thì phước cho họ!
If he comes in the second watch or the third watch and finds them doing so, blessed are those servants.
39 Hãy biết rõ, nếu chủ nhà hay kẻ trộm đến giờ nào, thì sẽ tỉnh thức, chẳng để cho nó đào ngạch nhà đâu.
But know this: If the master of the house had known at what hour the thief was coming, he would have kept watch and would not have let his house be broken into.
40 Các ngươi cũng vậy, hãy chực cho sẵn sàng, vì Con người sẽ đến trong giờ các ngươi không ngờ.
Therefore you also must be ready, for the Son of Man is coming at an hour when you do not expect him.”
41 Phi -e-rơ bèn thưa Ngài rằng: Lạy Chúa, thí dụ nầy Chúa phán cho chúng tôi, hay là cũng cho mọi người?
Then Peter said to him, “Lord, are yoʋ telling this parable only for us, or for everyone else as well?”
42 Chúa đáp rằng: Ai là người quản gia ngay thật khôn ngoan, chủ nhà đặt coi cả người nhà mình, để đến dịp tiện, phát lương phạn cho họ?
The Lord said, “Who then is the faithful and wise steward, whom his master will set over his household, to give them their portion of food at the proper time?
43 Phước cho đầy tớ ấy khi chủ nhà về, thấy làm như vậy!
Blessed is that servant whom his master finds doing so when he comes.
44 Quả thật, ta nói cùng các ngươi, chủ sẽ cho nó quản lý cả gia tài mình.
Truly I say to you, he will set him over all his possessions.
45 Nhưng nếu đầy tớ ấy tự nghĩ rằng: Chủ ta chậm đến; rồi cứ đánh đập đầy tớ trai và gái, ăn uống say sưa,
But if that servant says in his heart, ‘My master is delayed in coming,’ and he begins to beat the male and female servants, and to eat and drink and get drunk,
46 thì chủ nó sẽ đến trong ngày nó không dè, và giờ nó không biết; lấy roi đánh xé da nó, và để cho nó đồng số phận với kẻ bất trung.
the master of that servant will come on a day when he does not expect him and at an hour he does not foresee, and will cut him in two and assign his portion to be with the unfaithful.
47 Ðầy tớ nầy đã biết ý chủ mình, mà không sửa soạn sẵn và không theo ý ấy, thì sẽ bị đòn nhiều.
That servant who knew his master's will, but did not prepare himself or act according to his will, will be beaten with many lashes.
48 Song đầy tớ không biết ý chủ, mà làm việc đáng phạt, thì bị đòn ít. Vì ai được ban cho nhiều, thì sẽ bị đòi lại nhiều; và ai đã được giao cho nhiều, thì sẽ bị đòi lại nhiều hơn.
But the one who did not know his master's will, yet did what deserved a beating, will be beaten with few lashes. From everyone to whom much has been given, much will be required; and from him to whom much has been entrusted, even more will be demanded.
49 Ta đã đến quăng lửa xuống đất; nếu cháy lên rồi, ta còn ước ao chi nữa!
“I have come to bring fire to the earth, and how I wish it were already kindled!
50 Có một phép báp-tem mà ta phải chịu, ta đau đớn biết bao cho đến chừng nào phép ấy được hoàn thành!
But I have a baptism to be baptized with, and how consumed I am with it until it is completed!
51 Các ngươi tưởng ta đến đem sự bình an cho thế gian sao? Ta nói cùng các ngươi, không, nhưng thà đem sự phân rẽ.
Do you think I have come to grant peace on earth? No, I tell you, but division.
52 Vì từ nay về sau, nếu năm người ở chung một nhà, thì sẽ phân li nhau, ba người nghịch cùng hai, hai người nghịch cùng ba;
For from now on five in one household will be divided, three against two and two against three.
53 cha nghịch cùng con trai, con trai nghịch cùng cha; mẹ nghịch cùng con gái, con gái nghịch cùng mẹ; bà gia nghịch cùng dâu, dâu nghịch cùng bà gia.
Father will be divided against son and son against father, mother against daughter and daughter against mother, mother-in-law against her daughter-in-law and daughter-in-law against her mother-in-law.”
54 Ngài lại phán cùng đoàn dân rằng: Khi các ngươi thấy đám mây nổi lên phương tây, liền nói rằng: Sẽ có mưa; thì quả có vậy.
Jesus also said to the crowds, “When you see a cloud rising from the west, you immediately say, ‘A rainstorm is coming,’ and that is what happens.
55 Lại khi gió nam thổi, các ngươi nói rằng: Sẽ nóng nực; thì quả có vậy.
And when you see the south wind blowing, you say, ‘There will be scorching heat,’ and it happens.
56 Hỡi kẻ giả hình! các ngươi biết phân biệt khí sắc của trời đất; vậy sao không biết phân biệt thời nầy?
Hypocrites! You know how to interpret the appearance of the earth and the sky, so why can you not interpret this present time?
57 Lại sao các ngươi cũng không tự mình xét đoán điều gì là công bình?
“Why do you not judge for yourselves what is right?
58 Vậy, khi ngươi đi với kẻ kiện mình đến trước mặt quan tòa, dọc đường hãy gắng sức giải hòa cùng họ, e họ kéo ngươi đến trước mặt quan án, quan án giao cho thầy đội, rồi bỏ tù ngươi chăng.
As yoʋ are going with yoʋr adversary before the magistrate, make an effort to settle with him on the way, lest he drag yoʋ to the judge, and the judge hand yoʋ over to the officer, and the officer throw yoʋ into prison.
59 Ta nói cùng ngươi, ngươi trả còn thiếu một đồng tiền, thì không ra khỏi tù được.
I tell yoʋ, yoʋ will certainly not come out of there until yoʋ have paid the very last cent.”
