Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
That one may learn wisdom and instruction, And receive words of understanding;
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
That one may gain the instruction of prudence, Justice, equity, and uprightness;
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
Which will give caution to the simple, To the young man wisdom and discretion;
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
Let the wise man hear, and he will increase his knowledge, And the man of understanding will gain wise counsels;
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
So as to understand a proverb and a deep maxim, The words of the wise and their dark sayings.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge; Fools despise wisdom and instruction.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
Hear, O my son! the instruction of thy father, And neglect not the teaching of thy mother!
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
For they shall be a graceful wreath for thy head, And a chain around thy neck.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
My son, if sinners entice thee, Consent thou not!
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
If they say, “Come with us, Let us lie in wait for blood, Let us lurk secretly for him who is innocent in vain;
Let us swallow them up alive, like the underworld, Yea, in full health, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
We shall find all kinds of precious substance, We shall fill our houses with spoil;
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
Thou shalt cast thy lot among us; We will all have one purse;”—
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
My son, walk thou not in their way, Refrain thy foot from their path!
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
For their feet run to evil, And make haste to shed blood.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
For as the net is spread in vain Before the eyes of any bird,
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
So they lie in wait for their own blood; They lurk secretly for their own lives.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
Such are the ways of every one greedy of unjust gain; It taketh away the life of the possessor thereof.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
Wisdom crieth out in the highway; In the market-place she uttereth her voice;
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
At the head of the noisy streets she crieth aloud; At the entrances of the gates, throughout the city, she proclaimeth her words [[saying]]:
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
How long, ye simple ones, will ye love simplicity? How long will scoffers delight themselves in scoffing, And fools hate knowledge?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
Turn ye at my reproof! Behold, I will pour out my spirit to you; I will make known my words to you!
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
“Because I have called, and ye have refused, —Because I have stretched out my hand, and no one hath regarded.
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
Because ye have rejected all my counsel, And have slighted my rebuke, —
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
I also will laugh at your calamity, I will mock when your fear cometh;
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
When your fear cometh upon you like a storm. And destruction overtaketh you like a whirlwind, When distress and anguish come upon you.
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
Then will they call upon me, but I will not answer! They will seek me early, But they shall not find me!
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
Because they have hated knowledge, And have not chosen the fear of the LORD, —
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
Because they would not attend to my counsel, And have despised all my reproof, —
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
Therefore shall they eat of the fruit of their own way, And be filled to the full with their own devices;
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
Yea, the turning away of the simple shall slay them, And the carelessness of fools shall destroy them.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
But whoso hearkeneth to me shall dwell securely, And shall not be disquieted with the fear of evil.”
