Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
The parables of Solomon, son of David, king of Israel,
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
in order to know wisdom and discipline,
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
to understand words of prudence, and to accept the instruction of doctrine, justice and judgment, and equity,
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
so as to give discernment to little ones, knowledge and understanding to adolescents.
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
By listening, the wise shall become wiser and the intelligent shall possess governments.
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
He shall turn his soul to a parable and to its interpretation, to the words of the wise and their enigmas.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
The fear of the Lord is the beginning of wisdom. The foolish despise wisdom as well as doctrine.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
Listen, my son, to the discipline of your father, and forsake not the law of your mother,
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
so that grace may be added to your head and a collar to your neck.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
My son, if sinners should entice you, do not consent to them.
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
If they should say: “Come with us. We will lie in wait for blood. We will lay traps against the innocent, without cause.
Let us swallow him alive, like Hell, and whole, like one descending into the pit. (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
We will discover every precious substance. We will fill our houses with spoils.
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
Cast your lot with us. One purse will be for us all.”
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
My son, do not walk with them. Preclude your feet from their paths.
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
For their feet rush to evil, and they hurry to shed blood.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
But a net is thrown in vain before the eyes of those who have wings.
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
Likewise, they lie in ambush against their own blood, and they undertake deceits against their own souls.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
Thus, the ways of all those who are greedy seize the souls of those who possess.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
Wisdom forewarns far and wide; she bestows her voice in the streets.
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
She cries out at the head of crowds; at the entrance of the gates of the city, she offers her words, saying:
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
“Little ones, how long will you choose to be childish, and how long will the foolish desire what is harmful to themselves, and how long will the imprudent hate knowledge?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
Be converted by my correction. Lo, I will offer my spirit to you, and I will reveal my words to you.
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
For I called, and you refused. I extended my hand, and there was no one who watched.
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
You have despised all my counsels, and you have neglected my rebukes.
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
Similarly, I will ridicule you at your demise, and I will mock you, when that which you feared shall overcome you.
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
When sudden calamity rushes upon you, and your demise advances like a tempest, when tribulation and anguish overcome you,
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
then they will call to me, and I will not heed, they will arise in the morning, and not find me.
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
For they held hatred for discipline, and they would not accept the fear of the Lord;
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
they would not consent to my counsel, but they detracted from all of my corrections.
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
Therefore, they shall eat the fruit of their way, and they shall have their fill of their own counsels.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
The loathing of the little ones shall destroy them, and the prosperity of the foolish shall perish them.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
But whoever will listen to me shall rest without terror, and shall have full enjoyment of abundance, without fear of evils.”
