Châm Ngôn 8
1 Hãy lắng nghe tiếng Khôn Ngoan kêu gọi! Lắng nghe sự thông sáng lên tiếng!
Isn't wisdom calling? Isn't understanding raising her voice?
2 Sự khôn ngoan ở trên các đỉnh cao, nơi các góc đường, và tại các giao lộ.
On the top of the hill by the road, she stands up at the crossroads.
3 Nơi cổng thành, đường vào đô thị, bên thềm cửa, khôn ngoan kêu lớn tiếng:
Beside the gates of the town, right there at the entrance, she cries out:
4 “Ta gọi ngươi, tất cả các ngươi! Ta gọi toàn thể loài người.
“I'm calling out to you, everyone! My call is to everyone in the whole world!
5 Người đơn sơ nên hiểu lẽ khôn ngoan. Người dại phải có tâm sáng suốt.
If you're immature, learn how to grow up. If you're stupid, learn what makes good sense.
6 Hãy lắng nghe! Ta có điều quan trọng nói với ngươi. Mọi điều ta nói là lẽ phải,
Listen to me because I have valuable things to explain to you.
7 miệng ta truyền chân lý, môi ta ghét gian tà.
I say what's right, because I tell the truth and I hate wickedness in all its forms.
8 Mọi lời ta đều ngay thật. Không có chút gian dối;
All the words I say are true; none are false or misleading.
9 Người thông sáng hiểu ra ngay, người tri thức chấp nhận liền.
My words are straightforward to anyone with understanding; they are correct to those who have knowledge.
10 Đón nhận kiến thức, khuyên dạy ta, quý cho con hơn bắt được bạc vàng.
Choose my instruction over silver; choose knowledge over pure gold.
11 Vì khôn ngoan quý hơn hồng ngọc. Không bảo vật nào có thể sánh với nó.
For wisdom is more valuable than rubies; everything you could ever want just doesn't compare!
12 Ta, Khôn Ngoan, đi chung với trí phán đoán. Ta biết sự tri thức và thận trọng.
I, wisdom, am at home with good decisions. I know how to find knowledge and discernment.
13 Kính sợ Chúa Hằng Hữu thì ghét điều ác. Vì thế, ta ghét kiêu căng và ngạo ngược, lối ác và miệng gian tà.
Honoring the Lord means hating evil. So I hate pride and arrogance, wicked behavior and telling lies.
14 Mưu lược và khôn khéo thuộc về ta. Ta thông sáng và đầy năng lực.
I have advice and good judgment; I know what makes sense, and I have power.
15 Nhờ ta mà các vua cầm quyền, và những người cai trị ban sắc lệnh công bằng.
It's because of me that kings reign, and rulers issue fair decrees.
16 Nhờ ta, nhà cầm quyền chăn dân, và các quý tộc xét xử công chính.
It's because of me that leaders and nobles govern—all who rule justly.
17 Ta yêu những người yêu ta. Ai sớm tìm kiếm ta hẳn sẽ gặp.
I love those who love me, and those who really look for me will find me.
18 Ta có giàu sang và tôn trọng, công chính, và thịnh vượng lâu dài.
With me go riches and honor, lasting wealth and prosperity.
19 Bông trái ta quý hơn vàng mười, hoa lợi ta hơn bạc vàng nguyên chất.
The fruit I produce is better than gold, even pure gold, and my harvest is better than even the best silver.
20 Ta bước đi trong công chính, trên đường nẻo công bình.
I live in a way that's right; I follow the paths of justice.
21 Ta cho người yêu ta hưởng giàu sang. Ta sẽ cho kho báu người luôn đầy dẫy.
I grant wealth to those who love me; I fill their treasure storehouses.
22 Chúa Hằng Hữu đã có ta từ buổi ban đầu, trước cả khi khai thiên lập địa.
The Lord created me first of all; I was made before anything else.
23 Ta hiện hữu, đời đời trong quá khứ, từ ban đầu, khi chưa có địa cầu.
I was formed a long time ago, at the first, before the world began.
24 Ta hiện hữu khi chưa có đại dương vực thẳm, nước chưa tuôn từ nguồn suối mạch sông.
I was born when there were no ocean depths, when there were no springs pouring out water.
25 Trước khi núi non được hình thành, đồi cao góp mặt, thì đã có ta—
I was born before the mountains or the hills had been formed,
26 trước khi Chúa dựng trời xanh và đồng ruộng cùng cao nguyên trùng điệp.
when he hadn't made the earth and its fields or any of the earth's dust.
27 Ta đã hiện diện, khi Chúa dựng trời xanh, khi Ngài đặt vòng tròn trên mặt biển.
I was there when he placed the heavens in position, when he drew the horizon over the ocean,
28 Ta hiện diện khi Ngài giăng mây trời, đặt nguồn nước lớn dưới vực đại dương,
when he made the clouds in the sky above, when he created the springs of the oceans,
29 Ta hiện diện khi Ngài định giới ranh biển cả, ban lệnh cho nước không được tràn khỏi bờ. Và khi Ngài dựng nền của đất,
when he set limits on the sea so that the waters would not go farther than he ordered, and when he laid out the foundations of the earth.
30 ta đã hiện diện bên Ngài, làm thợ cả. Với Chúa, ta là niềm vui hằng ngày, ta luôn hân hoan trước mặt Chúa.
Then I was beside him as a master craftsman. I made him happy every day, and I was always full of joy in his presence.
31 Vui mừng trong thế giới địa đàng, với loài người, ta thích thú vô cùng.
I was so happy in the world he created, celebrating together with human beings.
32 Cho nên các con hãy nghe ta, phước cho ai theo đường lối ta.
And now, my sons, listen to me, for happy are those who follow my ways.
33 Chịu dạy dỗ, sống khôn ngoan. Đừng từ chối lời giáo huấn.
Listen to my instruction and be wise—do not reject it.
34 Phước cho người nghe lời ta, ngày ngày trông ngoài cổng, chờ đợi trước cửa nhà!
Happy are those who listen to me, watching for me every day at my doors, waiting at my entrance way.
35 Vì ai tìm ta thì được sự sống, và hưởng ân huệ Chúa Hằng Hữu.
For those who find me, find life, and are accepted by the Lord.
36 Ai xúc phạm ta là tự hủy mình. Người ghét ta là yêu sự chết.”
But those who don't find me hurt themselves; everyone who hates me loves death.”
