Châm Ngôn 6
1 Con ơi, nếu con bảo lãnh bạn sơ giao, hay đưa tay cam kết với người lạ mặt.
My son, if you have become collateral for your neighbor, if you have struck your hands in pledge for a stranger;
2 Nếu con vướng mắc lời thề, bị miệng lưỡi con ràng buộc—
You are trapped by the words of your mouth. You are ensnared with the words of your mouth.
3 hãy nghe lời ta khuyên và tự cứu mình, vì con đã rơi vào tay của bạn con. Hãy hạ mình xuống; đi xin họ hủy lời cam kết.
Do this now, my son, and deliver yourself, since you have come into the hand of your neighbor. Go, humble yourself. Press your plea with your neighbor.
4 Đừng trì hoãn; con phải đi ngay! Không được nghỉ ngơi cho đến khi xong việc.
Give no sleep to your eyes, nor slumber to your eyelids.
5 Phải lo giải thoát lấy thân, như nai thoát tay thợ săn, như chim thoát bẫy.
Free yourself, like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the snare of the fowler.
6 Này người lười biếng, hãy quan sát sinh hoạt loài kiến. Hãy rút tỉa bài học để khôn ngoan!
Go to the ant, you sluggard. Consider her ways, and be wise;
7 Tuy không có thủ lãnh, quan chức, hay người cai trị,
which having no chief, overseer, or ruler,
8 nhưng mùa hè, chúng biết dự trữ lương thực, mùa gặt chúng biết gom góp thóc lúa.
provides her bread in the summer, and gathers her food in the harvest.
9 Nhưng người lười biếng kia, còn ngủ mãi sao? Đến bao giờ mới thức giấc?
How long will you sleep, sluggard? When will you arise out of your sleep?
10 Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:
11 cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
so your poverty will come as a robber, and your scarcity as an armed man.
12 Bọn vô lại độc ác thích điều gì? Họ không ngớt nói lời dối trá,
A worthless person, a man of vain striving of iniquity, is he who walks with a perverse mouth;
13 nháy mắt, khều chân hay tay ngầm ra dấu.
who winks with his eyes, who signals with his feet, who motions with his fingers;
14 Lòng đầy gian tà, mưu toan điều ác, xui cạnh tranh, bất hòa.
in whose heart is perverseness, who devises evil continually, who always sows discord.
15 Nhưng họ sẽ bị tai họa bất ngờ, bị diệt không phương cứu thoát.
Therefore his calamity will come suddenly. He will be broken suddenly, and that without remedy.
16 Sáu điều Chúa Hằng Hữu ghét— hay bảy điều làm Ngài gớm ghê:
There are six things which Adonai hates; yes, seven which are an abomination to him:
17 Mắt kiêu căng, lưỡi gian dối, bàn tay đẫm máu vô tội,
haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood;
18 lòng mưu toan những việc hung tàn, chân phóng nhanh đến nơi tội ác,
a heart that devises vain striving of iniquity schemes, feet that are swift in running to mischief,
19 làm chứng gian khai mang hại người, xúi giục anh chị em tranh chấp.
a false witness who utters lies, and he who sows discord among brothers.
20 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy, và đừng bỏ khuôn phép mẹ con.
My son, keep your father’s mitzvah ·instruction·, and don’t forsake your mother’s teaching.
21 Phải luôn luôn ghi lòng tạc dạ. Đeo những lời ấy vào cổ con.
Bind them continually on your heart. Tie them around your neck.
22 Nó sẽ dẫn dắt con khi đi. Gìn giữ con lúc ngủ. Trò chuyện khi con thức dậy.
When you walk, it will lead you. When you sleep, it will watch over you. When you awake, it will talk with you.
23 Vì sự khuyên dạy là ngọn đèn, khuôn phép là ánh sáng; Quở trách khuyên dạy là vạch đường sống cho con.
For the mitzvah ·instruction· is a lamp candle, and the Torah ·Teaching· is light. Reproofs of instruction are the way of life,
24 Gìn giữ con khỏi đàn bà tội lỗi, khỏi lưỡi dụ dỗ của dâm phụ.
to keep you from the immoral woman, from the flattery of the wayward wife’s tongue.
25 Lòng con đừng thèm muốn nhan sắc nó. Chớ để khóe mắt nó chinh phục con.
Don’t lust after her beauty in your heart, neither let her captivate you with her eyelids.
26 Mê kỹ nữ thì sẽ lâm cảnh vong gia bại sản, lấy vợ người thì mất cả hồn linh.
For a prostitute reduces you to a piece of bread. The adulteress hunts for your precious life.
27 Có ai mang lửa trong lòng, mà áo quần không bốc cháy?
Can a man scoop fire into his lap, and his clothes not be burned?
28 Có ai bước trên than hồng, mà khỏi bị phỏng chân chăng?
Or can one walk on hot coals, and his feet not be scorched?
29 Ai ngoại tình với vợ người cũng vậy. Người đụng đến nàng hẳn không tránh khỏi hình phạt.
So is he who goes in to his neighbor’s wife. Whoever touches her will not be unpunished.
30 Người ta có thể khoan hồng cho kẻ trộm, vì hắn phạm tội ăn cắp do đói.
Men don’t despise a thief, if he steals to satisfy himself when he is hungry:
31 Nhưng nếu bị bắt nó phải bồi thường gấp bảy lần, phải lấy hết tài vật trong nhà để trang trải.
but if he is found, he shall restore seven times. He shall give all the wealth of his house.
32 Nhưng người phạm tội ngoại tình thật ngu dại, vì tự hủy diệt chính mình.
He who commits adultery with a woman is void of understanding. He who does it destroys his own soul.
33 Danh liệt, thân bại. Hổ thẹn nhục nhã suốt đời.
He will get wounds and dishonor. His reproach will not be wiped away.
34 Người chồng sẽ ghen tuông giận dữ, báo thù chẳng chút nương tay.
For jealousy arouses the fury of the husband. He won’t spare in the day of vengeance.
35 Anh ta không nhận tiền chuộc lỗi, dù con nộp bao nhiêu cũng không bằng lòng.
He won’t regard any ransom, neither will he rest content, though you give many gifts.
