Châm Ngôn 6
1 Con ơi, nếu con bảo lãnh bạn sơ giao, hay đưa tay cam kết với người lạ mặt.
My son, suppose you have pledged to guarantee your neighbor's debt, or you have shaken hands in agreement with a stranger,
2 Nếu con vướng mắc lời thề, bị miệng lưỡi con ràng buộc—
then you've trapped yourself by what you promised, you've been caught by what you said.
3 hãy nghe lời ta khuyên và tự cứu mình, vì con đã rơi vào tay của bạn con. Hãy hạ mình xuống; đi xin họ hủy lời cam kết.
So this is what you have to do. You need to get out of it, because you've put yourself in that person's power. Go to your neighbor in all humility and ask him to release you from the commitment.
4 Đừng trì hoãn; con phải đi ngay! Không được nghỉ ngơi cho đến khi xong việc.
Don't delay, saying that you'll sleep on it. Don't rest until you've done it.
5 Phải lo giải thoát lấy thân, như nai thoát tay thợ săn, như chim thoát bẫy.
Get out of it like a gazelle escaping from a trap, like a bird from a bird-catcher's net.
6 Này người lười biếng, hãy quan sát sinh hoạt loài kiến. Hãy rút tỉa bài học để khôn ngoan!
Go and observe the ants, you slacker! Learn from what they do and become wise.
7 Tuy không có thủ lãnh, quan chức, hay người cai trị,
They don't have a leader, an officer, or a ruler,
8 nhưng mùa hè, chúng biết dự trữ lương thực, mùa gặt chúng biết gom góp thóc lúa.
yet they work hard during the summer getting their food, gathering what they need during the harvest.
9 Nhưng người lười biếng kia, còn ngủ mãi sao? Đến bao giờ mới thức giấc?
So how long are you going to lie there, you slacker? When are you going to get up from your sleep?
10 Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
You may say, “Please, just a little more sleep, a little longer snooze, a little more folding of the arms to rest”—
11 cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
and poverty will attack you like a robber, destitution like an armed warrior.
12 Bọn vô lại độc ác thích điều gì? Họ không ngớt nói lời dối trá,
Rebellious and wicked people go around telling lies,
13 nháy mắt, khều chân hay tay ngầm ra dấu.
winking slyly, giving sneaky foot gestures, rudely pointing with their fingers.
14 Lòng đầy gian tà, mưu toan điều ác, xui cạnh tranh, bất hòa.
Their warped minds plot evil schemes; they're always causing trouble.
15 Nhưng họ sẽ bị tai họa bất ngờ, bị diệt không phương cứu thoát.
As a result, disaster falls suddenly on such people; in just a moment they're destroyed without hope of healing.
16 Sáu điều Chúa Hằng Hữu ghét— hay bảy điều làm Ngài gớm ghê:
There are six things that the Lord hates, seven things that he absolutely detests:
17 Mắt kiêu căng, lưỡi gian dối, bàn tay đẫm máu vô tội,
arrogant eyes, a lying tongue, hands that murder the innocent,
18 lòng mưu toan những việc hung tàn, chân phóng nhanh đến nơi tội ác,
a mind that plots evil schemes, feet that hurriedly run to do wrong,
19 làm chứng gian khai mang hại người, xúi giục anh chị em tranh chấp.
a false witness that speaks lies, those who caused arguments in families.
20 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy, và đừng bỏ khuôn phép mẹ con.
My son, pay attention to your father's instruction, and don't reject your mother's teaching.
21 Phải luôn luôn ghi lòng tạc dạ. Đeo những lời ấy vào cổ con.
Keep them always in mind. Tie them around your neck.
22 Nó sẽ dẫn dắt con khi đi. Gìn giữ con lúc ngủ. Trò chuyện khi con thức dậy.
They will lead you as you walk along; they will watch over you as you sleep; when you wake up they will talk with you.
23 Vì sự khuyên dạy là ngọn đèn, khuôn phép là ánh sáng; Quở trách khuyên dạy là vạch đường sống cho con.
For the instruction is a lamp, and the teaching is a light. The correction that comes from discipline is the way to life.
24 Gìn giữ con khỏi đàn bà tội lỗi, khỏi lưỡi dụ dỗ của dâm phụ.
It will protect you from an evil woman and the seductive words of a prostitute.
25 Lòng con đừng thèm muốn nhan sắc nó. Chớ để khóe mắt nó chinh phục con.
Don't let your mind lust after her beauty, or let her hypnotize you with her fluttering eyelashes.
26 Mê kỹ nữ thì sẽ lâm cảnh vong gia bại sản, lấy vợ người thì mất cả hồn linh.
You can buy a prostitute for the price of a loaf of bread, but adultery with another man's wife can cost you your life.
27 Có ai mang lửa trong lòng, mà áo quần không bốc cháy?
Can you put fire in your lap and not burn your clothes?
28 Có ai bước trên than hồng, mà khỏi bị phỏng chân chăng?
Can you walk on hot coals and not scorch your feet?
29 Ai ngoại tình với vợ người cũng vậy. Người đụng đến nàng hẳn không tránh khỏi hình phạt.
It's the same for anyone who sleeps with another man's wife. No one who touches her will remain unpunished.
30 Người ta có thể khoan hồng cho kẻ trộm, vì hắn phạm tội ăn cắp do đói.
People don't condemn a thief if he steals to satisfy himself when he's hungry.
31 Nhưng nếu bị bắt nó phải bồi thường gấp bảy lần, phải lấy hết tài vật trong nhà để trang trải.
But if he's caught, he has to pay back seven times what he stole, even if it means handing over everything he has in his house.
32 Nhưng người phạm tội ngoại tình thật ngu dại, vì tự hủy diệt chính mình.
Any man who commits adultery with a woman has no sense; he who does so destroys himself.
33 Danh liệt, thân bại. Hổ thẹn nhục nhã suốt đời.
He will be wounded and dishonored. His disgrace will never be removed.
34 Người chồng sẽ ghen tuông giận dữ, báo thù chẳng chút nương tay.
For jealousy makes a husband furious, and he won't hold back when he takes revenge.
35 Anh ta không nhận tiền chuộc lỗi, dù con nộp bao nhiêu cũng không bằng lòng.
He refuses any compensation, and won't be paid off, however big the amount.
