Châm Ngôn 6
1 Con ơi, nếu con bảo lãnh bạn sơ giao, hay đưa tay cam kết với người lạ mặt.
My son, if you have taken a pledge on behalf of your friend, then you have bound your hand to an outsider,
2 Nếu con vướng mắc lời thề, bị miệng lưỡi con ràng buộc—
then you are ensnared by the words of your own mouth, and taken captive by your own words.
3 hãy nghe lời ta khuyên và tự cứu mình, vì con đã rơi vào tay của bạn con. Hãy hạ mình xuống; đi xin họ hủy lời cam kết.
Therefore, my son, do what I say, and free yourself, for you have fallen into the hand of your neighbor. Run, hurry, awaken your friend.
4 Đừng trì hoãn; con phải đi ngay! Không được nghỉ ngơi cho đến khi xong việc.
Do not grant sleep to your eyes, nor let your eyelids slumber.
5 Phải lo giải thoát lấy thân, như nai thoát tay thợ săn, như chim thoát bẫy.
Rescue yourself like a gazelle from the hand, and like a bird from the hand of the fowler.
6 Này người lười biếng, hãy quan sát sinh hoạt loài kiến. Hãy rút tỉa bài học để khôn ngoan!
Go to the ant, you lazy one, and consider her ways, and so learn wisdom.
7 Tuy không có thủ lãnh, quan chức, hay người cai trị,
For though she has no ruler, nor instructor, nor leader,
8 nhưng mùa hè, chúng biết dự trữ lương thực, mùa gặt chúng biết gom góp thóc lúa.
she provides meals for herself in the summer, and she gathers at the harvest what she may eat.
9 Nhưng người lười biếng kia, còn ngủ mãi sao? Đến bao giờ mới thức giấc?
How long will you slumber, you lazy one? When will you rise up from your sleep?
10 Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
You will sleep a little, you will slumber a little, you will fold your hands a little to sleep,
11 cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
and then destitution will meet with you, like a traveler, and poverty, like an armed man. Yet truly, if you would be diligent, then your harvest will arrive like a fountain, and destitution will flee far from you.
12 Bọn vô lại độc ác thích điều gì? Họ không ngớt nói lời dối trá,
An apostate man, a harmful man, walks with a perverse mouth;
13 nháy mắt, khều chân hay tay ngầm ra dấu.
he winks with the eyes, touches with the foot, speaks with the finger.
14 Lòng đầy gian tà, mưu toan điều ác, xui cạnh tranh, bất hòa.
With a depraved heart he devises evil, and at all times he sows conflict.
15 Nhưng họ sẽ bị tai họa bất ngờ, bị diệt không phương cứu thoát.
To this one, his perdition will arrive promptly, and he shall be crushed suddenly: he will no longer have any remedy.
16 Sáu điều Chúa Hằng Hữu ghét— hay bảy điều làm Ngài gớm ghê:
Six things there are that the Lord hates, and the seventh, his soul detests:
17 Mắt kiêu căng, lưỡi gian dối, bàn tay đẫm máu vô tội,
haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,
18 lòng mưu toan những việc hung tàn, chân phóng nhanh đến nơi tội ác,
a heart that devises the most wicked thoughts, feet running swiftly unto evil,
19 làm chứng gian khai mang hại người, xúi giục anh chị em tranh chấp.
a deceitful witness bringing forth lies, and he who sows discord among brothers.
20 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy, và đừng bỏ khuôn phép mẹ con.
My son, preserve the precepts of your father, and do not dismiss the law of your mother.
21 Phải luôn luôn ghi lòng tạc dạ. Đeo những lời ấy vào cổ con.
Bind them to your heart unceasingly, and encircle them around your throat.
22 Nó sẽ dẫn dắt con khi đi. Gìn giữ con lúc ngủ. Trò chuyện khi con thức dậy.
When you walk, let them keep step with you. When you sleep, let them guard you. And when you keep watch, speak with them.
23 Vì sự khuyên dạy là ngọn đèn, khuôn phép là ánh sáng; Quở trách khuyên dạy là vạch đường sống cho con.
For commandment is a lamp, and law is a light, and the reproofs of discipline are the way of life.
24 Gìn giữ con khỏi đàn bà tội lỗi, khỏi lưỡi dụ dỗ của dâm phụ.
So may they guard you from an evil woman, and from the flattering tongue of the outsider.
25 Lòng con đừng thèm muốn nhan sắc nó. Chớ để khóe mắt nó chinh phục con.
Let not your heart desire her beauty; do not be captivated by her winks.
26 Mê kỹ nữ thì sẽ lâm cảnh vong gia bại sản, lấy vợ người thì mất cả hồn linh.
For the price of a prostitute is only one loaf. Yet the woman seizes the precious soul of a man.
27 Có ai mang lửa trong lòng, mà áo quần không bốc cháy?
Would a man be able to conceal fire in his bosom, so that his garments would not burn?
28 Có ai bước trên than hồng, mà khỏi bị phỏng chân chăng?
Or could he walk over burning coals, so that his feet would not be burned?
29 Ai ngoại tình với vợ người cũng vậy. Người đụng đến nàng hẳn không tránh khỏi hình phạt.
So also, he who enters to the wife of his neighbor shall not be clean when he touches her.
30 Người ta có thể khoan hồng cho kẻ trộm, vì hắn phạm tội ăn cắp do đói.
Not so great is the fault when someone has stolen. For he steals so as to satisfy a hungry soul.
31 Nhưng nếu bị bắt nó phải bồi thường gấp bảy lần, phải lấy hết tài vật trong nhà để trang trải.
Also, if he is apprehended, he shall repay sevenfold and hand over all the substance of his house.
32 Nhưng người phạm tội ngoại tình thật ngu dại, vì tự hủy diệt chính mình.
But whoever is an adulterer, because of the emptiness of his heart, will destroy his own soul.
33 Danh liệt, thân bại. Hổ thẹn nhục nhã suốt đời.
He gathers shame and dishonor to himself, and his disgrace will not be wiped away.
34 Người chồng sẽ ghen tuông giận dữ, báo thù chẳng chút nương tay.
For the jealousy and fury of the husband will not spare him on the day of vindication,
35 Anh ta không nhận tiền chuộc lỗi, dù con nộp bao nhiêu cũng không bằng lòng.
nor will he agree to the pleadings of anyone, nor will he accept, as repayment, a multitude of gifts.
