Châm Ngôn 4
1 Con ơi, hãy nghe cha khuyên dạy. Lắng tai để có sự hiểu biết,
My children, listen to what I am teaching you. If you pay attention, you will understand what is wise.
2 vì ta cho con bài học tốt. Đừng bỏ phép tắc của ta.
What I am teaching you is good, so do not turn away from it.
3 Vì ta cũng vậy, vốn là con của cha ta, là đứa con một yêu quý của mẹ ta.
When I was a young boy, loved by my mother,
4 Cha ta cũng dạy ta rằng: “Lòng con ghi tạc lời ta. Giữ gìn mệnh lệnh ta và sống.
my father told me, “Remember my words; if you obey my commandments, you will live [a long time].
5 Tìm cầu khôn ngoan và thông sáng. Đừng từ khước, đừng xây bỏ lời ta,
Obtain wisdom and understanding, and (do not abandon/hold fast to) [LIT] what I have taught you.
6 Đừng lìa bỏ sự khôn ngoan, vì nó sẽ bảo vệ con. Hãy yêu mến sự khôn ngoan, vì nó sẽ gìn giữ con.
Do not turn away from wisdom, because if you are wise, you will be protected [from all evil/danger]. If you love wisdom, wisdom [PRS] will guard you.
7 Khôn ngoan là cần yếu, hãy tìm cầu sự khôn ngoan! Tận dụng khả năng cho được thông sáng.
The most important thing that you can do is to get wisdom. Even if you obtain many other things, the best thing is to know what things are wise.
8 Nếu tôn trọng sự khôn ngoan, nó sẽ đưa con lên cao. Nắm giữ sự khôn ngoan, nó sẽ đem cho con vinh dự.
If you consider being wise to be very valuable, [people] will think very highly of you. If you cling to wisdom [like you would cling to a woman you love], [many people] will honor you.
9 Nó sẽ ban vòng hoa xinh đẹp trên đầu con; và đội cho con vương miện vinh quang.”
If you become wise, that will for you be [like] a beautiful wreath that is put {someone puts} on your head; it will be [like] a king’s glorious crown.” [That is what my father told me].
10 Con ơi, hãy nghe và tiếp nhận lời ta, thì con sẽ sống thêm được nhiều năm.
[So now I say], “My son, heed what I say. If you do that, you will live a [good] long life.
11 Ta đã dạy con biết đường khôn ngoan và dẫn con theo lối ngay thẳng.
I am teaching you the way to live wisely; I am showing you how to act justly [toward others].
12 Khi con đi, con sẽ không bị vướng chân; lúc con chạy, con sẽ không vấp ngã.
If you live wisely, when you decide to do something, you will succeed [LIT].
13 Hãy nắm chặt lời khuyên dạy; đừng bỏ qua điều ta dạy. Phải nắm giữ, vì là chìa khóa của đời sống con.
Hold fast to the things I have taught you to do, and do not let them go. Guard them, because they [will be the source of a good] life.
14 Đừng bước vào đường người ác, và đừng theo lối bọn gian manh.
Do not do the things that wicked people do; [do not behave like they do]; do not even walk on the roads that evil [people] walk on [MET].
15 Phải tránh xa; đừng bước ngang qua. Phải quay lưng, thẳng bước mà đi.
Stay away from those roads; turn aside and walk on other roads;
16 Khi chưa làm ác, họ không thể chợp mắt. Họ cố thức để gây vấp ngã cho người.
because evil people cannot sleep if they have not done some evil deed [on that day]. They cannot rest if they have not harmed someone.
17 Họ ăn bánh gian ác và uống rượu bạo tàn!
What they eat and what they drink are things that they have obtained by acting wickedly and violently.”
18 Nhưng đường người công chính càng thêm sáng sủa, rực rỡ như mặt trời lúc giữa trưa.
The behavior of good/righteous [people] is like the light [that begins to shine] at dawn and then [continues to] shine brighter until the brightest time of day.
19 Đường người ác ngập tràn bóng tối. Họ vấp ngã cũng chẳng biết vì đâu.
[But] the behavior of wicked [people] is like deep/thick darkness. [Because it is very dark], they cannot see the things that cause them to stumble.
20 Con ơi, lưu ý lời ta dạy. Lắng tai nghe lời ta giải bày.
My son, pay attention to what I am saying. Listen to my words carefully.
21 Đừng để lời ta xa tầm mắt con. Nhưng phải giữ chặt trong tâm hồn.
Keep them close to you; let them penetrate your inner being,
22 Vì lời ta đem sinh lực cho ai tìm được nó, và chữa lành cho toàn thân họ.
because you will have [PRS] [a good] life and [good] health if you [search for them and] find them.
23 Phải lo giữ tấm lòng con trước hết, vì là nguồn nước sống tuôn tràn.
It is very important that you be careful about what you think, because what you think controls [MET] the things that you do.
24 Con hãy tránh xa miệng lưỡi dối trá; và bỏ cách xa con môi gian tà.
Do not say anything that deceives [others] and never say what is not true.
25 Mắt con phải nhìn thẳng, và hướng tầm nhìn về phía trước mặt con.
Keep looking straight ahead toward the events that are before you, and do not turn aside.
26 Nếu con thận trọng mọi đường lối; thì bước chân con sẽ vững vàng.
Plan carefully where you will go and what you will do, and then stay on that road. Then what you do will be right.
27 Đừng quay sang phải hay trái; phải giữ chân con khỏi chỗ gian tà.
Do not leave the straight road by turning to the left or to the right. [Do only what is right] and keep yourself from [doing what is] evil.
