Châm Ngôn 25
1 Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Vua Ê-xê-chia, nước Giu-đa sưu tầm và sao chép:
These are also proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
2 Vinh quang của Đức Chúa Trời là giữ kín một điều gì, tìm tòi, khám phá là vinh quang của các vua.
It is the glory of God to conceal a thing: but the honor of kings is to search out a matter.
3 Không ai biết trời cao, đất thấp bao nhiêu, lòng vua chúa cũng khó dò như vậy!
The heaven for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.
4 Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc, con có vật liệu để chế tạo vật quý.
Take away the dross from the silver, and there shall come forth a vessel for the finer.
5 Khi trừ diệt người xấu trước mặt vua, ngôi nước ngươi sẽ vững mạnh nhờ công lý.
Take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.
6 Trước mặt vua, con chớ phô trương, cũng đừng tranh địa vị với hàng cao trọng,
Put not forth yourself in the presence of the king, and stand not in the place of great men:
7 Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao, còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
For better it is that it be said to you, Come up here; than that you should be put lower in the presence of the prince whom your eyes have seen.
8 Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả, vì biết đâu con phải bị thua. Khi danh dự tổn thương, con sẽ làm gì?
Go not forth hastily to strive, lest you know not what to do in the end thereof, when your neighbor has put you to shame.
9 Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất, nhưng đừng tiết lộ điều gì cho người khác,
Debate your cause with your neighbor himself; and discover not a secret to another:
10 Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu, và con không thể rút lại được lời mình.
Lest he that hears it put you to shame, and your infamy turn not away.
11 Lời bàn đúng lúc, chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
A word fitly spoken is like apples of gold in pictures of silver.
12 Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan, là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover on an obedient ear.
13 Một sứ giả trung tín làm thỏa dạ chủ mình. Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt với nắng hè gay gắt.
As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to them that send him: for he refreshes the soul of his masters.
14 Hứa cho, nhưng chẳng giữ lời, giống như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
Whoever boasts himself of a false gift is like clouds and wind without rain.
15 Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực, lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
By long forbearing is a prince persuaded, and a soft tongue breaks the bone.
16 Con có thích mật ong? Cũng đừng ăn nhiều quá, kẻo con phải mửa ra!
Have you found honey? eat so much as is sufficient for you, lest you be filled therewith, and vomit it.
17 Chớ đến nhà láng giềng thường quá, e nhàm mặt, người sẽ chán ghét con.
Withdraw your foot from your neighbor’s house; lest he be weary of you, and so hate you.
18 Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy, hại người chẳng khác nào gươm, tên, và dùi cui.
A man that bears false witness against his neighbor is a maul, and a sword, and a sharp arrow.
19 Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy, chẳng khác gì nhai với răng bị gãy, hay đi với chân khập khiễng.
Confidence in an unfaithful man in time of trouble is like a broken tooth, and a foot out of joint.
20 Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã, cũng như lột áo người ngày đông tháng giá, như đổ giấm vào vết thương.
As he that takes away a garment in cold weather, and as vinegar on nitre, so is he that singes songs to an heavy heart.
21 Đói cho ăn, khát cho uống, săn sóc kẻ thù, cho nước họ uống.
If your enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink:
22 Làm như vậy con sẽ chất than lửa đỏ trên đầu họ, và Chúa Hằng Hữu sẽ thưởng cho con.
For you shall heap coals of fire on his head, and the LORD shall reward you.
23 Gió bấc đem mưa, nói hành sinh giận.
The north wind drives away rain: so does an angry countenance a backbiting tongue.
24 Thà ở nơi góc mái nhà, còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
It is better to dwell in the corner of the housetop, than with a brawling woman and in a wide house.
25 Được tin lành từ xứ xa đưa vào, như được nước mát lúc khát khao.
As cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.
26 Người công chính ngã quỵ trước người gian ác, sẽ như suối nước bị dấy đục một nguồn nước bị hư.
A righteous man falling down before the wicked is as a troubled fountain, and a corrupt spring.
27 Ăn nhiều mật có hại, tìm vinh quang cá nhân quá cũng không tốt.
It is not good to eat much honey: so for men to search their own glory is not glory.
28 Ai không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ, như thành bỏ ngỏ không có tường.
He that has no rule over his own spirit is like a city that is broken down, and without walls.
