Châm Ngôn 24
1 Chớ ganh tị người ác, cũng đừng mong kết bạn với họ.
Be not you envious against evil men, neither desire to be with them.
2 Vì lòng chúng đầy âm mưu bạo tàn, môi nói ra toàn lời nguy hại.
For their heart studies destruction, and their lips talk of mischief.
3 Nhà cửa xây trên nền khôn ngoan và được vững vàng do hiểu biết.
Through wisdom is an house built; and by understanding it is established:
4 Do tri thức các phòng được đầy vật quý hiếm.
And by knowledge shall the chambers be filled with all precious and pleasant riches.
5 Người khôn ngoan là người có sức lớn, người tri thức lại càng thêm năng lực.
A wise man is strong; yes, a man of knowledge increases strength.
6 Đánh giặc phải nhờ mưu khôn ngoan; muốn chiến thắng, cần nhiều mưu sĩ.
For by wise counsel you shall make your war: and in multitude of counsellors there is safety.
7 Với người dại, khôn ngoan là điều cao xa quá. Nơi cổng thành, nó chẳng dám hé miệng ra.
Wisdom is too high for a fool: he opens not his mouth in the gate.
8 Ai mưu tính điều ác, sẽ nổi danh là người gian xảo.
He that devises to do evil shall be called a mischievous person.
9 Âm mưu của người dại là tội lỗi; người nhạo báng bị người ta ghê tởm.
The thought of foolishness is sin: and the scorner is an abomination to men.
10 Chỉ người yếu hèn mới sờn lòng trong ngày hoạn nạn.
If you faint in the day of adversity, your strength is small.
11 Hãy cứu người bị đưa đến cõi chết; hãy ngăn bước người lảo đảo đi đến chỗ tử vong.
If you forbear to deliver them that are drawn to death, and those that are ready to be slain;
12 Đừng tự nói: “Chúng tôi chẳng biết chuyện gì cả.” Vì Đức Chúa Trời hiểu rõ lòng người, và Ngài nhìn thấy. Đấng canh giữ mạng sống con biết rõ con đã biết. Ngài sẽ báo trả mỗi người tùy việc họ đã làm.
If you say, Behold, we knew it not; does not he that ponders the heart consider it? and he that keeps your soul, does not he know it? and shall not he render to every man according to his works?
13 Con ơi, hãy ăn mật ong vì nó tốt, mật của tàn ong ngon ngọt cho miệng con.
My son, eat you honey, because it is good; and the honeycomb, which is sweet to your taste:
14 Cũng hãy biết rằng khôn ngoan ngọt ngào cho linh hồn con. Nếu con tìm được khôn ngoan, con sẽ tràn đầy hy vọng, và hy vọng của con sẽ không bị cắt đứt.
So shall the knowledge of wisdom be to your soul: when you have found it, then there shall be a reward, and your expectation shall not be cut off.
15 Đừng rình rập nhà người công chính, cũng đừng cướp phá nơi ở của người,
Lay not wait, O wicked man, against the dwelling of the righteous; spoil not his resting place:
16 Vì người công chính vẫn đứng dậy, dù bị ngã bảy lần. Nhưng chỉ một tai vạ, người ác đã bại liệt ngay.
For a just man falls seven times, and rises up again: but the wicked shall fall into mischief.
17 Khi kẻ địch sa cơ, con chớ mừng; khi nó ngã, lòng con đừng hớn hở.
Rejoice not when your enemy falls, and let not your heart be glad when he stumbles:
18 Kẻo e Chúa Hằng Hữu không bằng lòng và ngưng ra tay trừng phạt nó chăng.
Lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
19 Chớ nóng lòng vì công việc người ác, đừng ganh tị khi người dữ thành đạt.
Fret not yourself because of evil men, neither be you envious at the wicked:
20 Đời người ác không có tương lai; đèn người dữ nay mai sẽ tắt.
For there shall be no reward to the evil man; the candle of the wicked shall be put out.
21 Con ơi, phải kính sợ Chúa và tôn trọng vua. Đừng liên kết với bọn người phản loạn,
My son, fear you the LORD and the king: and meddle not with them that are given to change:
22 vì họa tai sẽ đến bất ngờ. Ai lường được hình phạt của Chúa Hằng Hữu và vua?
For their calamity shall rise suddenly; and who knows the ruin of them both?
23 Đây là lời của người khôn ngoan: Khi xét xử, đừng thiên vị ai cả.
These things also belong to the wise. It is not good to have respect of persons in judgment.
24 Ai tuyên bố với người ác rằng “Anh vô tội,” sẽ bị mọi người nguyền rủa không thôi.
He that says to the wicked, You are righteous; him shall the people curse, nations shall abhor him:
25 Ai trách phạt người ác, sẽ được mọi người ưa thích; và tràn đầy phước hạnh.
But to them that rebuke him shall be delight, and a good blessing shall come on them.
26 Lời nói thẳng xuất phát từ tình thương.
Every man shall kiss his lips that gives a right answer.
27 Lo làm ăn trong ngoài chu tất, rồi hãy tính đến việc cất nhà.
Prepare your work without, and make it fit for yourself in the field; and afterwards build your house.
28 Đừng vô cớ làm chứng hại láng giềng; môi miệng con đừng thốt ra lời dối trá.
Be not a witness against your neighbor without cause; and deceive not with your lips.
29 Chớ nói: “Tôi báo trả lại điều nó làm cho tôi! Tôi chỉ tốt với người tốt với tôi thôi!”
Say not, I will do so to him as he has done to me: I will render to the man according to his work.
30 Ta có qua ruộng một người kém siêng năng, và vườn nho của người ngu dại.
I went by the field of the slothful, and by the vineyard of the man void of understanding;
31 Cỏ mọc um tùm, gai phủ giăng. Rào dậu điêu tàn nghiêng ngửa đổ.
And, see, it was all grown over with thorns, and nettles had covered the face thereof, and the stone wall thereof was broken down.
32 Quan sát cảnh ấy, ta để ý, suy xét, và học được rằng:
Then I saw, and considered it well: I looked on it, and received instruction.
33 Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
Yet a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:
34 cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
So shall your poverty come as one that travels; and your want as an armed man.
