Châm Ngôn 24
1 Chớ ganh tị người ác, cũng đừng mong kết bạn với họ.
Be not thou enuious against euill men, neither desire to be with them.
2 Vì lòng chúng đầy âm mưu bạo tàn, môi nói ra toàn lời nguy hại.
For their heart imagineth destruction, and their lippes speake mischiefe.
3 Nhà cửa xây trên nền khôn ngoan và được vững vàng do hiểu biết.
Through wisdome is an house builded, and with vnderstanding it is established.
4 Do tri thức các phòng được đầy vật quý hiếm.
And by knowledge shall the chambers bee filled with all precious, and pleasant riches.
5 Người khôn ngoan là người có sức lớn, người tri thức lại càng thêm năng lực.
A wise man is strong: for a man of vnderstanding encreaseth his strength.
6 Đánh giặc phải nhờ mưu khôn ngoan; muốn chiến thắng, cần nhiều mưu sĩ.
For with counsel thou shalt enterprise thy warre, and in the multitude of them that can giue counsell, is health.
7 Với người dại, khôn ngoan là điều cao xa quá. Nơi cổng thành, nó chẳng dám hé miệng ra.
Wisdome is hie to a foole: therefore he can not open his mouth in the gate.
8 Ai mưu tính điều ác, sẽ nổi danh là người gian xảo.
Hee that imagineth to doe euill, men shall call him an autour of wickednes.
9 Âm mưu của người dại là tội lỗi; người nhạo báng bị người ta ghê tởm.
The wicked thought of a foole is sinne, and the scorner is an abomination vnto men.
10 Chỉ người yếu hèn mới sờn lòng trong ngày hoạn nạn.
If thou bee faint in the day of aduersitie, thy strength is small.
11 Hãy cứu người bị đưa đến cõi chết; hãy ngăn bước người lảo đảo đi đến chỗ tử vong.
Deliuer them that are drawen to death: wilt thou not preserue them that are led to be slaine?
12 Đừng tự nói: “Chúng tôi chẳng biết chuyện gì cả.” Vì Đức Chúa Trời hiểu rõ lòng người, và Ngài nhìn thấy. Đấng canh giữ mạng sống con biết rõ con đã biết. Ngài sẽ báo trả mỗi người tùy việc họ đã làm.
If thou say, Beholde, we knew not of it: he that pondereth the heartes, doeth not hee vnderstand it? and hee that keepeth thy soule, knoweth he it not? will not he also recompense euery man according to his workes?
13 Con ơi, hãy ăn mật ong vì nó tốt, mật của tàn ong ngon ngọt cho miệng con.
My sonne, eate hony, for it is good, and the hony combe, for it is sweete vnto thy mouth.
14 Cũng hãy biết rằng khôn ngoan ngọt ngào cho linh hồn con. Nếu con tìm được khôn ngoan, con sẽ tràn đầy hy vọng, và hy vọng của con sẽ không bị cắt đứt.
So shall the knowledge of wisdome be vnto thy soule, if thou finde it, and there shall be an ende, and thine hope shall not be cut off.
15 Đừng rình rập nhà người công chính, cũng đừng cướp phá nơi ở của người,
Laye no waite, O wicked man, against the house of the righteous, and spoyle not his resting place.
16 Vì người công chính vẫn đứng dậy, dù bị ngã bảy lần. Nhưng chỉ một tai vạ, người ác đã bại liệt ngay.
For a iust man falleth seuen times, and riseth againe: but the wicked fall into mischiefe.
17 Khi kẻ địch sa cơ, con chớ mừng; khi nó ngã, lòng con đừng hớn hở.
Bee thou not glad when thine enemie falleth, and let not thine heart reioyce when hee stumbleth,
18 Kẻo e Chúa Hằng Hữu không bằng lòng và ngưng ra tay trừng phạt nó chăng.
Least the Lord see it, and it displease him, and he turne his wrath from him.
19 Chớ nóng lòng vì công việc người ác, đừng ganh tị khi người dữ thành đạt.
Fret not thy selfe because of the malicious, neither be enuious at the wicked.
20 Đời người ác không có tương lai; đèn người dữ nay mai sẽ tắt.
For there shall bee none ende of plagues to the euill man: the light of the wicked shall bee put out.
21 Con ơi, phải kính sợ Chúa và tôn trọng vua. Đừng liên kết với bọn người phản loạn,
My sonne feare the Lord, and the King, and meddle not with them that are sedicious.
22 vì họa tai sẽ đến bất ngờ. Ai lường được hình phạt của Chúa Hằng Hữu và vua?
For their destruction shall rise suddenly, and who knoweth the ruine of them both?
23 Đây là lời của người khôn ngoan: Khi xét xử, đừng thiên vị ai cả.
ALSO THESE THINGS PERTEINE TO THE WISE, It is not good to haue respect of any person in iudgement.
24 Ai tuyên bố với người ác rằng “Anh vô tội,” sẽ bị mọi người nguyền rủa không thôi.
He that saith to the wicked, Thou art righteous, him shall the people curse, and the multitude shall abhorre him.
25 Ai trách phạt người ác, sẽ được mọi người ưa thích; và tràn đầy phước hạnh.
But to them that rebuke him, shall be pleasure, and vpon them shall come the blessing of goodnesse.
26 Lời nói thẳng xuất phát từ tình thương.
They shall kisse the lippes of him that answereth vpright wordes.
27 Lo làm ăn trong ngoài chu tất, rồi hãy tính đến việc cất nhà.
Prepare thy worke without, and make readie thy thinges in the fielde, and after, builde thine house.
28 Đừng vô cớ làm chứng hại láng giềng; môi miệng con đừng thốt ra lời dối trá.
Be not a witnes against thy neighbour without cause: for wilt thou deceiue with thy lippes?
29 Chớ nói: “Tôi báo trả lại điều nó làm cho tôi! Tôi chỉ tốt với người tốt với tôi thôi!”
Say not, I wil doe to him, as he hath done to mee, I will recompence euery man according to his worke.
30 Ta có qua ruộng một người kém siêng năng, và vườn nho của người ngu dại.
I passed by the fielde of the slouthfull, and by the vineyarde of the man destitute of vnderstanding.
31 Cỏ mọc um tùm, gai phủ giăng. Rào dậu điêu tàn nghiêng ngửa đổ.
And lo, it was al growen ouer with thornes, and nettles had couered the face thereof, and the stone wall thereof was broken downe.
32 Quan sát cảnh ấy, ta để ý, suy xét, và học được rằng:
Then I behelde, and I considered it well: I looked vpon it, and receiued instruction.
33 Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
Yet a litle sleepe, a litle slumber, a litle folding of the handes to sleepe.
34 cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
So thy pouertie commeth as one that traueileth by the way, and thy necessitie like an armed man.
