Châm Ngôn 24
1 Chớ ganh tị người ác, cũng đừng mong kết bạn với họ.
Seek not to be like evil men, neither desire to be with them:
2 Vì lòng chúng đầy âm mưu bạo tàn, môi nói ra toàn lời nguy hại.
Because their mind studieth robberies, and their lips speak deceits.
3 Nhà cửa xây trên nền khôn ngoan và được vững vàng do hiểu biết.
By wisdom the house shall be built, and by prudence it shall be strengthened.
4 Do tri thức các phòng được đầy vật quý hiếm.
By instruction the storerooms shall be filled with all precious and most beautiful wealth.
5 Người khôn ngoan là người có sức lớn, người tri thức lại càng thêm năng lực.
A wise man is strong: and a knowing man, stout and valiant.
6 Đánh giặc phải nhờ mưu khôn ngoan; muốn chiến thắng, cần nhiều mưu sĩ.
Because war is managed by due ordering: and there shall be safety where there are many counsels.
7 Với người dại, khôn ngoan là điều cao xa quá. Nơi cổng thành, nó chẳng dám hé miệng ra.
Wisdom is too high for a fool, in the gate he shall not open his mouth.
8 Ai mưu tính điều ác, sẽ nổi danh là người gian xảo.
He that deviseth to do evils, shall be called a fool.
9 Âm mưu của người dại là tội lỗi; người nhạo báng bị người ta ghê tởm.
The thought of a fool is sin: and the detracter is the abomination of men.
10 Chỉ người yếu hèn mới sờn lòng trong ngày hoạn nạn.
If thou lose hope being weary in the day of distress, thy strength shall be diminished.
11 Hãy cứu người bị đưa đến cõi chết; hãy ngăn bước người lảo đảo đi đến chỗ tử vong.
Deliver them that are led to death: and those that are drawn to death forbear not to deliver.
12 Đừng tự nói: “Chúng tôi chẳng biết chuyện gì cả.” Vì Đức Chúa Trời hiểu rõ lòng người, và Ngài nhìn thấy. Đấng canh giữ mạng sống con biết rõ con đã biết. Ngài sẽ báo trả mỗi người tùy việc họ đã làm.
If thou say: I have not strength enough: he that seeth into the heart, he understandeth, and nothing deceiveth the keeper of thy soul, and he shall render to a man according to his works.
13 Con ơi, hãy ăn mật ong vì nó tốt, mật của tàn ong ngon ngọt cho miệng con.
Fat honey, my son, because it is good, and the honeycomb most sweet to thy throat:
14 Cũng hãy biết rằng khôn ngoan ngọt ngào cho linh hồn con. Nếu con tìm được khôn ngoan, con sẽ tràn đầy hy vọng, và hy vọng của con sẽ không bị cắt đứt.
So also is the doctrine of wisdom to thy soul: which when thou hast found, thou shalt have hope in the end, and thy hope shall not perish.
15 Đừng rình rập nhà người công chính, cũng đừng cướp phá nơi ở của người,
Lie not in wait, nor seek after wickedness in the house of the just, nor spoil his rest.
16 Vì người công chính vẫn đứng dậy, dù bị ngã bảy lần. Nhưng chỉ một tai vạ, người ác đã bại liệt ngay.
For a just mall shall fall seven times and shall rise again: but the wicked shall fall down into evil.
17 Khi kẻ địch sa cơ, con chớ mừng; khi nó ngã, lòng con đừng hớn hở.
When thy enemy shall fall, be not glad, and in his ruin let not thy heart rejoice:
18 Kẻo e Chúa Hằng Hữu không bằng lòng và ngưng ra tay trừng phạt nó chăng.
Lest the Lord see, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
19 Chớ nóng lòng vì công việc người ác, đừng ganh tị khi người dữ thành đạt.
Contend not with the wicked, nor seek to be like the ungodly:
20 Đời người ác không có tương lai; đèn người dữ nay mai sẽ tắt.
For evil men have no hope of things to come, and the lamp of the wicked shall be put out.
21 Con ơi, phải kính sợ Chúa và tôn trọng vua. Đừng liên kết với bọn người phản loạn,
My son, fear the Lord and the king: and have nothing to do with detracters.
22 vì họa tai sẽ đến bất ngờ. Ai lường được hình phạt của Chúa Hằng Hữu và vua?
For their destruction shall rise suddenly: and who knoweth the ruin of both?
23 Đây là lời của người khôn ngoan: Khi xét xử, đừng thiên vị ai cả.
These things also to the wise: It is not good to have respect to persons in judgment.
24 Ai tuyên bố với người ác rằng “Anh vô tội,” sẽ bị mọi người nguyền rủa không thôi.
They that say to the wicked man: Thou art just: shall be cursed by the people, and the tribes shall abhor them.
25 Ai trách phạt người ác, sẽ được mọi người ưa thích; và tràn đầy phước hạnh.
They that rebuke him, shall be praised: and a blessing shall come upon them.
26 Lời nói thẳng xuất phát từ tình thương.
He shall kiss the lips, who answereth right words.
27 Lo làm ăn trong ngoài chu tất, rồi hãy tính đến việc cất nhà.
Prepare thy work without, and diligently till thy ground: that afterward thou mayst build thy house.
28 Đừng vô cớ làm chứng hại láng giềng; môi miệng con đừng thốt ra lời dối trá.
Be not witness without cause against thy neighbour: and deceive not any man with thy lips.
29 Chớ nói: “Tôi báo trả lại điều nó làm cho tôi! Tôi chỉ tốt với người tốt với tôi thôi!”
Say not: I will do to him as he hath done to me: I will render to every one according to his work.
30 Ta có qua ruộng một người kém siêng năng, và vườn nho của người ngu dại.
I passed by the field of the slothful man, and by the vineyard of the foolish man:
31 Cỏ mọc um tùm, gai phủ giăng. Rào dậu điêu tàn nghiêng ngửa đổ.
And behold it was all filled with nettles, and thorns had covered the face thereof, and the stone wall was broken down.
32 Quan sát cảnh ấy, ta để ý, suy xét, và học được rằng:
Which when I had seen, I laid it up in my heart, and by the example I received instruction.
33 Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
Thou wilt sleep a little, said I, thou wilt slumber a little, thou wilt fold thy hands a little to rest:
34 cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
And poverty shall come to thee as a runner, and beggary as an armed man.
