Châm Ngôn 24
1 Chớ ganh tị người ác, cũng đừng mong kết bạn với họ.
Do not imitate evil men, nor desire to be among them.
2 Vì lòng chúng đầy âm mưu bạo tàn, môi nói ra toàn lời nguy hại.
For their mind meditates on robberies, and their lips speak deceptions.
3 Nhà cửa xây trên nền khôn ngoan và được vững vàng do hiểu biết.
By wisdom shall a house be built, and by prudence shall it be strengthened.
4 Do tri thức các phòng được đầy vật quý hiếm.
By doctrine, the storerooms shall be filled with every substance that is precious and most beautiful.
5 Người khôn ngoan là người có sức lớn, người tri thức lại càng thêm năng lực.
A wise man is strong, and a well-taught man is robust and valiant.
6 Đánh giặc phải nhờ mưu khôn ngoan; muốn chiến thắng, cần nhiều mưu sĩ.
For war is undertaken in an orderly manner, and safety shall be where there are many counsels.
7 Với người dại, khôn ngoan là điều cao xa quá. Nơi cổng thành, nó chẳng dám hé miệng ra.
Wisdom is beyond the foolish; at the gate he will not open his mouth.
8 Ai mưu tính điều ác, sẽ nổi danh là người gian xảo.
Whoever intends to do evil shall be called foolish.
9 Âm mưu của người dại là tội lỗi; người nhạo báng bị người ta ghê tởm.
The intention of the foolish is sin. And the detractor is an abomination among men.
10 Chỉ người yếu hèn mới sờn lòng trong ngày hoạn nạn.
If you despair, being weary in the day of anguish, your strength will be diminished.
11 Hãy cứu người bị đưa đến cõi chết; hãy ngăn bước người lảo đảo đi đến chỗ tử vong.
Rescue those who are led away to death. And do not cease from delivering those who are dragged away to a violent death.
12 Đừng tự nói: “Chúng tôi chẳng biết chuyện gì cả.” Vì Đức Chúa Trời hiểu rõ lòng người, và Ngài nhìn thấy. Đấng canh giữ mạng sống con biết rõ con đã biết. Ngài sẽ báo trả mỗi người tùy việc họ đã làm.
If you would say: “I do not have sufficient strength.” He who inspects the heart, the same one understands, and nothing slips past the one who preserves your soul. And he shall repay a man according to his works.
13 Con ơi, hãy ăn mật ong vì nó tốt, mật của tàn ong ngon ngọt cho miệng con.
My son, eat honey, because it is good, and the honeycomb, because it is so sweet to your throat.
14 Cũng hãy biết rằng khôn ngoan ngọt ngào cho linh hồn con. Nếu con tìm được khôn ngoan, con sẽ tràn đầy hy vọng, và hy vọng của con sẽ không bị cắt đứt.
So, too, is the doctrine of wisdom to your soul. When you have found it, you will have hope in the end, and your hope shall not perish.
15 Đừng rình rập nhà người công chính, cũng đừng cướp phá nơi ở của người,
Do not lie in wait, and do not seek impiety in the house of the just, nor spoil his rest.
16 Vì người công chính vẫn đứng dậy, dù bị ngã bảy lần. Nhưng chỉ một tai vạ, người ác đã bại liệt ngay.
For the just one will fall seven times, and he shall rise again. But the impious will fall into evil.
17 Khi kẻ địch sa cơ, con chớ mừng; khi nó ngã, lòng con đừng hớn hở.
When your enemy will fall, do not be glad, and do not let your heart exult in his ruin,
18 Kẻo e Chúa Hằng Hữu không bằng lòng và ngưng ra tay trừng phạt nó chăng.
lest perhaps the Lord see, and it displease him, and he may take away his wrath from him.
19 Chớ nóng lòng vì công việc người ác, đừng ganh tị khi người dữ thành đạt.
Do not contend with the most wicked, and do not be a rival to the impious.
20 Đời người ác không có tương lai; đèn người dữ nay mai sẽ tắt.
For the evil hold no hope in the future, and the lamp of the impious will be extinguished.
21 Con ơi, phải kính sợ Chúa và tôn trọng vua. Đừng liên kết với bọn người phản loạn,
My son, fear the Lord, as well as the king. And do not mingle with detractors.
22 vì họa tai sẽ đến bất ngờ. Ai lường được hình phạt của Chúa Hằng Hữu và vua?
For their perdition shall rise up suddenly. And who knows what ruin will be for each of them?
23 Đây là lời của người khôn ngoan: Khi xét xử, đừng thiên vị ai cả.
Likewise, these things are for the wise. It is not good to base judgment on knowledge of character.
24 Ai tuyên bố với người ác rằng “Anh vô tội,” sẽ bị mọi người nguyền rủa không thôi.
Those who say to the impious, “You are just,” shall be cursed by the people, and the tribes shall detest them.
25 Ai trách phạt người ác, sẽ được mọi người ưa thích; và tràn đầy phước hạnh.
Those who argue against the impious shall be praised, and a blessing shall come upon them.
26 Lời nói thẳng xuất phát từ tình thương.
He shall kiss the lips, who responds with upright words.
27 Lo làm ăn trong ngoài chu tất, rồi hãy tính đến việc cất nhà.
Prepare your outdoor work, and diligently cultivate your field, so that afterward, you may build your house.
28 Đừng vô cớ làm chứng hại láng giềng; môi miệng con đừng thốt ra lời dối trá.
Do not be a witness without cause against your neighbor. And do not mislead anyone with your lips.
29 Chớ nói: “Tôi báo trả lại điều nó làm cho tôi! Tôi chỉ tốt với người tốt với tôi thôi!”
Do not say, “I will do to him as he has done to me.” I will repay each one according to his work.
30 Ta có qua ruộng một người kém siêng năng, và vườn nho của người ngu dại.
I passed by the field of a lazy man, and by the vineyard of a foolish man,
31 Cỏ mọc um tùm, gai phủ giăng. Rào dậu điêu tàn nghiêng ngửa đổ.
and behold, it was entirely filled with nettles, and thorns had covered its surface, and the stonewall was destroyed.
32 Quan sát cảnh ấy, ta để ý, suy xét, và học được rằng:
When I had seen this, I laid it up in my heart, and by this example, I received discipline.
33 Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
You will sleep a little,” I said. “You will slumber briefly. You will fold your hands a little, so as to rest.
34 cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
And destitution will overtake you like a runner, and begging will overtake you like an armed man.”
