Châm Ngôn 23
1 Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quae apposita sunt ante faciem tuam:
2 Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
3 Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
4 Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
Noli laborare ut diteris: sed prudentiae tuae pone modum.
5 Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilae, et volabunt in caelum.
6 Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
7 Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, aestimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
8 Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
9 Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
11 Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
12 Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuae ad verba scientiae.
13 Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Tu virga percuties eum: et animam eius de inferno liberabis. (Sheol h7585)
15 Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint recta labia tua.
17 Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
Non aemuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
18 Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
quia habebis spem in novissimo, et praestolatio tua non auferetur.
19 Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
20 Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
21 vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, laetabitur in eo.
25 Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quae genuit te.
26 Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
Praebe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
27 Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
28 Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
Cui vae? cuius patri vae? cui rixae? cui foveae? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
32 Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
35 Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”
et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
