Châm Ngôn 23
1 Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
When thou sittest to eat with a ruler, Consider well what is before thee;
2 Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
For thou wilt put a knife to thy throat, If thou art a man given to appetite!
3 Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
Long not for his dainties. For they are deceitful meat.
4 Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
Toil not to become rich; Cease from this, thy wisdom.
5 Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
Wilt thou let thine eyes fly toward them? They are gone! For riches truly make to themselves wings; They fly away like the eagle toward heaven.
6 Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
Eat not the bread of him that hath an evil eye, And long not for his dainties;
7 Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
For as he thinketh in his heart, so is he. “Eat and drink!” saith he to thee; But his heart is not with thee.
8 Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
The morsel, which thou hast eaten, thou shalt vomit up; And thou wilt have thrown away thy sweet words.
9 Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
Speak not in the ears of a fool; For he will despise the wisdom of thy words.
10 Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
Remove not the ancient landmark, And enter not into the fields of the fatherless!
11 Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
For their avenger is mighty; He will maintain their cause against thee.
12 Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
Apply thy heart to instruction, And thine ears to the words of knowledge.
13 Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
Withhold not correction from a child; If thou beat him with the rod, he will not die.
Beat him thyself with the rod, And thou shalt rescue him from the underworld. (Sheol h7585)
15 Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
My son, if thy heart be wise, My heart shall rejoice, even mine;
16 Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
Yea, my reins shall exult, When thy lips speak right things.
17 Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
Let not thy heart envy sinners, But continue thou in the fear of the LORD all the day long;
18 Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
For surely there shall be a reward, And thine expectation shall not be cut off.
19 Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
Hear thou, my son, and be wise; And let thy heart go forward in the way!
20 Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
Be not thou among winebibbers, And riotous eaters of flesh;
21 vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
For the drunkard and the glutton shall come to poverty, And drowsiness will clothe a man with rags.
22 Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she is old.
23 Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
Buy the truth, and sell it not; Buy wisdom and instruction and understanding.
24 Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
The father of a righteous man shall greatly rejoice; Yea, he who begetteth a wise child shall have joy in him.
25 Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
Let thy father and thy mother have joy; Yea, let her that bore thee rejoice!
26 Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
My son, give me thy heart, And let thine eyes observe my ways!
27 Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
For a harlot is a deep ditch; Yea, a strange woman is a narrow pit.
28 Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
Like a robber she lieth in wait, And increaseth the treacherous among men.
29 Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
Who hath woe? Who hath sorrow? Who contentions? Who anxiety? Who wounds without cause? Who dimness of eyes?
30 Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
They that tarry long at the wine; They that go in to seek mixed wine.
31 Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
Look not thou upon the wine when it is red, When it sparkleth in the cup, When it goeth down smoothly.
32 Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
At the last it biteth like a serpent, And stingeth like an adder.
33 Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
Thine eyes will look upon strange women, And thy heart will utter perverse things.
34 Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
Yea, thou shalt be as one that lieth down in the midst of the sea, And as one that lieth down upon the top of a mast.
35 Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”
They have stricken me [[shalt thou say]], —I suffered no pain! They have beaten me, —I felt it not! When shall I awake? I will seek it yet again.
