Châm Ngôn 23
1 Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you;
2 Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
put a knife to your throat, if you are a man given to appetite.
3 Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
Do not be desirous of his dainties, seeing they are deceitful food.
4 Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
Do not weary yourself to be rich. In your wisdom, show restraint.
5 Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
Why do you set your eyes on that which is not? For it certainly sprouts wings like an eagle and flies in the sky.
6 Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
Do not eat the food of him who has a stingy eye, and do not crave his delicacies:
7 Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
for as he thinks about the cost, so he is. "Eat and drink." he says to you, but his heart is not with you.
8 Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
The morsel which you have eaten you shall vomit up, and lose your good words.
9 Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
Do not speak in the ears of a fool, for he will despise the wisdom of your words.
10 Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
Do not move the ancient boundary stone. Do not encroach on the fields of the fatherless:
11 Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
for their Defender is strong. He will plead their case against you.
12 Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
13 Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
Do not withhold correction from a child. If you punish him with the rod, he will not die.
Punish him with the rod, and save his soul from Sheol. (Sheol h7585)
15 Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
My son, if your heart is wise, then my heart will be glad, even mine:
16 Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
yes, my heart will rejoice, when your lips speak what is right.
17 Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
Do not let your heart envy sinners; but rather fear the LORD all the day long.
18 Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
For surely there is a future, and your hope will not be cut off.
19 Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
Listen, my son, and be wise, and keep your heart on the right path.
20 Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
Do not be among ones drinking too much wine, or those who gorge themselves on meat:
21 vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
for the drunkard and the glutton shall become poor; and drowsiness clothes them in rags.
22 Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
Listen to your father who gave you life, and do not despise your mother when she is old.
23 Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
Buy the truth, and do not sell it. Get wisdom, discipline, and understanding.
24 Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
The father of the righteous has great joy. Whoever fathers a wise child delights in him.
25 Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
Let your father and your mother be glad. Let her who bore you rejoice.
26 Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
My son, give me your heart; and let your eyes keep in my ways.
27 Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
For a prostitute is a deep pit; and a wayward wife is a narrow well.
28 Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
Yes, she lies in wait like a robber, and increases the unfaithful among men.
29 Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
Who has woe? Who has sorrow? Who has strife? Who has complaints? Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?
30 Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
Those who stay long at the wine; those who go to seek out mixed wine.
31 Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
Do not look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
32 Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
In the end, it bites like a serpent, and poisons like a viper.
33 Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
Your eyes will see strange things, and your mind will imagine confusing things.
34 Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
Yes, you will be as he who lies down in the midst of the sea, or as he who lies on top of the rigging:
35 Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”
"They hit me, and I was not hurt. They beat me, and I do not feel it. When will I wake up? I can do it again. I can find another."
