Châm Ngôn 23
1 Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
If you sit to sup at the table of a prince, consider attentively the things set before you:
2 Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
and apply your hand, knowing that it behoves you to prepare such [meats]: but if you are very insatiable,
3 Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
desire not his provisions; for these belong to a false life.
4 Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
If you are poor, measure not yourself with a rich man; but refrain yourself in your wisdom.
5 Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
If you should fix your eye upon him, he will disappear; for wings like an eagle's are prepared for him, and he returns to the house of his master.
6 Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
Sup not with an envious man, neither desire you his meats:
7 Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
so he eats and drinks as if any one should swallow a hair, and do not bring him in to yourself, nor eat your morsel with him:
8 Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
for he will vomit it up, and spoil your fair words.
9 Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
Say nothing in the ears of a fool, lest at any time he sneer at your wise words.
10 Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
Remove not the ancient landmarks; and enter not upon the possession of the fatherless:
11 Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
for the Lord is their redeemer; he is mighty, and will plead their cause with you.
12 Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
Apply your heart to instruction, and prepare your ears for words of discretion.
13 Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
Refrain not from chastening a child; for if you beat him with the rod, he shall not die.
For you shall beat him with the rod, and shall deliver his soul from death. (Sheol h7585)
15 Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
Son, if your heart be wise, you shall also gladden my heart;
16 Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
and your lips shall converse with my lips, if they be right.
17 Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the Lord all the day.
18 Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
For if you should keep these things, you shall have posterity; and your hope shall not be removed.
19 Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
Hear, [my] son, and be wise, and rightly direct the thoughts of your heart.
20 Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
Be not a wine-bibber, neither continue long at feasts, and purchases of flesh:
21 vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
for every drunkard and whoremonger shall be poor; and every sluggard shall clothe himself with tatters and ragged garments.
22 Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
Listen, [my] son, to your father which begot you, and despise not [your mother] because she is grown old.
23 Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
24 Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
A righteous father brings up [his children] well; and his soul rejoices over a wise son.
25 Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
Let your father and your mother rejoice over you, and let her that bore you be glad.
26 Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
[My] son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.
27 Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
For a strange house is a vessel full of holes; and a strange well is narrow.
28 Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
For such a one shall perish suddenly; and every transgressor shall be cut off.
29 Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
Who [has] woe? who trouble? who [has] quarrels? and who vexations and disputes? who [has] bruises without a cause? whose eyes are livid?
30 Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
Are not those of them that stay long at wine? [are] not [those] of them that haunt [the places] where banquets are? Be not drunk with wine; but converse with just men, and converse [with them] openly.
31 Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
For if you should set your eyes on bowls and cups, you shall afterwards go more naked than a pestle.
32 Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
But at last [such a one] stretches himself out as one struck by a serpent, and venom is diffused through him as by a horned serpent.
33 Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
Whenever your eyes shall behold a strange woman, then your mouth shall speak perverse things.
34 Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
And you shall lie as in the midst of the sea, and as a pilot in a great storm.
35 Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”
And you shall say, They struck me, and I was not pained; and they mocked me, and I knew it not: when will it be morning, that I may go and seek those with whom I may go in company?
