Châm Ngôn 23
1 Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
When you sit down to eat with a leader, pay close attention to what has been set before your face,
2 Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
and put a knife to your throat, if, in such a way, you could hold your soul in your own power.
3 Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
Do not desire his foods, in which is the bread of deceit.
4 Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
Do not be willing to labor so that you may be enriched. But set limits by your prudence.
5 Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
Do not raise your eyes toward wealth that you are not able to have. For they will make themselves wings, like those of an eagle, and they will fly in the sky.
6 Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
Do not eat with an envious man, and do not desire his foods.
7 Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
For, like a seer and an interpreter of dreams, he presumes what he does not know. “Eat and drink,” he will say to you; and his mind is not with you.
8 Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
The foods that you had eaten, you will vomit up. And you will lose the beauty in your words.
9 Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
Do not speak into the ears of the unwise. They will despise the doctrine of your eloquence.
10 Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
Do not touch the boundaries of little ones, and do not enter into the field of the fatherless.
11 Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
For their close relative is strong, and he will judge their case against you.
12 Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
Let your heart enter into doctrine, and let your ears enter into words of knowledge.
13 Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
Do not be willing to take away discipline from a child. For if you strike him with the rod, he will not die.
You will strike him with the rod, and so shall you deliver his soul from Hell. (Sheol h7585)
15 Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
My son, if your soul will become wise, my heart will be glad with you.
16 Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
And my temperament will exult, when your lips will have spoken what is upright.
17 Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
Let not your heart compete with sinners. But be in the fear of the Lord all day long.
18 Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
For you will have hope in the end, and your expectation will not be taken away.
19 Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
Listen, my son, and be wise, and direct your soul along the way.
20 Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
Do not be willing to be in the feasts of great drinkers, nor in the carousings of those who gather to feed on flesh.
21 vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
For those who waste time drinking, and who surrender themselves to symbols, will be consumed. And those who sleep will be clothed in rags.
22 Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
Listen to your father, who conceived you. And do not despise your mother, when she is old.
23 Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
Purchase truth, and do not sell wisdom, or doctrine, or understanding.
24 Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
The father of the just exults in gladness; he who has conceived the wise will rejoice in him.
25 Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
Let your father and your mother be joyful, and may she who conceived you exult.
26 Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
My son, offer me your heart, and let your eyes keep to my ways.
27 Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
For a loose woman is a deep pit, and a foreign woman is a constricted well.
28 Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
She lies in wait along the way like a robber. And the incautious one whom she sees, she will put to death.
29 Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
Who has woe? Whose father has woe? Who has quarrels? Who falls into pits? Who has wounds without cause? Who has watery eyes?
30 Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
Is it not those who linger over wine, and who strive to be drinking from their cups?
31 Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
Do not gaze into the wine when it turns gold, when its color shines in the glass. It enters pleasantly,
32 Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
but in the end, it will bite like a snake, and it will spread poison like a king of snakes.
33 Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
Your eyes will see women who are outsiders, and your heart will utter perversities.
34 Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
And you will be like someone sleeping in the middle of the sea, and like a pilot, fast asleep, who has lost his hold on the helm.
35 Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”
And you will say: “They have beaten me, but I did not feel pain. They have dragged me, and I did not realize it. When will I awaken and find more wine?”
