Châm Ngôn 22
1 Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.
2 Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
The rich and the poor have this in common: The LORD is the maker of them all.
3 Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
The shrewd see danger and take cover, but the naive keep on going and suffer for it.
4 Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
The result of humility and the fear of the LORD is wealth, honor, and life.
5 Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
Thorns and snares are in the path of the wicked: whoever guards his soul stays from them.
6 Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
Train a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
7 Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.
8 Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will fail. God blesses a cheerful and generous person, but the vanity of his deeds he will bring to an end.
9 Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
He who has a generous eye will be blessed; for he shares his food with the poor.
10 Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.
11 Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king's friend.
12 Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
The eyes of the LORD watch over knowledge; but he frustrates the words of the unfaithful.
13 Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
The sluggard says, "There is a lion outside. I will be killed in the streets."
14 Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
The mouth of an adulteress is a deep pit: he who is under the LORD's wrath will fall into it.
15 Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
Folly is bound up in the heart of a child: the rod of discipline drives it far from him.
16 Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.
17 Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
The words of the wise: Incline your ear and hear my words, and apply your heart to my instruction.
18 Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
That your trust may be in the LORD, I teach you today, even you.
20 Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
Haven't I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,
21 Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?
22 Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
Do not exploit the poor, because he is poor; and do not crush the needy in court;
23 Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
for the LORD will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.
24 Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
Do not befriend a hot-tempered man, and do not associate with one who harbors anger:
25 để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
lest you learn his ways, and ensnare your soul.
26 Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
Do not be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.
27 Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
If you do not have means to pay, why should he take away your bed from under you?
28 Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
Do not move the ancient boundary stone, which your fathers have set up.
29 Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won't serve obscure men.
