Châm Ngôn 22
1 Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
A good name is preferable to abundant riches, and good grace, to silver and to gold.
2 Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
The rich and poor meet together: the Lord is the maker them all.
3 Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
The prudent foreseeth the evil, and hideth himself; but the simple pass on, and are punished.
4 Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
The reward of humility [and] the fear of the Lord are riches and honor, and life.
5 Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
Thorns and snares are on the way of a perverse man: he that doth guard his soul will keep far from them.
6 Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
Train up the lad in accordance with his course: even when he groweth old, will he not depart from it.
7 Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
A rich man ruleth over the poor, and the borrower is servant to the man that lendeth.
8 Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
He that soweth injustice will reap wrong-doing; and the rod of God's wrath will not fail.
9 Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
A man of a benevolent eye will indeed be blessed; for he giveth of his bread to the poor.
10 Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
Drive away the scorner, and strife will go off; and then will cease contention and dishonor.
11 Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
He that loveth with a pure heart, and hath grace on his lips, will have the king as his friend.
12 Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
The eyes of the Lord guard knowledge, and he overturneth the words of the treacherous.
13 Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
The slothful saith, There is a lion without, in the midst of the streets shall I be murdered.
14 Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
A deep pit is the mouth of adulterous women: he that hath obtained the indignation of the Lord will fall thereinto.
15 Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
When folly is bound fast to the heart of a lad, the rod of correction must remove it far from him.
16 Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
He that oppresseth the poor to increase his riches, [must at length] give to the rich, and come only to want.
17 Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
Incline thy ear, and hear the words of the wise, and apply thy heart unto my knowledge.
18 Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
For it is a pleasant thing if thou keep them within thy bosom, if they be altogether firmly seated upon thy lips.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
That thy trust may be in the Lord, have I made them known to thee this day, yea, even to thee.
20 Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
Have not I written for thee excellent things in counsels and knowledge,
21 Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
That I might make thee know rectitude, the sayings of truth; that thou mightest bring back answers of truth to those that send thee?
22 Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
Rob not the poor, because he is poor, neither crush the afflicted in the gate;
23 Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
For the Lord will plead their cause, and despoil the life of those that despoil them.
24 Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
Make no friendship with a man given to anger; and with a man of fury thou must have no intercourse:
25 để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
Lest thou learn his ways, and get a snare for thy own soul.
26 Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
Be not one of those that pledge their hand, or of those that are sureties for debts.
27 Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
If thou have nothing to pay, why should he take away thy bed from under thee?
28 Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
Remove not the ancient landmark, which thy fathers have established.
29 Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
Seest thou a man that is diligent in his work? before kings may he place himself: let him not place himself before obscure men.
