Châm Ngôn 22
1 Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
A GOOD name is rather to be chosen than great riches, and loving favor rather than silver and gold.
2 Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
The rich and poor meet together: the LORD is the maker of them all.
3 Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
A prudent man foresees the evil, and hides himself: but the simple pass on, and are punished.
4 Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
By humility and the fear of the LORD are riches, and honor, and life.
5 Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
Thorns and snares are in the way of the fraudulent: he that does keep his soul shall be far from them.
6 Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
Train up a child in the way he should go: and when he is old, he will not depart from it.
7 Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
The rich rules over the poor, and the borrower is servant to the lender.
8 Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
He that sows iniquity shall reap vanity: and the rod of his anger shall fail.
9 Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
He that has a bountiful eye shall be blessed; for he gives of his bread to the poor.
10 Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
Cast out the scorner, and contention shall go out; yes, strife and reproach shall cease.
11 Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
He that loves pureness of heart, for the grace of his lips the king shall be his friend.
12 Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
The eyes of the LORD preserve knowledge, and he overthrows the words of the transgressor.
13 Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
The slothful man says, There is a lion without, I shall be slain in the streets.
14 Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
The mouth of strange women is a deep pit: he that is abhorred of the LORD shall fall therein.
15 Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
Foolishness is bound in the heart of a child; but the rod of correction shall drive it far from him.
16 Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
He that oppresses the poor to increase his riches, and he that gives to the rich, shall surely come to want.
17 Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
Bow down your ear, and hear the words of the wise, and apply your heart to my knowledge.
18 Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
For it is a pleasant thing if you keep them within you; they shall with be fitted in your lips.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
That your trust may be in the LORD, I have made known to you this day, even to you.
20 Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
Have not I written to you excellent things in counsels and knowledge,
21 Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
That I might make you know the certainty of the words of truth; that you might answer the words of truth to them that send to you?
22 Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
Rob not the poor, because he is poor: neither oppress the afflicted in the gate:
23 Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
For the LORD will plead their cause, and spoil the soul of those that spoiled them.
24 Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
Make no friendship with an angry man; and with a furious man you shall not go:
25 để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
Lest you learn his ways, and get a snare to your soul.
26 Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
Be not you one of them that strike hands, or of them that are sureties for debts.
27 Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
If you have nothing to pay, why should he take away your bed from under you?
28 Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
Remove not the ancient landmark, which your fathers have set.
29 Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
See you a man diligent in his business? he shall stand before kings; he shall not stand before mean men.
