Châm Ngôn 22
1 Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
A good name is to be chosen aboue great riches, and louing fauour is aboue siluer and aboue golde.
2 Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
The rich and poore meete together: the Lord is the maker of them all.
3 Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
A prudent man seeth the plague, and hideth himselfe: but the foolish goe on still, and are punished.
4 Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
The rewarde of humilitie, and the feare of God is riches, and glory, and life.
5 Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
Thornes and snares are in the way of the frowarde: but he that regardeth his soule, will depart farre from them.
6 Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
Teache a childe in the trade of his way, and when he is olde, he shall not depart from it.
7 Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
The rich ruleth the poore, and the borower is seruant to the man that lendeth.
8 Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
He that soweth iniquitie, shall reape affliction, and the rodde of his anger shall faile.
9 Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
He that hath a good eye, he shalbe blessed: for he giueth of his bread vnto the poore.
10 Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
Cast out the scorner, and strife shall go out: so contention and reproche shall cease.
11 Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
Hee that loueth purenesse of heart for the grace of his lippes, the King shalbe his friend.
12 Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
The eyes of the Lord preserue knowledge: but hee ouerthroweth the wordes of the transgressour.
13 Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
The slouthfull man saith, A lyon is without, I shall be slaine in the streete.
14 Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
The mouth of strage women is as a deepe pit: he with whom the Lord is angry, shall fall therein.
15 Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
Foolishnesse is bounde in the heart of a childe: but the rodde of correction shall driue it away from him.
16 Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
Hee that oppresseth the poore to increase him selfe, and giueth vnto the riche, shall surely come to pouertie.
17 Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
Incline thine eare, and heare the wordes of the wise, and apply thine heart vnto my knowledge.
18 Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
For it shalbe pleasant, if thou keepe them in thy bellie, and if they be directed together in thy lippes.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
That thy confidence may be in the Lord, I haue shewed thee this day: thou therefore take heede.
20 Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
Haue not I written vnto thee three times in counsels and knowledge,
21 Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
That I might shewe thee the assurance of the wordes of trueth to answere the wordes of trueth to them that sende to thee?
22 Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
Robbe not the poore, because hee is poore, neither oppresse the afflicted in iudgement.
23 Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
For the Lord will defende their cause, and spoyle the soule of those that spoyle them.
24 Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
Make no friendship with an angrie man, neither goe with the furious man,
25 để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
Least thou learne his wayes, and receiue destruction to thy soule.
26 Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
Be not thou of them that touch the hand, nor among them that are suretie for debts.
27 Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
If thou hast nothing to paye, why causest thou that he should take thy bed from vnder thee?
28 Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
Thou shalt not remooue the ancient bounds which thy fathers haue made.
29 Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
Thou seest that a diligent man in his businesse standeth before Kings, and standeth not before the base sort.
