Châm Ngôn 22
1 Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
A good name is better than many riches. And good esteem is above silver and gold.
2 Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
The rich and poor have met one another. The Lord is the maker of them both.
3 Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
The clever saw evil and hid himself. The innocent continued on and was afflicted with damage.
4 Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
The end of moderation is the fear of the Lord, riches and glory and life.
5 Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
Weapons and swords are on the way of the perverse. But he who guards his own soul withdraws far from them.
6 Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
The proverb is: A youth is close to his way; even when he is old, he will not withdraw from it.
7 Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
The rich rule over the poor. And the borrower is servant to the lender.
8 Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
Whoever sows iniquity will reap evils, and by the rod of his own wrath he will be consumed.
9 Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
Whoever is inclined to mercy shall be blessed, for from his bread he has given to the poor. Whoever gives gifts will acquire victory and honor. But he carries away the soul of the receiver.
10 Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
Cast out the one who ridicules, and conflict will go out with him, and accusations and insults will cease.
11 Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
Whoever loves cleanness of heart, because of the grace of his lips, will have the king as his friend.
12 Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
The eyes of the Lord watch over knowledge. And the words of the iniquitous are supplanted.
13 Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
The lazy one says: “There is a lion outside. I might be slain in the midst of the streets.”
14 Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
The mouth of a foreign woman is a deep pit; the Lord was angry with him who will fall into it.
15 Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
Foolishness has been bound to the heart of a child, and a rod of discipline shall cause it to flee.
16 Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
Whoever slanders the poor, so as to augment his own riches, will give it away to one who is richer, and will be in need.
17 Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
Incline your ear, and listen to the words of the wise. Then apply your heart to my doctrine.
18 Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
It shall be beautiful to you, if you preserve it in your inner self, and it shall overflow from your lips,
19 Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
so that your confidence may be in the Lord. Therefore, I also have revealed it to you this day.
20 Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
Behold, I have written it for you in three ways, and with meditations and knowledge,
21 Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
so that I might reveal to you, firmly and with words of truth, in order to respond about these things to those who sent you.
22 Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
Do not act with violence toward the pauper because he is poor. And do not weary the needy at the gate.
23 Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
For the Lord will judge his case, and he will pierce those who have pierced his soul.
24 Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
Do not be willing to be a friend to an angry man, and do not walk with a furious man,
25 để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
lest perhaps you learn his ways, and take up a stumbling block to your soul.
26 Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
Do not be willing to be with those who certify with their hands, and who offer themselves as a guarantee against debts.
27 Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
For if you do not have the means to restore, what reason should there be for him to take the covering from your bed?
28 Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
Do not cross beyond the ancient limits that your fathers have set.
29 Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
Have you seen a man swift in his work? He shall stand in the sight of kings, and not before those who are disreputable.
