Châm Ngôn 22
1 Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
A good name is more to be desired than great wealth, and to be respected is better than silver and gold.
2 Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
The man of wealth and the poor man come face to face: the Lord is the maker of them all.
3 Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
The sharp man sees the evil and takes cover: the simple go straight on and get into trouble.
4 Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
The reward of a gentle spirit and the fear of the Lord is wealth and honour and life.
5 Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
Thorns and nets are in the way of the twisted: he who keeps watch over his soul will be far from them.
6 Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
If a child is trained up in the right way, even when he is old he will not be turned away from it.
7 Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
The man of wealth has rule over the poor, and he who gets into debt is a servant to his creditor.
8 Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
By planting the seed of evil a man will get in the grain of sorrow, and the rod of his wrath will be broken.
9 Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
He who is kind will have a blessing, for he gives of his bread to the poor.
10 Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
Send away the man of pride, and argument will go out; truly fighting and shame will come to an end.
11 Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
He whose heart is clean is dear to the Lord; for the grace of his lips the king will be his friend.
12 Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
The eyes of the Lord keep knowledge, but by him the acts of the false man will be overturned.
13 Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
The hater of work says, There is a lion outside: I will be put to death in the streets.
14 Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
The mouth of strange women is a deep hole: he with whom the Lord is angry will go down into it.
15 Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
Foolish ways are deep-seated in the heart of a child, but the rod of punishment will send them far from him.
16 Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
He who is cruel to the poor for the purpose of increasing his profit, and he who gives to the man of wealth, will only come to be in need.
17 Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
Let your ear be bent down for hearing my words, and let your heart give thought to knowledge.
18 Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
For it is a delight to keep them in your heart, to have them ready on your lips.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
So that your faith may be in the Lord, I have made them clear to you this day, even to you.
20 Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
Have I not put in writing for you thirty sayings, with wise suggestions and knowledge,
21 Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
To make you see how certain are true words, so that you may give a true answer to those who put questions to you?
22 Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
Do not take away the property of the poor man because he is poor, or be cruel to the crushed ones when they come before the judge:
23 Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
For the Lord will give support to their cause, and take the life of those who take their goods.
24 Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
Do not be friends with a man who is given to wrath; do not go in the company of an angry man:
25 để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
For fear of learning his ways and making a net ready for your soul.
26 Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
Be not one of those who give their hands in an agreement, or of those who make themselves responsible for debts:
27 Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
If you have nothing with which to make payment, he will take away your bed from under you.
28 Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
Let not the old landmark be moved which your fathers have put in place.
29 Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
Have you seen a man who is expert in his business? he will take his place before kings; his place will not be among low persons.
