Châm Ngôn 20
1 Rượu xúi người nhạo báng, thức uống say gây tiếng ồn. Ai để rượu hành là người mất khôn.
Wine is a mocker, and beer is a brawler. Whoever is led astray, intoxicated, unintentional sin ·error·by them is not wise.
2 Vua thịnh nộ như sư tử rống; làm vua giận là hại chính mình!
The terror of a king is like the roaring of a lion. He who provokes him to anger sins ·deviates (from the standard goal)· against his own life.
3 Tránh được tranh cạnh là điều vinh dự; chỉ dại dột mới sinh sự cãi nhau.
It is kavod ·weighty glory· for a man to keep aloof from strife; but every fool will be quarreling.
4 Người lười biếng không cày lúc mùa đông, đến mùa gặt đi xin, chẳng được gì.
The sluggard will not plow by reason of the winter; therefore he shall begin harvest, and have nothing.
5 Mưu kế lòng người như giếng nước sâu, người thông sáng chỉ việc múc lấy.
Counsel in the heart of man is like deep water; but a man of understanding will draw it out.
6 Bao nhiêu người khoe nhân khoe nghĩa, nhưng kiếm đâu ra một người trung thành.
Many men claim to be men of chesed ·loving-kindness·, but who can find a faithful man?
7 Một người ngay có lòng chân thật; để lại phước lành cho cháu cho con.
A upright man walks in integrity. Blessed are his children after him.
8 Vua ngồi xử đoán, mắt tinh vi, phân biệt sàng sảy điều gian ác.
A king who sits on the throne of judgment scatters away all evil with his eyes.
9 Ai dám bảo: “Tôi có lòng trong sạch, lương tâm tôi đã tẩy sạch tội rồi”?
Who can say, “I have made my heart pure. I am clean and without habitual sin ·missing the mark·?”
10 Người dùng cân lường gian trá— bị Chúa Hằng Hữu miệt khinh.
Differing weights and differing measures, both of them alike are an abomination to Adonai.
11 Dù còn niên thiếu, tính tình đã bộc lộ, qua hành vi, biết nó thật hay không.
Even a child makes himself known by his doings, whether his work is pure, and whether it is right.
12 Tai để nghe và mắt nhìn thấy— ấy là quà Chúa Hằng Hữu ban cho.
The sh'ma ·hearing obeying· ear, and the seeing eye, Adonai has made even both of them.
13 Mê ngủ quá, con sẽ nên nghèo khó. Siêng năng lên, con sẽ được no nê.
Don’t 'ahav ·affectionately love· sleep, lest you come to poverty. Open your eyes, and you shall be satisfied with bread.
14 Người mua luôn miệng chê: “Xấu, Xấu!” Trên đường về lại tự khen mình.
“It’s no good, it’s no good,” says the buyer; but when he is gone his way, then he boasts.
15 Vàng bạc ngọc ngà không khó kiếm, nhưng lời khôn ngoan quý giá biết bao.
There is gold and abundance of rubies; but the lips of knowledge are a rare jewel.
16 Phải nắm áo hắn vì hắn bảo lãnh cho người không quen, Hãy giữ vật làm tin vì hắn bảo lãnh cho đàn bà xa lạ.
Take the garment of one who puts up collateral for a stranger; and hold him in pledge for a wayward woman.
17 Bánh gian lận mới ăn thì ngon ngọt, nhưng vào miệng rồi, thành sỏi đá chai khô.
Fraudulent food is sweet to a man, but afterwards his mouth is filled with gravel.
18 Chỉ nhờ hội bàn mới thành kế hoạch; khi có cao kiến mới động binh đao.
Plans are established by advice; by wise guidance you wage war!
19 Người mách lẻo tiết lộ điều bí mật, con đừng nên giao dịch với người hở môi.
He who goes about as a tale-bearer reveals secrets; therefore don’t keep company with him who opens wide his lips.
20 Ngọn đèn của người chửi cha mắng mẹ, phụt tắt đi giữa đêm tối âm u.
Whoever curses his father or his mother, his lamp candle shall be put out in blackness of darkness.
21 Gia tài hưởng hấp tấp, phước hạnh chẳng bền lâu.
An inheritance quickly gained at the beginning, won’t be blessed in the end.
22 Đừng vội nói: “Thù tôi, tôi trả.” Nhưng hãy chờ Chúa Hằng Hữu giải cứu cho.
Don’t say, “I will pay back evil.” Wait for Adonai, and he will save you.
23 Trái cân non, chiếc cân giả, cả hai đều bị Chúa Hằng Hữu ghét bỏ.
Adonai detests differing weights, and dishonest scales are not pleasing.
24 Chúa Hằng Hữu dẫn đưa từng bước một, là người trần, ai hiểu được đường mình?
A man’s steps are from Adonai; how then can man understand his way?
25 Khấn nguyện với Đức Chúa Trời mà không suy xét là cạm bẫy cho chính mình.
It is a snare to a man to make a rash dedication, then later to consider his vows.
26 Vua khôn ngoan áp dụng trọng hình, tẩy thanh phường gian tà.
A wise king winnows out the wicked, and drives the threshing wheel over them.
27 Tâm linh con người là ngọn đèn của Chúa Hằng Hữu, soi thấu đến những nơi sâu kín trong lòng.
The spirit of man is Adonai’s lamp candle, searching all his innermost parts.
28 Chỉ có lòng bác ái, chân thành, độ lượng, mới bảo đảm được ngôi nước quân vương.
Chesed ·Loving-kindness· and faithfulness keep the king safe. His throne is sustained by chesed ·loving-kindness·.
29 Trai tráng nhờ sức mạnh được vẻ vang; bậc lão thành vinh quang vì tóc bạc.
The glory of young men is their strength. The splendor of old men is their gray hair.
30 Những thương tích làm sạch điều ác, còn roi vọt làm tinh khiết tấm lòng.
Wounding blows cleanse away evil, and beatings purge the innermost parts.
