Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
para conocer la sabiduría y la instrucción; para discernir las palabras del entendimiento;
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
para recibir instrucción en el trato sabio, en la rectitud, la justicia y la equidad;
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
para dar prudencia a los simples, conocimiento y discreción al joven —
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
para que el sabio escuche y aumente su aprendizaje; para que el hombre de entendimiento alcance el sano consejo;
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
para entender un proverbio y parábolas, las palabras y acertijos de los sabios.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
El temor a Yahvé es el principio del conocimiento, pero los necios desprecian la sabiduría y la instrucción.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
Hijo mío, escucha la instrucción de tu padre, y no abandones las enseñanzas de tu madre;
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
pues serán una guirnalda que adornará tu cabeza, y cadenas alrededor del cuello.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
Hijo mío, si los pecadores te atraen no lo consienten.
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
Si dicen: “Ven con nosotros. Acechemos la sangre. Acechemos en secreto a los inocentes sin causa.
Que se los trague vivos como el Seol, y entero, como los que bajan a la fosa. (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
Encontraremos toda la riqueza valiosa. Llenaremos nuestras casas con el botín.
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
Echarán su suerte entre nosotros. Todos tendremos un bolso”—
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
hijo mío, no camines por el camino con ellos. Mantén tu pie fuera de su camino,
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
porque sus pies corren hacia el mal. Se apresuran a derramar sangre.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
Porque la red se tiende en vano a la vista de cualquier ave;
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
pero estos acechan su propia sangre. Acechan en secreto por sus propias vidas.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
Así son los caminos de todo aquel que tiene afán de lucro. Le quita la vida a sus dueños.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
La sabiduría llama en voz alta en la calle. Ella pronuncia su voz en las plazas públicas.
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
Llama a la cabeza de los lugares ruidosos. A la entrada de las puertas de la ciudad, pronuncia sus palabras:
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
“¿Hasta cuándo, simples, amaréis la sencillez? Cuánto tiempo se deleitarán los burladores en la burla, ¿y los tontos odian el conocimiento?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
Vuélvete ante mi reprimenda. Mira, derramaré mi espíritu sobre ti. Te daré a conocer mis palabras.
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
Porque te he llamado y te has negado; He extendido mi mano y nadie me ha hecho caso;
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
pero has ignorado todos mis consejos, y no quería ninguna de mis reprimendas;
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
Yo también me reiré de tu desastre. Me burlaré cuando la calamidad te alcance,
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
cuando la calamidad te alcanza como una tormenta, cuando tu desastre llega como un torbellino, cuando la angustia y la angustia se apoderan de ti.
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
Entonces me llamarán, pero no responderé. Me buscarán con ahínco, pero no me encontrarán,
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
porque odiaban el conocimiento, y no eligió el temor a Yahvé.
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
No querían ningún consejo mío. Despreciaron toda mi reprimenda.
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
Por eso comerán del fruto de su propio camino, y se llenan de sus propios esquemas.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
Porque la reincidencia de los simples los matará. La despreocupación de los tontos los destruirá.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
Pero el que me escuche habitará con seguridad, y estarán tranquilos, sin temor a sufrir daños”.
