Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
Dies sind die Sprüche Salomos, des Königs Israels, Davids Sohns,
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
zu lernen Weisheit und Zucht, Verstand,
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
Klugheit, Gerechtigkeit, Recht und Schlecht,
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
daß die Albernen witzig und die Jünglinge vernünftig und vorsichtig werden.
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
Wer weise ist, der höret zu und bessert sich; und wer verständig ist, der läßt ihm raten,
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
daß er vernehme die Sprüche und ihre Deutung, die Lehre der Weisen und ihre Beispiele.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
Des HERRN Furcht ist Anfang zu lernen. Die Ruchlosen verachten Weisheit und Zucht.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
Mein Kind gehorche der Zucht deines Vaters und verlaß nicht das Gebot deiner Mutter!
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
Denn solches ist ein schöner Schmuck deinem Haupt und eine Kette an deinem Halse.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
Mein Kind, wenn dich die bösen Buben locken, so folge nicht!
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
Wenn sie sagen: Gehe mit uns, wir wollen auf Blut lauern und den Unschuldigen ohne Ursache nachstellen;
wir wollen sie lebendig verschlingen wie die Hölle, und die Frommen, als die hinunter in die Grube fahren; (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
wir wollen groß Gut finden; wir wollen unsere Häuser mit Raube füllen;
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
wage es mit uns; es soll unser aller ein Beutel sein:
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
mein Kind, wandle den Weg nicht mit ihnen; wehre deinem Fuß von ihrem Pfad!
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
Denn ihre Füße laufen zum Bösen und eilen, Blut zu vergießen.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
Denn es ist vergeblich, das Netz auswerfen vor den Augen der Vögel.
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
Auch lauern sie selbst untereinander auf ihr Blut, und stellet einer dem andern nach dem Leben.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
Also tun alle Geizigen, daß einer dem andern das Leben nimmt.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
Die Weisheit klagt draußen und läßt sich hören auf den Gassen.
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
Sie ruft in der Tür am Tor vorne unter dem Volk; sie redet ihre Worte in der Stadt:
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
Wie lange wollt ihr Albernen albern sein und die Spötter Lust zu Spötterei haben und die Ruchlosen die Lehre hassen?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
Kehret euch zu meiner Strafe! Siehe, ich will euch heraussagen meinen Geist und euch meine Worte kundtun.
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
Weil ich denn rufe, und ihr weigert euch; ich recke meine Hand aus, und niemand achtet drauf,
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
und laßt fahren allen meinen Rat und wollt meiner Strafe nicht:
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
so will ich auch lachen in eurem Unfall und euer spotten, wenn da kommt, das ihr fürchtet,
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
wenn über euch kommt wie ein Sturm, das ihr fürchtet, und euer Unfall als ein Wetter, wenn über euch Angst und Not kommt.
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
Dann werden sie mir rufen, aber ich werde nicht antworten; sie werden mich frühe suchen und nicht finden.
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
Darum daß sie hasseten die Lehre und wollten des HERRN Furcht nicht haben,
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
wollten meines Rats nicht und lästerten alle meine Strafe,
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
so sollen sie essen von den Früchten ihres Wesens und ihres Rats satt werden.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
Das die Albernen gelüstet, tötet sie, und der Ruchlosen Glück bringt sie um.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
Wer aber mir gehorchet, wird sicher bleiben und genug haben und kein Unglück fürchten.
