Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
To know wisdom and instruction, to discern the words of understanding.
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
To receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity.
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
To give shrewdness to the inexperienced, knowledge and discretion to the young man.
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
A wise man will hear and increase in learning, and a man of understanding will attain to sound counsel.
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
To understand a proverb, and parables, the words and riddles of the wise.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
The fear of Jehovah is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and instruction.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
My son, listen to your father's instruction, and do not forsake your mother's teaching:
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
for they will be a garland to grace your head, and a necklace around your neck.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
My son, if sinners entice you, do not consent.
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
If they say, "Come with us, Let's lie in wait for blood; let's lurk secretly for the innocent without cause;
let's swallow them up alive like Sheol, and whole, like those who go down into the pit. (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
We'll find all valuable wealth. We'll fill our houses with spoil.
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
Throw in your lot with us. We'll all have one purse."
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
My son, do not walk in the way with them. Keep your foot from their path,
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
for their feet run to evil. They hurry to shed blood.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
For in vain is the net spread in the sight of any bird:
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
but these lie in wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
"How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
Turn at my reproof. Look, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you;
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind; when distress and anguish come on you.
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
Then will they call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me;
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah.
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm."
