Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
The Parables of Salomon the sonne of Dauid King of Israel,
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
To knowe wisdome, and instruction, to vnderstand ye wordes of knowledge,
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
To receiue instruction to do wisely, by iustice and iudgement and equitie,
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
To giue vnto the simple, sharpenesse of wit, and to the childe knowledge and discretion.
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
A wise man shall heare and increase in learning, and a man of vnderstanding shall attayne vnto wise counsels,
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
To vnderstand a parable, and the interpretation, the wordes of ye wise, and their darke sayings.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
The feare of the Lord is the beginning of knowledge: but fooles despise wisedome and instruction.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
My sonne, heare thy fathers instruction, and forsake not thy mothers teaching.
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
For they shalbe a comely ornament vnto thine head, and as chaines for thy necke.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
My sonne, if sinners doe intise thee, consent thou not.
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
If they say, Come with vs, we will lay waite for blood, and lie priuilie for the innocent without a cause:
We wil swallow them vp aliue like a graue euen whole, as those that goe downe into the pit: (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
We shall finde all precious riches, and fill our houses with spoyle:
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
Cast in thy lot among vs: we will all haue one purse:
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
My sonne, walke not thou in the way with them: refraine thy foote from their path.
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
For their feete runne to euill, and make haste to shed blood.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
Certainely as without cause the net is spred before the eyes of all that hath wing:
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
So they lay waite for blood and lie priuily for their liues.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
Such are the wayes of euery one that is greedy of gaine: he would take away the life of the owners thereof.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
Wisdome cryeth without: she vttereth her voyce in the streetes.
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
She calleth in the hye streete, among the prease in the entrings of the gates, and vttereth her wordes in the citie, saying,
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
O ye foolish, howe long will ye loue foolishnes? and the scornefull take their pleasure in scorning, and the fooles hate knowledge?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
(Turne you at my correction: loe, I will powre out my mind vnto you, and make you vnderstand my wordes)
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
Because I haue called, and ye refused: I haue stretched out mine hand, and none woulde regarde.
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
But ye haue despised all my counsell, and would none of my correction.
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
I will also laugh at your destruction, and mocke, when your feare commeth.
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
Whe your feare cometh like sudden desolation, and your destruction shall come like a whirle wind: whe affliction and anguish shall come vpon you,
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
Then shall they call vpon me, but I will not answere: they shall seeke me early, but they shall not finde me,
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
Because they hated knowledge, and did not chuse the feare of the Lord.
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
They would none of my counsell, but despised all my correction.
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
Therefore shall they eate of ye fruite of their owne way, and be filled with their owne deuises.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
For ease slaieth the foolish, and the prosperitie of fooles destroyeth them.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
But he that obeyeth me, shall dwell safely, and be quiet from feare of euill.
