Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
to receive the instruction of wisdom, righteousness and judgment, and equity;
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
to give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion.
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
He that is wise will hear, and will increase learning; and the intelligent will gain wise counsels:
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
to understand a proverb and an allegory, the words of the wise and their enigmas.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
The fear of Jehovah is the beginning of knowledge: fools despise wisdom and instruction.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
for they shall be a garland of grace unto thy head, and chains about thy neck.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
My son, if sinners entice thee, consent not.
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk secretly for the innocent without cause;
let us swallow them up alive as Sheol, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
we shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
cast in thy lot among us; we will all have one purse:
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
— my son, walk not in the way with them, keep back thy foot from their path;
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
for their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
For in vain the net is spread in the sight of anything which hath wings.
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
And these lay wait for their own blood; they lurk secretly for their own lives.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
So are the paths of every one that is greedy of gain: it taketh away the life of its possessors.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
Wisdom crieth without; she raiseth her voice in the broadways;
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
she calleth in the chief [place] of concourse, in the entry of the gates; in the city she uttereth her words:
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
How long, simple ones, will ye love simpleness, and scorners take pleasure in their scorning, and the foolish hate knowledge?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
Turn you at my reproof: behold, I will pour forth my spirit unto you, I will make known to you my words.
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
Because I have called, and ye refused; I have stretched out my hand, and no one regarded;
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
and ye have rejected all my counsel, and would none of my reproof:
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
I also will laugh in your calamity, I will mock when your fear cometh;
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
when your fear cometh as sudden destruction, and your calamity cometh as a whirlwind; when distress and anguish come upon you:
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
— then will they call upon me, but I will not answer; they will seek me early, and shall not find me.
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
Because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah;
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
they would none of my counsel, they despised all my reproof:
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
therefore shall they eat of the fruit of their way, and be filled with their own devices.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of the foolish shall cause them to perish.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
But whoso hearkeneth unto me shall dwell safely, and shall be at rest from fear of evil.
