Châm Ngôn 1
1 Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
These are the proverbs of Solomon son of David, king of Israel,
2 Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy, cùng phân biện được tri thức.
for gaining wisdom and discipline, for comprehending words of insight,
3 Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng, hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
and for receiving instruction in wise living and in righteousness, justice, and equity.
4 Để giúp người đơn sơ được sáng suốt, và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
To impart prudence to the simple and knowledge and discretion to the young,
5 Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn. Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
let the wise listen and gain instruction, and the discerning acquire wise counsel
6 nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
by understanding the proverbs and parables, the sayings and riddles of the wise.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức, chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but fools despise wisdom and discipline.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy. Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
Listen, my son, to your father’s instruction, and do not forsake the teaching of your mother.
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
For they are a garland of grace on your head and a pendant around your neck.
10 Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ, con đừng nghe theo!
My son, if sinners entice you, do not yield to them.
11 Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta. Rình rập và giết người! Lén hại người lương thiện vô tội!
If they say, “Come along, let us lie in wait for blood, let us ambush the innocent without cause,
let us swallow them alive like Sheol, and whole like those descending into the Pit. (Sheol h7585)
13 Ta sẽ lấy đủ mọi của báu. Chất của cướp đầy nhà.
We will find all manner of precious goods; we will fill our houses with plunder.
14 Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của; rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
Throw in your lot with us; let us all share one purse”—
15 Thì con ơi, đừng nghe theo họ! Chân con phải tránh xa đường họ đi.
my son, do not walk the road with them or set foot upon their path.
16 Vì họ nhanh chân theo điều ác. Vội vàng ra tay đổ máu.
For their feet run to evil, and they are swift to shed blood.
17 Khi người giăng lưới bắt chim, chim khôn bay thoát.
How futile it is to spread the net where any bird can see it!
18 Nhưng bọn người này tự giăng bẫy; rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
But they lie in wait for their own blood; they ambush their own lives.
19 Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa; lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
Such is the fate of all who are greedy, whose unjust gain takes the lives of its possessors.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường. Loan truyền khắp phố phường.
Wisdom calls out in the street, she lifts her voice in the square;
21 Kêu gọi nơi công cộng, tại cổng thành, trong đô thị:
in the main concourse she cries aloud, at the city gates she makes her speech:
22 “Hỡi người khờ dại, đến bao giờ ngươi mới thôi chìm đắm u mê? Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi? Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
“How long, O simple ones, will you love your simple ways? How long will scoffers delight in their scorn and fools hate knowledge?
23 Hãy đến và nghe ta sửa dạy. Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan để con thông suốt lời ta.
If you had repented at my rebuke, then surely I would have poured out my spirit on you; I would have made my words known to you.
24 Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan. Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
Because you refused my call, and no one took my outstretched hand,
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn hay chịu nghe lời ta quở trách.
because you neglected all my counsel, and wanted none of my correction,
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười! Và chế giễu khi các người kinh hãi—
in turn I will mock your calamity; I will sneer when terror strikes you,
27 khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba, khi tai ương xâm nhập như bão tố, và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
when your dread comes like a storm, and your destruction like a whirlwind, when distress and anguish overwhelm you.
28 Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời. Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
Then they will call on me, but I will not answer; they will earnestly seek me, but will not find me.
29 Chính vì họ thù ghét tri thức và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
For they hated knowledge and chose not to fear the LORD.
30 Họ không muốn nghe ta khuyên dạy và khinh bỉ mọi lời quở trách.
They accepted none of my counsel; they despised all my reproof.
31 Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình, lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
So they will eat the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối. Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
For the waywardness of the simple will slay them, and the complacency of fools will destroy them.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an, không lo tai họa.”
But whoever listens to me will dwell in safety, secure from the fear of evil.”
