Ma-thi-ơ 5
1 Thấy dân chúng tụ tập đông đúc, Chúa Giê-xu lên trên sườn núi ngồi xuống. Các môn đệ tụ tập chung quanh,
Now seeing the crowds He went up on the mountain, and upon His sitting down His disciples approached Him.
2 và Ngài bắt đầu dạy dỗ họ.
And opening His mouth He started teaching them, saying:
3 “Phước cho ai biết tâm linh mình nghèo khó, vì sẽ hưởng Nước Trời.
“Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of the heavens.
4 Phước cho người than khóc, vì sẽ được an ủi.
Blessed are those who mourn, for they will be comforted.
5 Phước cho người khiêm nhu, vì sẽ được đất đai.
Blessed are the meek, for they will inherit the earth.
6 Phước cho người khao khát điều công chính vì sẽ được thỏa mãn.
Blessed are those hungering and thirsting for righteousness, for they will be filled.
7 Phước cho người có lòng thương người, vì sẽ được Chúa thương xót.
Blessed are the merciful, for they will be shown mercy.
8 Phước cho lòng trong sạch, vì sẽ thấy Đức Chúa Trời.
Blessed are the pure in heart, for they will see God.
9 Phước cho người hòa giải, vì sẽ được gọi là con của Đức Chúa Trời.
Blessed are the peacemakers, for they will be called sons of God.
10 Phước cho ai chịu bức hại khi làm điều công chính, vì sẽ hưởng Nước Trời.
Blessed are those who have been persecuted on account of righteousness, for theirs is the kingdom of the heavens.
11 Phước cho các con khi bị người ta nhục mạ, bức hại, và vu cáo đủ điều, chỉ vì các con theo Ta.
“Blessed are you when they revile and persecute you, and speak all kinds of evil against you, lying, because of Me.
12 Các con nên hân hoan, mừng rỡ vì sẽ được giải thưởng lớn dành sẵn trên trời. Ngày xưa, các nhà tiên tri cũng từng bị bức hại như thế.”
Rejoice and exult, because your reward in the heavens is great, for so they persecuted the prophets who were before you.
13 “Các con là muối của đất; nếu các con đánh mất phẩm chất của mình, làm sao lấy lại được? Các con sẽ trở thành vô dụng, bị vứt bỏ và chà đạp như muối hết mặn.
You are the salt of the earth; but if the salt becomes insipid with what will it be salted? It is then good for nothing except to be thrown out and trampled down by the people.
14 Các con là ánh sáng của thế giới, như một thành phố sáng rực trên đỉnh núi cho mọi người nhìn thấy trong đêm tối.
You are the light of the world. A city located upon a hill cannot be hidden.
15 Không ai thắp đèn rồi đậy kín, nhưng đem đặt trên giá đèn để soi sáng mọi người trong nhà.
Nor do they light a lamp and place it under the hamper, but on the lampstand, and it shines on everything in the house.
16 Cũng thế, các con phải soi sáng cho mọi người, để họ thấy việc làm tốt đẹp của các con và ca ngợi Cha các con trên trời.”
So also let your light shine before the people, so that they may see your good works and may glorify your Father, who is in the heavens.
17 “Đừng tưởng Ta đến để hủy bỏ luật pháp và lời tiên tri. Không, Ta đến để hoàn thành luật pháp và thực hiện các lời tiên tri.
“Do not suppose that I came to destroy the Law or the Prophets; I did not come to destroy but to fulfill.
18 Ta nói quả quyết: Một khi trời đất vẫn còn thì không một chi tiết nào trong luật pháp bị xóa bỏ, trước khi mục đích luật pháp được hoàn thành.
For assuredly I say to you, until heaven and earth pass away, not one iota nor one tittle shall pass away from the Law until everything happens.
19 Người nào phạm điều răn nhỏ nhất và quyến rũ người khác làm theo là người hèn mọn nhất trong Nước Trời. Trái lại, người nào vâng giữ điều răn và dạy người khác làm theo là người lớn trong Nước Trời.
Therefore, whoever annuls one of the least of these commandments and teaches that to the people will be called least in the kingdom of the heavens; but whoever does and teaches them, he will be called great in the kingdom of the heavens.
20 Ta cảnh báo các con—nếu đức hạnh các con không khá hơn các thầy dạy luật và Pha-ri-si, các con sẽ không được vào Nước Trời.”
For I say to you that unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees you will absolutely not enter the kingdom of the heavens!
21 “Các con nghe người xưa nói: ‘Các ngươi không được giết người. Ai giết người phải bị đưa ra tòa xét xử.’
“You have heard that it was said to the ancients, ‘You shall not murder, so whoever murders will be liable to the judgment.’
22 Nhưng Ta phán: Người nào giận anh chị em mình cũng phải bị xét xử; người nào nặng lời nhiếc mắng anh chị em cũng phải ra tòa; người nào nguyền rủa anh chị em sẽ bị lửa địa ngục hình phạt. (Geenna g1067)
But I say to you that whoever gets angry with his brother without cause will be liable to the judgment. And whoever says to his brother, ‘Numbskull!’ will be liable to the council. But whoever says, ‘You absolute idiot!’ will be liable to hell fire. (Geenna g1067)
23 Vậy, khi các con dâng lễ vật trước bàn thờ trong Đền Thờ, chợt nhớ còn có điều bất hòa nào với anh chị em,
Therefore, if you bring your gift to the altar and there remember that your brother has something against you,
24 các con cứ để lễ vật trên bàn thờ, đi làm hòa với người đó, rồi hãy trở lại dâng lễ vật lên Đức Chúa Trời.
leave your gift there before the altar and go; first be reconciled with your brother and then, returning, offer your gift.
25 Khi có việc tranh chấp, nên tìm cách thỏa thuận với đối phương trước khi quá muộn; nếu không, họ sẽ đưa các con ra tòa, các con sẽ bị tống giam
Be agreeable to your adversary quickly, while you are on the way with him, lest the adversary hand you over to the judge, and the judge hand you over to the officer, and you be thrown into prison.
26 và ở tù cho đến khi trả xong đồng xu cuối cùng.”
Assuredly I say to you, you will by no means get out of there until you have paid the last penny.
27 “Các con có nghe luật pháp dạy: ‘Các ngươi không được ngoại tình.’
“You have heard that it was said, ‘You shall not commit adultery.’
28 Nhưng Ta phán: Người nào nhìn phụ nữ với con mắt thèm muốn là đã phạm tội ngoại tình trong lòng rồi.
But I say to you that whoever looks at a woman to lust for her has already committed adultery with her in his heart.
29 Nếu mắt bên phải gây cho các con phạm tội, cứ móc nó ném đi, vì thà chột mắt còn hơn cả thân thể bị ném vào hỏa ngục. (Geenna g1067)
So if your right eye is causing you to fall, tear it out and throw it away; because it is better for you that one of your members perish than that your whole body be thrown into hell. (Geenna g1067)
30 Nếu tay phải gây cho các con phạm tội, cứ cắt bỏ đi, vì thà cụt tay còn hơn cả thân thể bị sa vào hỏa ngục.” (Geenna g1067)
And if your right hand is causing you to fall, cut it off and throw it away; because it is better for you that one of your members perish than that your whole body be thrown into hell. (Geenna g1067)
31 “Các con có nghe luật pháp dạy: ‘Người nào ly dị vợ, phải trao cho vợ chứng thư ly dị.’
It was said, ‘Whoever divorces his wife, let him give her a certificate of divorce.’
32 Nhưng Ta phán: Nếu người nào ly dị không phải vì vợ gian dâm, là gây cho nàng phạm tội ngoại tình khi tái giá. Còn người nào cưới nàng cũng phạm tội ngoại tình.”
But I say to you that whoever divorces his wife, except for a case of fornication, causes her to commit adultery, and whoever marries a divorced woman commits adultery.
33 “Các con có nghe người xưa dạy: ‘Không được bội lời thề, nhưng phải làm trọn mọi điều thề nguyện với Chúa Hằng Hữu.’
“Again you have heard that it was said to the ancients: ‘You shall not swear falsely, but you shall perform your oaths to the Lord.’
34 Nhưng Ta phán cùng các con: Đừng bao giờ thề thốt! Đừng chỉ trời mà thề, vì là ngai Đức Chúa Trời,
But I say to you not to swear at all: neither by heaven, because it is God's throne;
35 đừng chỉ đất mà thề, vì là bệ chân Ngài; đừng chỉ thành Giê-ru-sa-lem mà thề vì là thành của Vua lớn.
nor by the earth, because it is a stool for His feet; nor by Jerusalem, because it is the city of the great King.
36 Cũng đừng chỉ đầu mình mà thề vì các con không thể thay đổi một sợi tóc thành đen hay trắng.
Nor shall you swear by your head, because you cannot make one hair white or black.
37 Nhưng chỉ nên nói: ‘Đúng’ hay ‘Không’ là đủ. Càng thề thốt càng chứng tỏ mình sai quấy.”
But let your word be ‘yes yes’, ‘no no’; for whatever is more than these is from the malignant one.
38 “Các con có nghe luật pháp dạy: ‘Người nào móc mắt người khác, phải bị móc mắt; ai đánh gãy răng người, phải bị đánh gãy răng.’
“You have heard that it was said: ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’
39 Nhưng Ta phán: Đừng chống cự người ác! Nếu các con bị tát má bên này, cứ đưa luôn má bên kia!
But I say to you not to resist the evildoer; but whoever slaps you on your right cheek, turn the other to him also.
40 Nếu có người kiện các con ra tòa để đoạt chiếc áo ngắn, cứ cho luôn áo dài.
“And if someone wants to sue you and take your tunic, let him have the cloak as well.
41 Nếu có ai bắt các con khuân vác một dặm đường, nên đi luôn hai dặm.
And whoever compels you to go one mile, go with him two.
42 Ai xin gì, cứ cho; ai mượn gì, đừng từ chối.”
Give to him who asks you, and do not turn away from him who wants to borrow from you.
43 “Các con có nghe luật pháp nói: ‘Yêu người lân cận’ và ghét người thù nghịch.
“You have heard that it was said: ‘You shall love your neighbor and hate your enemy.’
44 Nhưng Ta phán: Phải yêu kẻ thù, và cầu nguyện cho người bức hại các con.
But I say to you: love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,
45 Có như thế, các con mới xứng đáng làm con cái Cha trên trời. Vì Ngài ban nắng cho người ác lẫn người thiện, ban mưa cho người công chính lẫn người bất chính.
that you may prove to be sons of your Father in the heavens; for He makes His sun rise on the evil and on the good, and He sends rain on the just and the unjust.
46 Nếu các con chỉ yêu những người yêu mình thì tốt đẹp gì đâu? Người thu thuế cũng yêu nhau lối ấy.
For if you love those who love you, what reward have you? Do not even the tax collectors do the same?
47 Nếu các con chỉ kết thân với anh chị em mình thì có hơn gì người khác? Người ngoại đạo cũng kết thân như thế.
And if you greet only your friends, what are you doing extra? Do not even the tax collectors do so?
48 Các con phải toàn hảo như Cha các con trên trời là toàn hảo.”
Therefore, you be perfect just as your Father in the heavens is perfect.
