Lu-ca 12
1 Lúc ấy, dân chúng tụ họp mỗi lúc một đông, hằng nghìn người chen lấn dẫm lên nhau. Chúa Giê-xu quay lại các môn đệ và cảnh báo: “Phải đề phòng men của phái Pha-ri-si—hạng đạo đức giả!
In the mean time great multitudes of people being gathered together about Him, so that they trode upon one another, He began to say to his disciples, Beware of the leaven of the pharisees, which is hypocrisy: for there is nothing concealed,
2 Chẳng có gì che giấu mãi, tất cả các điều bí mật đều sẽ công bố cho mọi người.
which shall not be discovered; nor hidden which shall not be known.
3 Chuyện các con nói ban đêm, người ta sẽ nghe giữa ban ngày. Những lời các con thì thầm trong phòng kín sẽ được loan báo nơi công cộng!
Therefore whatsoever ye have said in darkness shall be heard in the light: and what ye have spoken in the ear in closets shall be proclaimed on the house-tops.
4 Các bạn hữu ta ơi, đừng sợ những người muốn giết các con; họ chỉ có thể giết thể xác, mà không giết được linh hồn.
Now I say unto you, my friends, Be not afraid of them, that can only kill the body, and after that have nothing more that they can do.
5 Vậy các con phải sợ ai? Phải sợ Đức Chúa Trời, vì Ngài có quyền sinh sát và ném vào hỏa ngục. Phải, Ngài là Đấng phải sợ. (Geenna g1067)
But I will shew you whom ye should fear, ---Fear Him, who after He hath killed, hath power to cast into hell; yea, I say unto you, fear Him. (Geenna g1067)
6 Năm con chim sẻ chỉ bán được vài xu, nhưng Đức Chúa Trời chẳng quên một con nào.
Are not five sparrows sold for two assaries, and not one of them is forgotten before God.
7 Ngài biết cả số tóc trên đầu các con nữa. Vậy đừng lo sợ, vì các con quý hơn chim sẻ.
Nay the very hairs of your head are all numbered. Be not therefore afraid; ye are of more worth than many sparrows.
8 Thật Ta cho các con biết, ai công khai xưng mình là môn đệ Ta, Con Người cũng sẽ công nhận họ trước mặt các thiên sứ của Đức Chúa Trời.
But I say unto you, Whosoever shall own me before men, the Son of man will also own him before the angels of God.
9 Còn ai công khai chối bỏ Ta, Ta cũng sẽ chối bỏ họ trước mặt các thiên sứ của Đức Chúa Trời.
But he, that disowneth me before men, shall be disowned before the angels of God.
10 Ai xúc phạm đến Con Người còn có thể được tha thứ, nhưng ai xúc phạm đến Chúa Thánh Linh sẽ chẳng bao giờ được tha đâu.
And whosoever shall speak a word against the Son of man, it may be forgiven him; but unto him, that blasphemeth the holy Spirit, it shall not be forgiven.
11 Khi các con bị đem ra xét xử trong hội đường, trước mặt các nhà lãnh đạo và cầm quyền, đừng lo phải nói những gì,
And when they bring you before the synagogues, and magistrates, and powers, be not solicitous how or what defence to make, or what to say:
12 vì đúng lúc đó, Chúa Thánh Linh sẽ dạy các con những lời phải nói.”
for the holy Spirit shall teach you at that very time what ye ought to say.
13 Trong đám đông có người lên tiếng: “Thưa Thầy, xin bảo anh tôi chia gia tài cho tôi.”
And one among the multitude said to Him, Master, speak to my brother to divide the inheritance with me: but He said unto him,
14 Nhưng Chúa Giê-xu đáp: “Ai cử Ta làm phán quan, phân chia gia tài cho các ngươi?” Rồi Ngài phán:
Man, who set me over you as a judge or divider?
15 “Phải đề phòng, đừng để lòng tham lam lôi cuốn. Vì đời sống con người không cốt ở chỗ giàu có dư dật đâu.”
And He said unto them, See to it that ye beware of covetousness; for a man's life consisteth not in the abundance of his possessions.
16 Và Chúa kể câu chuyện: “Người giàu kia trúng mùa, thu hoạch hoa lợi dư dật.
And He spake a parable to them, saying, The ground of a certain rich man brought forth plentifully:
17 Kho lúa quá đầy, không còn chỗ chứa thêm, ông phải suy tính mãi.
and he reasoned within himself, saying, What shall I do? for I have not room to lay up my corn.
18 Cuối cùng, ông quyết định: ‘Được rồi, ta sẽ phá nhà kho cũ, xây kho mới lớn hơn. Như thế, sẽ có đủ chỗ chứa tất cả lúa, và hoa lợi.
And he said, This I will do: I will pull down my barns, and build larger ones; and there I will bestow all my products and my goods.
19 Xong xuôi, ta sẽ tự nhủ: Của cải này có thể tiêu dùng hàng chục năm. Thôi, ta hãy nghỉ ngơi, ăn uống vui chơi!’
And I will say to my soul, Soul, thou hast plenty of goods laid up for many years, take thine ease, eat, drink, and be merry.
20 Nhưng Đức Chúa Trời bảo: ‘Ngươi thật dại dột! Tối nay ngươi qua đời, của cải dành dụm đó để cho ai?’”
But God said unto him, Thou fool, this night shall thy soul be required of thee; then whose shall those things be which thou hast provided?
21 “Người nào lo làm giàu dưới trần gian nhưng nghèo nàn trong mối liên hệ với Đức Chúa Trời cũng dại dột như thế.”
So is he that heapeth up treasure for himself, and is not rich towards God.
22 Chúa Giê-xu dạy các môn đệ: “Đừng lo âu về vấn đề đủ thức ăn để ăn hay đủ quần áo để mặc.
And He said to his disciples, Therefore I say unto you, be not anxious for your life, what ye shall eat; nor for the body, what ye shall put on:
23 Vì đời sống quý hơn thức ăn, thân thể quý hơn quần áo.
the life is more than food, and the body than raiment.
24 Hãy xem loài quạ. Chúng chẳng gieo, chẳng gặt, cũng chẳng có vựa lẫm lương thực, thế mà chúng vẫn sống, vì được Đức Chúa Trời nuôi. Các con còn quý hơn loài chim biết bao!
Consider the ravens: they neither sow nor reap; they have neither store-house nor barn, and yet God feedeth them: how much more worth are ye than the fowls?
25 Trong các con, có ai lo âu mà kéo dài đời mình thêm được một giờ không?
And which of you by all his thought can add one moment to his life?
26 Việc nhỏ nhặt đó còn không làm nổi, tại sao các con phải lo âu những việc lớn?
If then ye cannot do even the lest, why are ye so anxious about the rest?
27 Hãy xem hoa huệ. Chúng chẳng làm việc nặng nhọc, cũng chẳng se tơ kéo chỉ, thế mà giàu có sang trọng như Sa-lô-môn cũng không được mặc áo đẹp bằng loài hoa đó.
Consider the lilies, how they grow; they toil not, neither do they spin: and yet I tell you, that even Solomon in all his glory was not arrayed like one of these.
28 Cỏ hoa ngoài đồng là loài sớm nở tối tàn mà Đức Chúa Trời còn cho mặc đẹp như thế, lẽ nào Ngài không cung cấp y phục cho các con đầy đủ sao? Tại sao các con yếu đức tin đến thế?
Now if God so clothe the grass which is to day in the field, and to-morrow is cast into the furnace, how much more will He clothe you, O ye of little faith?
29 Cũng đừng bận tâm lo nghĩ về cơm ăn áo mặc,
And seek ye not what ye shall eat, or what ye shall drink; neither be ye in careful suspense:
30 là những điều dân ngoại đạo mãi lo tìm kiếm, vì Cha các con thừa biết nhu cầu của các con.
for all these things the nations of the world seek after; but your Father knoweth that ye have need of these things.
31 Trái lại, phải tìm kiếm Nước của Đức Chúa Trời, Ngài sẽ cung cấp đầy đủ mọi nhu cầu cho các con.
Seek ye therefore the kingdom of God, and all these shall be super-added unto you.
32 Bầy chiên bé nhỏ của Ta, đừng lo sợ, vì Cha các con rất vui lòng ban Nước Trời cho các con.
Fear not, little flock; for it is your Father's pleasure to give you the kingdom.
33 Các con hãy bán tài sản cứu trợ người nghèo. Hãy sắm cho mình túi không hư, tích trữ tài sản không hao mòn trên trời. Vì trên đó không bị trộm cắp, cũng không có mối mọt làm hư hại.
Sell what ye have, and give alms: provide yourselves bags which wax not old, a never-failing treasure in the heavens, where no thief approacheth nor moth corrupteth:
34 Của cải các con để đâu, lòng các con sẽ bị thu hút vào đó.”
for where your treasure is, there will your heart be also.
35 “Phải mặc áo sẵn sàng phục vụ và thắp đèn lên,
Let your loins be girt, and your lights burning, and
36 như đầy tớ chờ đợi chủ dự tiệc cưới về, khi chủ về đến và gõ cửa, lập tức mở cửa cho chủ.
ye yourselves like men waiting for their lord's return from a wedding, that they may immediately open the door to him, when he comes and knocks.
37 Đầy tớ sẽ được khen thưởng nếu chủ trở về thấy sẵn sàng chờ đợi. Chắc chắn chủ sẽ cho ngồi vào bàn, thắt lưng dọn ăn cho họ.
Happy are those servants, whom the master when he cometh shall find watching: verily I say unto you, that he will gird himself, and make them sit down, and will come and serve them.
38 Dù lúc chiều tối hay nửa đêm hoặc trước rạng đông, chủ về nhà thấy họ sẵn sàng, chủ sẽ khen thưởng.
And if he come in the second watch, or in the third watch, and find them so, happy indeed are those servants.
39 Hãy nhớ điều này: Nếu chủ nhà biết trước giờ bọn gian phi đến, hẳn sẽ không bị mất trộm.
And this ye know, that if the master of a house had known at what hour the thief would come, he would have watched, and not have suffered his house to be broke open:
40 Vậy các con phải sẵn sàng, vì Con Người sẽ đến vào giờ các con không ngờ.”
therefore be ye also ready; for the Son of man cometh at a season that ye think not of.
41 Phi-e-rơ thưa: “Những lời này, Chúa dạy riêng anh chị em chúng con, hay chung cho mọi người?”
Then said Peter unto Him, Lord, dost thou speak this parable to us only, or to all others likewise?
42 Chúa đáp: “Người quản gia trung thành khôn ngoan là người được chủ ủy thác coi sóc người nhà và phân phát thực phẩm cho họ đúng giờ.
And the Lord said, Who is indeed that faithful and wise steward, whom his master will set over his family to give out the measure of food in due season?
43 Nếu chủ trở về và thấy quản gia làm đúng như vậy, người ấy sẽ được thưởng.
Happy is that servant, whom his lord, when he cometh, shall find so doing.
44 Ta quả quyết với các con, chủ sẽ cho cai quản tất cả tài sản mình.
Verily I tell you, that he will set him over all that he hath.
45 Nhưng nếu quản gia tự nhủ: ‘Chủ ta còn lâu mới về,’ rồi hành hạ đầy tớ nam nữ, ăn uống say sưa.
But if that servant say in his heart, My lord delayeth his coming; and begin to beat the men and maid-servants, and drink, and to be drunken:
46 Chủ sẽ trở về trong giờ nó không ngờ! Nó sẽ bị hình phạt nặng nề, và chịu chung số phận với bọn bất trung.
the lord of that servant will come on a day in which he does not expect him, and at a time which he is not aware of; and will cut him asunder, and appoint him his portion with the unfaithful.
47 Bị phạt nặng như thế, vì nó đã biết ý chủ nhưng không làm, cũng chẳng chuẩn bị sẵn sàng.
And that servant, who knew his master's will, and did not prepare himself to do according to his will, shall be beaten with many stripes;
48 Nhưng người nào không biết mà phạm lỗi, sẽ bị hình phạt nhẹ hơn. Ai được giao cho nhiều, sẽ bị đòi hỏi nhiều, vì trách nhiệm nặng nề hơn.”
but he that knew it not, and did things deserving stripes, shall be beaten with few: for to whomsoever much is given, of him will much be required; and to whom men have committed much, of him they will demand the more.
49 “Ta đến để đem lửa xuống trần gian. Ta mong muốn đám lửa bắt đầu bốc cháy.
I am come to send fire on the earth, and how do I desire that it were already kindled?
50 Có một lễ báp-tem của sự thống khổ đang chờ đợi Ta, Ta đau xót biết bao cho đến khi chịu xong lễ báp-tem đó!
for I have a baptism to be baptized with, and how I am straitened till it be accomplished?
51 Đừng tưởng Ta đến để đem hòa bình cho thế giới. Không, Ta đến để chia loài người làm hai!
Do ye think that I am come to give peace on the earth? I tell you, nay; but rather division.
52 Từ đây, một nhà có năm người sẽ chia rẽ chống đối nhau, hai chống ba, và ba chống hai.
For from this time there shall be five in one family divided, three against two and two against three:
53 ‘Cha sẽ chia rẽ với con trai và con trai chống nghịch với cha; mẹ nghịch cùng con gái và con gái chống nghịch với mẹ; mẹ chồng nghịch cùng con dâu và con dâu chống nghịch với mẹ chồng.’”
the father will be against the son, and the son against the father; the mother against the daughter, and the daughter against the mother; the mother-in-law against her daughter-in-law, and the daughter-in-law against her mother-in-law.
54 Chúa Giê-xu quay sang dân chúng và phán: “Khi thấy mây tụ lại phương Tây, anh chị em nói trời sắp mưa, và trời mưa thật.
He said also to the people, When ye see a cloud rising from the west, ye presently say, there is a shower coming, and so it proves:
55 Khi gió Nam thổi, anh chị em đoán trời oi bức, quả đúng như thế.
and when ye observe the south-wind blowing, ye say there will be heat, and it cometh to pass.
56 Hạng đạo đức giả! Anh chị em rất thạo xem dấu hiệu trên trời dưới đất, nhưng sao không tìm hiểu dấu hiệu thời đại?
Ye hypocrites, ye know how to discern the face of the earth and of the heavens, and why do ye not discern the present time?
57 Sao không biết tự xét thế nào là đúng?
and why do ye not even of yourselves judge what is right?
58 Nếu có việc tranh tụng, nên cố gắng điều đình với đối phương trước khi quá muộn. Nếu không, họ sẽ đưa anh chị em ra tòa, anh chị em sẽ bị tống giam,
When thou art going with thine adversary to the magistrate, endeavour while thou art in the way to be discharged, least he force thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and the officer carry thee to prison.
59 và ngồi tù cho đến khi trả xong đồng nợ cuối cùng.”
I tell thee, thou shalt not come out from thence, till thou hast paid the very last mite.
