Lu-ca 12
1 Lúc ấy, dân chúng tụ họp mỗi lúc một đông, hằng nghìn người chen lấn dẫm lên nhau. Chúa Giê-xu quay lại các môn đệ và cảnh báo: “Phải đề phòng men của phái Pha-ri-si—hạng đạo đức giả!
In the mean time, when myriads of the people had come together, so that they trod one upon another, he began to say to his disciples first of all: Beware of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
2 Chẳng có gì che giấu mãi, tất cả các điều bí mật đều sẽ công bố cho mọi người.
For there is nothing covered, which shall not be revealed, and hid, which shall not be made known.
3 Chuyện các con nói ban đêm, người ta sẽ nghe giữa ban ngày. Những lời các con thì thầm trong phòng kín sẽ được loan báo nơi công cộng!
Wherefore, what you have spoken in the darkness, shall be heard in the light; and what you have spoken in the ear in closets, shall be proclaimed upon the house-tops.
4 Các bạn hữu ta ơi, đừng sợ những người muốn giết các con; họ chỉ có thể giết thể xác, mà không giết được linh hồn.
But I say to you, my friends, Fear not them that kill the body, and after that have no more that they can do.
5 Vậy các con phải sợ ai? Phải sợ Đức Chúa Trời, vì Ngài có quyền sinh sát và ném vào hỏa ngục. Phải, Ngài là Đấng phải sợ. (Geenna g1067)
But I will show you whom you shall fear: Fear him who, after he has killed, has authority to cast into hell; yes, I say to you, Fear him. (Geenna g1067)
6 Năm con chim sẻ chỉ bán được vài xu, nhưng Đức Chúa Trời chẳng quên một con nào.
Are not five sparrows sold for two farthings? yet not one of them is forgotten before God.
7 Ngài biết cả số tóc trên đầu các con nữa. Vậy đừng lo sợ, vì các con quý hơn chim sẻ.
But even the hairs of your head are all numbered. Fear not, therefore; you are of more value than many sparrows.
8 Thật Ta cho các con biết, ai công khai xưng mình là môn đệ Ta, Con Người cũng sẽ công nhận họ trước mặt các thiên sứ của Đức Chúa Trời.
And I further say to you, Whoever confesses me before men, him will the Son of man also confess before the angels of God.
9 Còn ai công khai chối bỏ Ta, Ta cũng sẽ chối bỏ họ trước mặt các thiên sứ của Đức Chúa Trời.
But he that denies me before men, shall be denied before the angels of God.
10 Ai xúc phạm đến Con Người còn có thể được tha thứ, nhưng ai xúc phạm đến Chúa Thánh Linh sẽ chẳng bao giờ được tha đâu.
And whoever shall speak a word against the Son of man, it shall be forgiven him; but he that speaks impiously against the Holy Spirit, shall not be forgiven.
11 Khi các con bị đem ra xét xử trong hội đường, trước mặt các nhà lãnh đạo và cầm quyền, đừng lo phải nói những gì,
When they bring you to the synagogues, and to rulers and authorities, be not anxious how or what you shall answer, or what you shall say;
12 vì đúng lúc đó, Chúa Thánh Linh sẽ dạy các con những lời phải nói.”
for the Holy Spirit shall teach you in that hour what you ought to say.
13 Trong đám đông có người lên tiếng: “Thưa Thầy, xin bảo anh tôi chia gia tài cho tôi.”
And a certain one of the multitude said to him: Teacher, speak to my brother, that he divide the inheritance with me.
14 Nhưng Chúa Giê-xu đáp: “Ai cử Ta làm phán quan, phân chia gia tài cho các ngươi?” Rồi Ngài phán:
But he said to him: Man, who made me a judge or a divider over you?
15 “Phải đề phòng, đừng để lòng tham lam lôi cuốn. Vì đời sống con người không cốt ở chỗ giàu có dư dật đâu.”
And he said to them: Take heed and beware of covetousness; for a man’s life depends not on the abundance of his possessions.
16 Và Chúa kể câu chuyện: “Người giàu kia trúng mùa, thu hoạch hoa lợi dư dật.
And he spoke a parable to them, saying: The farm of a certain rich man brought forth plentifully.
17 Kho lúa quá đầy, không còn chỗ chứa thêm, ông phải suy tính mãi.
And he reasoned within himself, saying: What shall I do? for I have no place in which I can store my fruits.
18 Cuối cùng, ông quyết định: ‘Được rồi, ta sẽ phá nhà kho cũ, xây kho mới lớn hơn. Như thế, sẽ có đủ chỗ chứa tất cả lúa, và hoa lợi.
And he said: This will I do: I will pull down my barns and I will build larger ones; and there I will store ail my produce, and my good things;
19 Xong xuôi, ta sẽ tự nhủ: Của cải này có thể tiêu dùng hàng chục năm. Thôi, ta hãy nghỉ ngơi, ăn uống vui chơi!’
and I will say to my soul: Soul, you have many good things laid up for many years; take your ease, eat, drink, be merry.
20 Nhưng Đức Chúa Trời bảo: ‘Ngươi thật dại dột! Tối nay ngươi qua đời, của cải dành dụm đó để cho ai?’”
But God said to him: Senseless man, this night shall your soul be required of you; and who shall have the things which you have provided?
21 “Người nào lo làm giàu dưới trần gian nhưng nghèo nàn trong mối liên hệ với Đức Chúa Trời cũng dại dột như thế.”
So is he that lays up treasure for him self, and is not rich toward God.
22 Chúa Giê-xu dạy các môn đệ: “Đừng lo âu về vấn đề đủ thức ăn để ăn hay đủ quần áo để mặc.
And he said to his disciples: For this reason I say to you, Be not anxious for your life, what you shall eat; nor for your body, what you shall put on.
23 Vì đời sống quý hơn thức ăn, thân thể quý hơn quần áo.
Life is a greater gift than food, and the body, than clothing.
24 Hãy xem loài quạ. Chúng chẳng gieo, chẳng gặt, cũng chẳng có vựa lẫm lương thực, thế mà chúng vẫn sống, vì được Đức Chúa Trời nuôi. Các con còn quý hơn loài chim biết bao!
Consider the ravens, that they neither sow nor reap; which have neither storehouse nor granary; yet God feeds them: you are of far more value than the birds.
25 Trong các con, có ai lo âu mà kéo dài đời mình thêm được một giờ không?
Which of you, by his anxiety, can add one span to his life?
26 Việc nhỏ nhặt đó còn không làm nổi, tại sao các con phải lo âu những việc lớn?
If, therefore, you can not do that which is the least, why are you anxious about the rest?
27 Hãy xem hoa huệ. Chúng chẳng làm việc nặng nhọc, cũng chẳng se tơ kéo chỉ, thế mà giàu có sang trọng như Sa-lô-môn cũng không được mặc áo đẹp bằng loài hoa đó.
Consider the lilies, how they grow. They toil not, they spin not; yet I say to you, that Solomon in all his glory was not clothed like one of these.
28 Cỏ hoa ngoài đồng là loài sớm nở tối tàn mà Đức Chúa Trời còn cho mặc đẹp như thế, lẽ nào Ngài không cung cấp y phục cho các con đầy đủ sao? Tại sao các con yếu đức tin đến thế?
If, then, God so clothes the herb of the field, which to-day is, and to-morrow is cast into the oven, will he not much more clothe you, O you of little faith?
29 Cũng đừng bận tâm lo nghĩ về cơm ăn áo mặc,
And seek not what you shall eat, or what you shall drink, and be not in anxious suspense.
30 là những điều dân ngoại đạo mãi lo tìm kiếm, vì Cha các con thừa biết nhu cầu của các con.
For all these things the nations of the world seek after; but your Father knows that you have need of these things.
31 Trái lại, phải tìm kiếm Nước của Đức Chúa Trời, Ngài sẽ cung cấp đầy đủ mọi nhu cầu cho các con.
But seek the kingdom of God, and all these things shall be given you in addition.
32 Bầy chiên bé nhỏ của Ta, đừng lo sợ, vì Cha các con rất vui lòng ban Nước Trời cho các con.
Fear not, little flock, for it is your Father’s good pleasure to give you the kingdom.
33 Các con hãy bán tài sản cứu trợ người nghèo. Hãy sắm cho mình túi không hư, tích trữ tài sản không hao mòn trên trời. Vì trên đó không bị trộm cắp, cũng không có mối mọt làm hư hại.
Sell what you have, and be charitable. Make for yourselves purses that do not become old, an unfailing treasure in the heavens, where no thief comes near, and no moth corrupts.
34 Của cải các con để đâu, lòng các con sẽ bị thu hút vào đó.”
For where your treasure is, there will your heart be also.
35 “Phải mặc áo sẵn sàng phục vụ và thắp đèn lên,
Let your loins be girded, and your lamps burning;
36 như đầy tớ chờ đợi chủ dự tiệc cưới về, khi chủ về đến và gõ cửa, lập tức mở cửa cho chủ.
and be like men that are waiting for their lord, when he shall return from the wedding; that, when he comes and knocks, they may open for him immediately.
37 Đầy tớ sẽ được khen thưởng nếu chủ trở về thấy sẵn sàng chờ đợi. Chắc chắn chủ sẽ cho ngồi vào bàn, thắt lưng dọn ăn cho họ.
Blessed are those servants whom their lord, when he comes, shall find watching. Verily I say to you, That he will gird himself and make them recline at table, and will come forth and serve them.
38 Dù lúc chiều tối hay nửa đêm hoặc trước rạng đông, chủ về nhà thấy họ sẵn sàng, chủ sẽ khen thưởng.
And if he shall come in the second watch, and if he shall come in the third watch, and find them thus, blessed are those servants.
39 Hãy nhớ điều này: Nếu chủ nhà biết trước giờ bọn gian phi đến, hẳn sẽ không bị mất trộm.
But know this, that if the master of the house had known at what hour the thief comes, he would have watched, and would not have suffered his house to be broken through.
40 Vậy các con phải sẵn sàng, vì Con Người sẽ đến vào giờ các con không ngờ.”
Be you, therefore, ready also; for at an hour when you think not, the Son of man comes.
41 Phi-e-rơ thưa: “Những lời này, Chúa dạy riêng anh chị em chúng con, hay chung cho mọi người?”
Then Peter said to him: Lord, dost them speak this parable to us, or also to all?
42 Chúa đáp: “Người quản gia trung thành khôn ngoan là người được chủ ủy thác coi sóc người nhà và phân phát thực phẩm cho họ đúng giờ.
And the Lord said: Who, then, is that faithful and wise steward, whom his lord shall make ruler over his servants, to give them their portion of food at the proper time?
43 Nếu chủ trở về và thấy quản gia làm đúng như vậy, người ấy sẽ được thưởng.
Blessed is that servant whom his lord, when he comes, shall find so doing.
44 Ta quả quyết với các con, chủ sẽ cho cai quản tất cả tài sản mình.
Of a truth, I say to you, that he will make him ruler over all that he has.
45 Nhưng nếu quản gia tự nhủ: ‘Chủ ta còn lâu mới về,’ rồi hành hạ đầy tớ nam nữ, ăn uống say sưa.
But if that servant shall say in his heart, My lord delays his coming, and shall begin to strike the men-servants and the maid-servants, and to eat and to drink, and to be drunk;
46 Chủ sẽ trở về trong giờ nó không ngờ! Nó sẽ bị hình phạt nặng nề, và chịu chung số phận với bọn bất trung.
the lord of that servant will come in a day in which he looks not for him, and at an hour which he knows not; and will cut him asunder, and appoint him his portion with the unfaithful.
47 Bị phạt nặng như thế, vì nó đã biết ý chủ nhưng không làm, cũng chẳng chuẩn bị sẵn sàng.
And that servant who knew his lord’s will, but made no preparation, nor did according to his will, shall be beaten with many stripes;
48 Nhưng người nào không biết mà phạm lỗi, sẽ bị hình phạt nhẹ hơn. Ai được giao cho nhiều, sẽ bị đòi hỏi nhiều, vì trách nhiệm nặng nề hơn.”
but he that knew not, and did things worthy of stripes, shall be beaten with few. To whomever much has been given, of him shall much be required; and to whom men have intrusted much, of him will they ask the more.
49 “Ta đến để đem lửa xuống trần gian. Ta mong muốn đám lửa bắt đầu bốc cháy.
I have come to send fire on the earth; and how greatly do I wish that it were already kindled!
50 Có một lễ báp-tem của sự thống khổ đang chờ đợi Ta, Ta đau xót biết bao cho đến khi chịu xong lễ báp-tem đó!
I have an immersion with which to be immersed, and how distressed I am till it be accomplished!
51 Đừng tưởng Ta đến để đem hòa bình cho thế giới. Không, Ta đến để chia loài người làm hai!
Do you think that I have come to give peace in the earth? I toll you, No; but rather dissension.
52 Từ đây, một nhà có năm người sẽ chia rẽ chống đối nhau, hai chống ba, và ba chống hai.
For from this time forth there shall be five in one house at variance, three with two, and two with three.
53 ‘Cha sẽ chia rẽ với con trai và con trai chống nghịch với cha; mẹ nghịch cùng con gái và con gái chống nghịch với mẹ; mẹ chồng nghịch cùng con dâu và con dâu chống nghịch với mẹ chồng.’”
The father shall be at variance with the son, and the son with the father; the mother with the daughter, and the daughter with the mother; the mother-in-law with her daughter-in-law, and the daughter-in-law with her mother-in-law.
54 Chúa Giê-xu quay sang dân chúng và phán: “Khi thấy mây tụ lại phương Tây, anh chị em nói trời sắp mưa, và trời mưa thật.
And he said also to the multitudes: When you see the cloud rising from the west, you immediately say, There comes a shower: and so it is.
55 Khi gió Nam thổi, anh chị em đoán trời oi bức, quả đúng như thế.
And when the south wind blows, you say, There will be heat: and it comes to pass.
56 Hạng đạo đức giả! Anh chị em rất thạo xem dấu hiệu trên trời dưới đất, nhưng sao không tìm hiểu dấu hiệu thời đại?
Hypocrites, you know how to judge of the face of the earth, and of the heavens; but how is it that you do not judge of this time?
57 Sao không biết tự xét thế nào là đúng?
And why even of yourselves do you not judge what is right?
58 Nếu có việc tranh tụng, nên cố gắng điều đình với đối phương trước khi quá muộn. Nếu không, họ sẽ đưa anh chị em ra tòa, anh chị em sẽ bị tống giam,
For when you are going with your opponent at law to the ruler, while you are on the way, endeavor to be delivered from him, lest he drag you to the judge, and the judge deliver you to the collector, and the collector throw you into prison.
59 và ngồi tù cho đến khi trả xong đồng nợ cuối cùng.”
I say to you, You shall not come out thence, till you have paid the very last mite.
