Lê-vi 14

1 Chúa Hằng Hữu phán bảo Môi-se:

Pea naʻe folofola ʻa Sihova kia Mōsese, ʻo pehē,

2 “Khi một người phong hủi khỏi bệnh, phải làm các việc sau:

Ko eni ʻae fono ki he kilia ʻi he ʻaho ʻo hono fakamaʻa: ʻE ʻomi ia ki he taulaʻeiki:

3 Thầy tế lễ sẽ ra khỏi nơi đóng trại để khám người bệnh. Nếu thấy phong hủi biến hết,

Pea ʻe ʻalu ʻae taulaʻeiki kituaʻā ʻi he ʻapitanga; pea ʻe mamata ʻae taulaʻeiki, pea vakai, pe kuo moʻui ʻae mahaki ko e kilia ʻi he kilia;

4 thầy tế lễ sẽ bảo đem đến hai con chim còn sống thuộc loại ăn thịt được, gỗ bá hương, chỉ sợi màu đỏ và cây bài hương thảo.

Pea ʻe toki fekau ʻe he taulaʻeiki ke toʻo maʻana ʻe ia ʻoku te u fakamaʻa, ʻae manu siʻi ʻe ua ʻoku moʻui mo maʻa, mo e ʻakau ko e sita, mo e kulaʻahoʻaho, mo e ʻisope:

5 Thầy tế lễ sẽ cho giết một con chim trong chậu bằng đất, trên dòng nước chảy.

Pea ʻe fekau ʻe he taulaʻeiki ke tāmateʻi ʻae manu ʻe taha ʻi ha ipu ʻumea ʻi ʻolunga ʻi he vaitafe.

6 Sau đó, lấy con chim còn sống cùng với gỗ bá hương, chỉ sợi màu đỏ, cây bài hương thảo, đem nhúng tất cả vào trong máu của con chim vừa giết trên dòng nước,

Pea ko e manu moʻui, ʻe toʻo ʻe ia ia, mo e ʻakau ko e sita, mo e kulaʻahoʻaho, mo e ʻisope, pea ʻe unu ia mo e manu moʻui ki he toto ʻoe manu naʻe tāmateʻi ʻi ʻolunga ʻi he vaitafe,

7 rảy máu trên mình người phong hủi mới khỏi bảy lần để tẩy sạch. Thầy tế lễ sẽ tuyên bố người này sạch, rồi thả con chim còn sống bay ra ngoài đồng.

Pea te ne luluku ʻaki ia ʻaia ʻoku fakamaʻa mei he kilia, ke liunga fitu, pea fakahā ʻoku maʻa ia, pea ʻe tukuange ʻae manu moʻui ke ʻalu ki he ʻataʻatā ʻoe fonua.

8 Người được tẩy sạch sẽ giặt quần áo mình, cạo sạch râu tóc, tắm và được sạch. Sau đó, người này được vào nơi đóng trại, nhưng phải ở bên ngoài lều mình bảy ngày.

Pea ʻe fō ʻe ia ʻoku te u fakamaʻa ʻa hono ngaahi kofu, pea ʻe tekefua ia pea kaukau ia ʻi he vai, koeʻuhi ke maʻa ai ia: pea hili ia, ʻe haʻu ia ki he ʻapitanga, pea toe tatali mamaʻo mei hono fale fehikitaki ʻi he ʻaho ʻe fitu.

9 Sau bảy ngày, người ấy lại cạo tóc, râu, lông mày, giặt quần áo, tắm và được sạch.

Pea ka hokosia ʻa hono fitu ʻoe ʻaho, ʻe tele ʻe ia ʻae louʻulu mei hono ʻulu kotoa mo hono kava, mo hono tuotua mata, ʻio, ʻe tele hono fulufulu kotoa pē: pea ʻe fō ʻe ia hono ngaahi kofu, pea kaukau mo hono sino ʻi he vai, pea ʻe maʻa ia.

10 Ngày thứ tám, người ấy sẽ đem đến cho thầy tế lễ hai con chiên đực không tì vít, một chiên cái một tuổi không tì vít, 6,6 lít bột mịn pha dầu và một chén dầu ô-liu.

Pea ʻi hono valu ʻoe ʻaho te ne toʻo ʻe ia ha lami tangata ʻe ua taʻehaʻana-mele, mo e lami fefine ʻe taha ʻoe ʻuluaki taʻu taʻehanomele, mo e oma ʻe tolu ʻoe mahoaʻa lelei ko e feilaulau meʻakai, kuo fefiofi mo e lolo, mo e lolo ko e fua siʻi ʻe taha.

11 Thầy tế lễ làm lễ tẩy sạch sẽ xếp các lễ vật cạnh bên người ấy trước mặt Chúa Hằng Hữu, tại cửa Đền Tạm,

Pea ko e taulaʻeiki ʻoku ne fakamaʻa ia, ʻe ʻatu ʻe ia ʻae tangata ʻoku teu ke fakamaʻa mo e ngaahi meʻa ni, ʻi he ʻao ʻo Sihova, ʻi he matapā ʻoe fale fehikitaki ʻoe kakai:

12 rồi bắt một con chiên đực cùng với nửa lít dầu làm tế lễ chuộc lỗi, dâng lên Chúa Hằng Hữu theo cách đưa qua đưa lại.

Pea ʻe toʻo ʻe he taulaʻeiki ʻae lami tangata ʻe taha, ʻo ʻatu ia ko e feilaulau maʻae angahala, mo e fua siʻi ʻoe lolo, pea taʻaloʻalo ʻaki ia ko e feilaulau taʻaloʻalo ia kia Sihova:

13 Xong, sẽ giết con chiên tại nơi người ta giết sinh vật dùng làm sinh tế chuộc tội và sinh tế lễ thiêu, trong một nơi thánh. Lễ vật chuộc lỗi này là một vật rất thánh; như lễ vật chuộc tội, nó sẽ thuộc về thầy tế lễ.

Pea te ne tāmateʻi ʻae lami ʻi he potu ʻaia ʻoku ne tāmateʻi ai ʻae feilaulau maʻae angahala mo e feilaulau tutu, ʻi he potu māʻoniʻoni: he ʻoku hangē ʻoku ʻoe taulaʻeiki ʻae feilaulau maʻae angahala, pea ʻoku pehē pe foki ʻae feilaulau maʻae fai hala: ko e meʻa māʻoniʻoni lahi ia:

14 Thầy tế lễ sẽ lấy một ít máu của sinh tế chuộc lỗi, đem bôi trên trái tai bên phải, trên ngón cái tay phải và ngón cái chân phải của người cần được tẩy sạch.

Pea ʻe toʻo ʻe he taulaʻeiki ʻae toto ʻoe feilaulau maʻae fai hala, pea ʻe ʻai ia ʻe he taulaʻeiki ki he potu ʻi ʻolunga ʻoe telinga toʻomataʻu ʻo ia ʻoku fakamaʻa, pea ki he motuʻa nima ʻo hono nima toʻomataʻu, pea ki he motuʻa vaʻe ʻoe vaʻe toʻomataʻu:

15 Sau đó, thầy tế lễ đổ một ít dầu vào lòng bàn tay trái mình,

Pea ʻe toʻo ʻe he taulaʻeiki ʻae lolo mei he fua siʻi ʻoe lolo, ʻo lingi ia ki he ʻaofi nima ʻo hono nima toʻohema ʻoʻona:

16 nhúng ngón tay phải vào dầu đó, rảy bảy lần trước mặt Chúa Hằng Hữu.

Pea ʻe ʻai ʻe he taulaʻeiki ʻae tuhu ʻo hono nima toʻomataʻu ki he lolo ʻoku ʻi hono nima toʻohema, pea ʻe luluku ʻae lolo ʻaki hono tuhu ke liunga fitu ʻi he ʻao ʻo Sihova:

17 Thầy tế lễ đem bôi một phần dầu trong tay lên trái tai bên phải, trên ngón cái tay phải và ngón cái chân phải của người cần được tẩy sạch (tại những nơi đã bôi máu của sinh tế chuộc lỗi).

Pea ʻe ʻai ʻe he taulaʻeiki, mei he toe ʻoe lolo ʻoku ʻi hono nima, ki he potu ʻi ʻolunga ʻoe telinga toʻomataʻu ʻo ia ʻoku fakamaʻa, pea ki he motuʻa nima ʻo hono nima toʻomataʻu, pea ki he motuʻa vaʻe ʻo hono vaʻe toʻomataʻu, pea ki he toto ʻoe feilaulau maʻae fai hala:

18 Dầu còn lại trong tay, thầy tế lễ sẽ xức lên đầu của người cần được tẩy sạch. Như vậy, thầy tế lễ chuộc lỗi cho người ấy trước mặt Chúa Hằng Hữu.

Pea ko hono toe ʻoe lolo ʻoku ʻi he nima ʻoe taulaʻeiki ʻe lingi ia ki he ʻulu ʻo ia ʻoku fakamaʻa: pea ʻe fai ʻae fakalelei maʻana ʻe he taulaʻeiki ʻi he ʻao ʻo Sihova.

19 Sau đó, thầy tế lễ dâng sinh tế để chuộc tội cho người phong hủi cần được tẩy sạch, rồi giết sinh tế để làm lễ thiêu.

Pea ʻe ʻatu ʻe he taulaʻeiki ʻae feilaulau maʻae angahala, ʻo fai ʻae fakalelei maʻana ʻaia ʻoku te u fakamaʻa taʻemaʻa: pea hili ia ʻe tāmateʻi ʻe ia ʻae feilaulau tutu:

20 Thầy tế lễ dâng sinh tế lễ thiêu và lễ vật ngũ cốc trên bàn thờ. Như thế, thầy tế lễ chuộc tội cho người ấy, và người sẽ được sạch.

Pea ʻe ʻatu ʻe he taulaʻeiki ʻae feilaulau tutu mo e feilaulau meʻakai ʻi he feilaulauʻanga: pea ʻe fai ʻae fakalelei maʻana ʻe he taulaʻeiki, pea ʻe maʻa ai ia.

21 Nhưng nếu người ấy nghèo, không đủ sức dâng như trên, người ấy có thể đem đến một con chiên đực dùng làm sinh tế chuộc lỗi dâng theo cách đưa qua đưa lại để chuộc lỗi cho mình, 2,2 lít bột mịn pha dầu, và một chén dầu ô-liu.

Pea kapau ʻoku masiva ia, pea ʻe ʻikai faʻa maʻu ʻe ia ha meʻa lahi pehē: ʻe toki toʻo ʻe ia ha lami ʻe taha pe ki he feilaulau maʻae fai hala, ke taʻaloʻalo ʻaki, ke fai ʻae fakalelei maʻana, mo e oma ʻe taha ʻoe mahoaʻa lelei kuo felingiʻaki ʻae lolo, ko e feilaulau meʻakai, mo e fua siʻi ʻe taha ʻoe lolo;

22 Tùy theo khả năng, người có thể đem hai chim cu đất hay hai bồ câu con, theo khả năng mình; một con dùng làm sinh tế chuộc tội, một con làm sinh tế lễ thiêu.

Mo e kulukulu ʻe ua, pe ko e lupe mui ʻe ua, ʻo hangē ko ʻene faʻa maʻu; pea ko e feilaulau maʻae angahala ʻae taha, pea ko e taha ko e feilaulau tutu.

23 Đó là các thứ người ấy sẽ đem đến cửa Đền Tạm vào ngày thứ tám, để được thầy tế lễ làm lễ tẩy sạch trước mặt Chúa Hằng Hữu.

Pea te ne ʻomi ia ki he taulaʻeiki ʻi hono valu ʻoe ʻaho ʻo hono fakamaʻa, ki he matapā ʻoe fale fehikitaki ʻoe kakai ʻi he ʻao ʻo Sihova.

24 Thầy tế lễ sẽ lấy con chiên dùng làm sinh tế chuộc lỗi và nửa lít dầu dâng lên Chúa Hằng Hữu theo cách đưa qua đưa lại.

Pea ʻe toʻo ʻe he taulaʻeiki ʻae lami ki he feilaulau maʻae fai hala, mo e fua siʻi ʻoe lolo, pea ʻe taʻaloʻalo ʻaki ia ʻe he taulaʻeiki ko e feilaulau taʻaloʻalo kia Sihova:

25 Sau đó, thầy tế lễ sẽ giết con chiên làm sinh tế chuộc lỗi, lấy một ít máu bôi trên trái tai bên phải, trên ngón cái tay phải và ngón cái chân phải của người cần được tẩy sạch.

Pea ʻe tāmateʻi ʻe ia ʻae lami ki he feilaulau maʻae fai hala, pea ʻe toʻo ʻe he taulaʻeiki ʻae toto ʻoe feilaulau maʻae fai hala, ʻo ʻai ia ki he potu ʻi ʻolunga ʻoe telinga toʻomataʻu ʻo ia ʻoku fakamaʻa, pea ki he motuʻa nima ʻo hono nima toʻomataʻu, pea ki he motuʻa vaʻe ʻo hono vaʻe toʻomataʻu:

26 Thầy tế lễ cũng đổ một ít dầu vào lòng bàn tay trái mình.

Pea ʻe lingi ʻe he taulaʻeiki ʻae lolo ki hono ʻaofinima toʻohema ʻoʻona:

27 Nhúng ngón tay phải vào dầu đó, rảy bảy lần trước mặt Chúa Hằng Hữu.

Pea ʻe luluku ʻaki hono tuhu toʻomataʻu ʻe he taulaʻeiki ʻae toto ʻoku ʻi hono nima toʻohema ke liunga fitu ʻi he ʻao ʻo Sihova.

28 Kế đó, thầy tế lễ sẽ bôi dầu trên trái tai bên phải, trên ngón cái tay phải và ngón cái chân phải của người cần được tẩy sạch, tại những nơi đã bôi máu của sinh tế chuộc lỗi.

Pea ʻe ʻai ʻe he taulaʻeiki ʻae lolo ʻoku ʻi hono nima ki he potu ʻi ʻolunga ʻoe telinga toʻomataʻu ʻo ia ʻoku fakamaʻa, pea ki he motuʻa nima ʻo hono nima toʻomataʻu, pea ki he motuʻa vaʻe ʻo hono vaʻe toʻomataʻu, ʻi he potu ʻoe toto ʻoe feilaulau maʻae fai hala:

29 Dầu còn lại trong tay, thầy tế lễ sẽ xức lên đầu của người cần được tẩy sạch. Như thế, thầy tế lễ chuộc lỗi cho người ấy trước mặt Chúa Hằng Hữu.

Pea ko hono toe ʻoe lolo ʻoku ʻi he nima ʻoe taulaʻeiki ʻe lingi ʻe ia ia ki he ʻulu ʻo ia ʻoku fakamaʻa, ke fai ʻae fakalelei maʻana ʻi he ʻao ʻo Sihova.

30 Sau đó, thầy tế lễ dâng hai chim cu hoặc hai bồ câu con, tùy khả năng của người ấy;

Pea te ne ʻatu ʻe ia ha kulukulu ʻe taha, pe ha lupe mui, ʻo tatau mo ʻene faʻa maʻu;

31 một con làm tế lễ chuộc tội, một con làm tế lễ thiêu, dâng cùng với bột. Như thế, thầy tế lễ chuộc tội cho người trước mặt Chúa Hằng Hữu.

Ko ia ʻoku ne faʻa maʻu, ko e taha ko e feilaulau maʻae angahala. Ko e taha ki he feilaulau tutu, mo e feilaulau meʻakai: pea ʻe fai ʻae fakalelei ʻe he taulaʻeiki maʻana, ʻaia ʻoku fai ke fakamaʻa ʻi he ʻao ʻo Sihova.

32 Đó là luật liên hệ đến trường hợp một người phong hủi khỏi bệnh, nhưng không đủ khả năng dâng các lễ vật thông thường để được tẩy sạch.”

Ko eni ʻae fono kiate ia ʻoku ʻi ai ʻae mahaki ko e kilia, pea ʻoku ʻikai mafai ʻe hono nima ke maʻu ʻaia ʻoku kau ki hono fakamaʻa.

33 Chúa Hằng Hữu phán bảo Môi-se và A-rôn:

Pea naʻe folofola ʻa Sihova kia Mōsese mo ʻElone, ʻo pehē,

34 “Khi các ngươi vào đất Ca-na-an là nơi Ta cho Ít-ra-ên chiếm hữu, nếu có nhà nào Ta làm cho hư hại vì một loại bệnh phong hủi phát trên nhà cửa.

‌ʻOka mou ka hoko atu ki he fonua ko Kēnani, ʻaia ʻoku ou foaki kiate kimoutolu ke mou maʻu, peau ʻai ʻae mahaki ko e kilia ki ha fale ʻi homou fonua:

35 Chủ nhà ấy phải đến báo với thầy tế lễ: ‘Tôi thấy có một loại mốc đang phát triển trong nhà tôi.’

Pea ka haʻu ia ʻoku ʻoʻona ʻae fale ʻo tala ki he taulaʻeiki, ʻo pehē, ʻOku hā kiate au ʻo hangē ʻoku ai ʻae mahaki ko e kilia ʻi he fale:

36 Thầy tế lễ sẽ ra lệnh dọn dẹp đồ đạc ra khỏi nhà trước khi đến khám, như vậy để tránh trường hợp đồ đạc trong nhà phải bị tuyên bố không sạch chung với nhà.

‌ʻE toki fekau leva ʻe he taulaʻeiki kenau fetuku ʻae meʻa kotoa pē mei he fale ʻi he teʻeki hū ki ai ʻae taulaʻeiki ke mamata ki he mahaki, telia naʻa hoko ʻo taʻemaʻa ʻaia kotoa pē ʻoku ʻi he fale: pea ʻe toki ʻalu ki ai ʻae taulaʻeiki ke mamata ki he fale:

37 Khi đến khám nhà, nếu thấy trên tường nhà có những đốm xanh hoặc đỏ, trũng xuống sâu hơn mặt tường,

Pea te ne sio ki he mahaki, pea vakai, kapau ʻoku ʻi he ngaahi holisi ʻoe fale ʻae mahaki kuo matohitohi luoluo, pea lanu louʻakau mata, pe kulokula, ʻaia ʻoku matamata luoluo ʻi he[funga ]holisi:

38 thầy tế lễ sẽ niêm phong cửa nhà này lại bảy ngày.

Pea ʻe toki ʻalu kituʻa fale ʻae taulaʻeiki ki he matapā ʻoe fale, pea tāpuni ʻae fale ʻi he ʻaho ʻe fitu:

39 Sau bảy ngày, thầy tế lễ lại đến, nếu thấy những đốm ấy lan ra trên tường nhà,

Pea ʻe toe haʻu ʻae taulaʻeiki ʻi hono fitu ʻoe ʻaho, pea mamata: pea vakai, kapau kuo totolo ʻae mahaki ʻi he holisi ʻoe fale;

40 thầy tế lễ sẽ ra lệnh đục bỏ các tảng đá có đốm trên tường, khuân đá ném vào một nơi không sạch bên ngoài thành.

‌ʻE toki fekau ʻe he taulaʻeiki kenau toʻo ʻo ʻave ʻae ngaahi maka ʻoku ʻi ai ʻae mahaki, ʻo lī ia ki he potu taʻemaʻa ʻi tuaʻā ʻi he kolo:

41 Thầy tế lễ cũng cho người cạo sạch bên trong nhà, hồ cạo ra phải đem đổ vào một nơi không sạch bên ngoài thành;

Pea ʻe fekau ʻe ia ke teletele kotoa ʻae lahe ʻoe loto fale ʻo ʻosi, pea ke nau lilingi ʻae efu ʻoku nau teletele mei ai ki he potu taʻemaʻa ʻi tuaʻā ʻi he kolo:

42 rồi cho người đem đá khác lấp vào chỗ đã bị đục đi, và lấy hồ tô nhà lại.

Pea tenau toʻo ʻae ngaahi maka kehe ʻo ʻai ke fetongi ʻaki ʻae ngaahi maka ko ia; pea ʻe ʻomi ʻe ia ʻae lahe kehe, ke ʻaofi ʻaki ʻae fale:

43 Nhưng nếu sau khi đã đục đá, cạo và tô nhà lại rồi mà các đốm ấy lại xuất hiện,

Pea kapau ʻe toe haʻu ʻae mahaki ʻo tupu ʻi he fale, hili ʻa ʻene toʻo ʻo ʻave ʻae ngaahi maka, pea hili ʻa ʻene teletele ʻae fale, pea hili hono toe ʻaofi ia;

44 thì thầy tế lễ phải đến khám lại. Nếu thấy các đốm lan ra, thì đó là chứng phong hủi phát triển trên nhà cửa, nhà ấy không sạch.

‌ʻE toki haʻu ʻae taulaʻeiki ʻo mamata, pea vakai, kapau ʻoku tupu ʻo totolo atu ʻae mahaki, ko e kilia tupu kovi ia ʻi he fale: ʻoku taʻemaʻa ia.

45 Thầy tế lễ sẽ cho phá dỡ nhà ấy, đá, gỗ, và hồ đều phải đem đổ vào một nơi không sạch bên ngoài thành.

Pea ʻe holoki hifo ʻe ia ʻae fale, ʻa hono ngaahi maka, mo e ngaahi ʻakau ʻo ia, mo e lahe kotoa pē ʻoe fale; pea fetuku kotoa pē ia kituaʻā ʻi he kolo ki ha potu taʻemaʻa.

46 Ai vào nhà này trong thời gian nhà bị niêm phong sẽ bị ô uế cho đến tối.

Pea ʻilonga ʻaia ʻe hū ki he fale ʻi he lolotonga ʻa hono tāpuni ʻe taʻemaʻa ia ʻo aʻu ki he efiafi.

47 Còn ai nằm hoặc ăn trong nhà ấy phải giặt quần áo mình.

Pea ko ia ʻe mohe ʻi he fale ʻe fō ʻe ia hono ngaahi kofu; pea ko ia ʻoku kai ʻi he fale ʻe fō ʻe ia hono kofu.

48 Nếu sau khi nhà được tô lại, thầy tế lễ đến khám, thấy các đốm ấy không lan ra, thì sẽ tuyên bố nhà sạch, không còn bệnh nữa.

Pea kapau ʻe haʻu ʻae taulaʻeiki, ʻo mamata ki ai, hili hono ʻaofi ʻae fale, pea vakai, ʻoku teʻeki totolo ʻae mahaki: pea ʻe toki fakahā ʻe he taulaʻeiki ʻoku maʻa ʻae fale, koeʻuhi kuo mahuʻi ʻae mahaki.

49 Để làm lễ tẩy sạch nhà, thầy tế lễ cần hai con chim nhỏ, gỗ bá hương, chỉ sợi màu đỏ và bài hương thảo.

Pea te ne toʻo ʻe ia ke fakamaʻa ʻae fale ʻae ʻuhikiʻi manupuna ʻe ua, mo e ʻakau ko e sita, mo e kulaʻahoʻaho, mo e ʻisope;

50 Thầy tế lễ sẽ giết một con chim trong chậu bằng đất, trên dòng nước chảy.

Pea te ne tāmateʻi ʻae manupuna ʻe taha ʻi he ipu ʻumea ʻi ʻolunga ʻi ha vai ʻoku tafe.

51 Rồi lấy gỗ bá hương, cây bài hương thảo, chỉ sợi màu đỏ, và con chim còn sống đem nhúng tất cả vào trong máu của con chim vừa giết trên dòng nước, rảy máu trên nhà bảy lần.

Pea ʻe toʻo ʻe ia ʻae ʻakau ko e sita, mo e ʻisope, mo e kulaʻahoʻaho, mo e manupuna moʻui, ʻo unu ia ʻi he toto ʻoe manu kuo tāmateʻi, pea ki he vai ʻoku tafe, pea ʻe luluku ʻaki ia ʻae fale ke liunga fitu:

52 Căn nhà sẽ được tẩy sạch theo cách như vậy.

Pea te ne fakamaʻa ʻae fale ʻaki ʻae toto ʻoe manu, mo e vai ʻoku tafe, pea mo e manu moʻui, mo e ʻakau ko e sita, pea mo e ʻisope, pea mo e kulaʻahoʻaho:

53 Rồi thầy tế lễ sẽ thả con chim còn sống bay ra đồng, bên ngoài thành. Vậy, sau khi thầy tế lễ làm lễ chuộc tội, nhà sẽ được sạch.

Ka ʻe tukuange ʻe ia ʻae manupuna moʻui mei he kolo ki he ʻataʻatā ʻoe fonua, pea fai ʻae fakalelei maʻae fale: pea ʻe maʻa ia.

54 Đó là luật về chứng phong hủi, về ung nhọt,

Ko eni ʻae fono ki he mahaki kehekehe ʻoe kilia, mo e kamaa,

55 về vết mốc trên quần áo hoặc trên nhà cửa,

Pea ki he kilia ʻoe kofu, pea mo e fale,

56 và về chỗ sưng hay chỗ có đốm.

Pea ki he hangatāmaki pupula, pea ki he mongumangu, pea ki he ʻila ngingila;

57 Luật này nhằm quy định các trường hợp được coi là sạch và các trường hợp được coi là không sạch.”

Ke fakahā ʻene taʻemaʻa mo ʻene maʻa; ko eni ʻae fono ʻoe kilia.